موجودات عجیب: تنها طوطی دنیا که پرواز نمی کند

دو نکته مهم در مورد نیوزیلند وجود دارد که بهتر است هر کسی آنها را بداند: نخست اینکه این سرزمین بیش از اندازه سبز است و دوم اینکه به هر نقطه ای که بنگرید گله های گوسفند را در آن خواهید دید.

این کشور پر از گوسفند است و صنعت دامداری قدرتمندی دارد. ناگفته نماند که نخستین بار کاپتان کوک بود که در سال 1773 میلادی این گونه های پستاندار را به نیوزیلند آورد.

البته به لحاظ تاریخی تنها پستانداری که در این سرزمین آشیانه داشته خفاش بوده و گوسفندها تنها یکی از مواردی هستند که از سرزمین های دیگر به اینجا آورده شدند. حالا اما شرایط فرق کرده و به هر طرفی که نگاه کنید می توانید پستانداران را ببینید؛ از موش، گربه و سگ گرفته تا میلیون ها گوسفندی که به این سرزمین آورده شدند و به شکلی مطلوب خود را با آب و هوای آن وفق دادند.

اما زیاد شدن چمعیت پستانداران، به خصوص گوسفندها به نوعی کابوس اکولوژیکی در نیوزیلند بدل گردیده به نحوی که موش ها تخم پرندگان را می خورند و خود پرنده ها هم خوراک گربه ها می شوند.

به همین خاطر تقریبا نیمی از گونه های مختلف پرندگان این سرزمین منقرض شده اند و این تازگی ها هم یکی از گونه های بسیار نادر نیوزیلندی در لبه پرتگاه انقراض قرار گرفته که در ادامه این مطلب بیشتر در رابطه با آن خواهید خواند. با دیجیاتو همراه باشید.

این پرنده که کاکاپو نام دارد، تنها طوطی موجود در دنیاست که پرواز نمی کند. کاکاپو می تواند تا صد سال زندگی کند و در حال حاضر تنها 126 عدد از آن در طبیعت یافت می شود.

اما این 126 عدد از کاکاپو، هم اکنون برای خود محافظانی اختصاصی دارند که آنها را در سه جزیره فاقد هرگونه پستاندار، تحت نظر گرفته اند، به آنها غذا می دهند و به آرامی جمعیتشان را زیاد می کنند.

به گفته اندرو دیگبای، زیست شناس اداره حفاظت از محیط زیست نیوزیلند، این سرزمین در قرن 19 میلادی، مملو از کاکاپوها بود و صدها هزار و شاید میلیون ها عدد از آنها در آن زندگی می کردند.

او ادامه می دهد: «براساس اسناد تاریخی زمانی که نخستین گروه از اروپایی ها در دهه 1800 میلادی به این سرزمین مهاجرت کردند، ده ها عدد از آنها شب ها روی کمپ های اسکانشان می نشستند و به قدری از خود سر و صدا تولید می کردند که خوابیدن را برای آنها غیر ممکن ساخته بودند. این افراد می گفتند که تنها با تکان دادن درختان می توانستند به راحتی چند عدد از این پرنده ها را بگیرند.»

اما زمانی که پستانداران برای نخستین بار به این سرزمین آورده شدند، رفته رفته از جمعیت این پرنده ها نیز کاسته شد تا اینکه در دهه 1970 میلادی، دانشمندان اعلام کردند که تنها جمعیت کوچکی از گونه های نر این پرنده باقی مانده است که این خبر به هیچ وجه برای یک گونه جانوری خوب نیست.

اما طولی نکشید که جمعیت محدودی از گونه های ماده این طوطی در جزیره استوارت در منطقه جنوبی نیوزیلند کشف شد و به این ترتیب کاکاپو نجات یافت.

با این همه، تعداد این پرنده مرتبا کم و کم تر می شد تا اینکه در اواسط دهه 1990 میلادی به کمترین میزان خود یعنی 50 عدد رسید، با این حال، تلاش هایی که توسط اعضای سازمان حفاظت از محیط زیست این کشور انجام گرفت، به آرامی این طوطی را به زندگی باز گرداند.

اما چرا کاکاپوها تا این اندازه نسبت به پستانداران آسیب پذیر هستند؟ این موجودات از حدود 18 میلیون سال پیش و بی آنکه تهدیدهایی اینچنین جدی را پیش روی خود داشته باشند، تا به امروز دوام آورده اند و جمعیت شان صرفا به این خاطر که تهدیدی پیش رویشان وجود نداشته ادامه یافته است.

حقیقت این است که تا پیش از این خبری از پستانداران و خورده شدن تخم های این پرنده ها توسط آنها نبود و به همین خاطر است که کاکاپوها تصمیم گرفتند مهارت پرواز کردنشان را ترک کنند.

بی تردید پرواز دستاوردی قابل ملاحظه بود که تاریخ زندگی بشر را دستخوش تحولی عظیم کرد اما اگر این دستاورد از دیدگاه یک پرنده ضروری به نظر نیاید، بهتر خواهد دید که آن را ترک کند. متاسفانه ورود پستانداران به نیوزیلند، مسیر تکاملی طی شده توسط این پرنده را بیش از هر زمان دیگری برای آن دردسرساز کرد.

نکته جالب در مورد این طوطی آنکه، علیرغم نداشتن توانایی پرواز، بال های بزرگی دارد (گونه مقابل این پرنده به نام کیوی که آن هم توانایی پرواز ندارد، بال هایی دارد که می توان گفت به تدریج ناپدید شده اند و دیگر نمی توان آنها را روی بدنش دید) که از آنها برای بیرون آمدن از لابلای شاخه درختان استفاده می کند.

کاکاپوها بالا رونده های ماهری هستند و با استفاده از منقار و چنگال های خود ارتفاعات را در جستجوی میوه و توت بالا می روند.

دیگبای می گوید: در فصل تابستان که جوجه های این پرنده سر از تخم بیرون می آورند، مادر به قدری برای رساندن غذا به آنها عجله دارد که به جای طی کردن مسیر بازگشت با استفاده از پاهایش تصمیم می گیرد که از ارتفاعات روی درخت ها بپرد. گاهی اوقات این ارتفاع به ده ها متر می رسد و پرنده به نوعی در حین بازگشت با زمین برخورد می کند.

در برخی موارد این برخورد به حدی شدید است که دانشمندان آنها را به صورت مجروح روی زمین پیدا می کنند اما این کار ارزشش را دارد چراکه می توانند از این طریق سریعا به آشیانه خود باز گردند و از جوجه های خود در برابر موجودات دیگری نظیر جغدها (که برای شکار کردن کاکاپوهای بزرگسال بیش از اندازه کوچک هستند) نجات دهند.

نکته دیگر در مورد کاکاپوها اینکه هر سه سال یکبار و همزمان با به بار نشستن درخت rimu تولید مثل می کنند و روششان هم این است که در اواخر سال، درست حوالی سال نوی میلادی، گونه های نر این پرنده از تپه های اطراف محل زندگی خود بالا می روند و در آنجا لانه هایی را روی خاک حفر می کنند و آنها را از طریق مسیرهای مختلف به یکدیگر متصل می نمایند.

در مرحله بعد، گونه های نر هر شب در لانه ها می نشینند و خود را باد کرده و صدایی بی نهایت بلند و عجیب تولید می کنند که از چندین مایل آنطرف تر هم شنیده می شود. پرنده های نر این کار را برای چندین ماه، هر شب به مدت هشت ساعت انجام می دهند تا گونه های ماده را جلب کنند.

گونه های ماده معمولا یک عدد تخم می گذارند (هر سه سال، تنها یک تخم). خبر خوب اینکه کاکاپوها می توانند تا صد سال زنده بمانند و به همین دلیل فرصت کافی برای تولید مثل را دارند.

وقتی انسان خرابی های دست خود را بازسازی می کند

همانطور که در ابتدا گفته شد، سازمان حفاظت از محیط زیست نیوزیلند ناظرانی را در سه جزیره محل سکونت این 126 عدد پرنده باقی مانده فرستاده که با استفاده از گیرنده هایی موقعیت دقیق آنها را تحت نظر دارند و علاوه بر این، جزایری که این گروه در آن سکونت دارند نیز از نظر بیولوژیکی شدیدا تحت نظر قرار دارد.

در این جزایر، کیف تک تک افرادی که به داخل قدم می گذارند بررسی می شود تا از نبود موش یا هرگونه پستاندار دیگری در آنها اطمینان حاصل گردد و در کنار آن، هر چیزی را از طریق اسپری های خاص ضدعفونی می کنند تا بیماری وارد جزایر نشود.

برنامه های حفاظتی اجرا شده تا به امروز ظاهرا موفقیت آمیز بوده اند و شمار پرنده هایی که متولد می شوند به مراتب بیشتر از آمار مرگ و میز آنهاست و جمعیت آنها در حال بیشتر شدن است.