نگاهی به اولین کتابخوان تاریخ در یک قرن پیش

کتابخوان های الکترونیکی به لطف قیمت های ارزان و شارژدهی بالای باتری توانسته اند در کنار تبلت ها همچنان به بقای خود ادامه دهند. اما ایده دستگاهی قابل حمل که بتواند نوشته ها را تحت فرمتی خاص بخواند، قدیمی تر از آن است که احتمالاً فکرش را بکنید. در اصل ایده اولیه این دستگاه ها را باید در حدود یک قرن پیش، در سال 1920 جستجو کنیم؛ در دستگاهی به نام «ماشین خواننده فیسک»

«بردلی آلن فیسک»، مخترع این دستگاه در سال 1854 متولد شد و دوران کاری مشهور و طولانی را در نیروی دریایی آمریکا سپری کرد. او موفق شد به مقام دریابان نائل شود و البته تنها یک کارمند نیروی دریایی نبود؛ فیسک یک مخترع نیز به حساب می آمد.

او در پیشرفت فناوری های متنوعی در حوزه جنگ دخیل بود؛ سیستم دید تلسکوپی ویژه ای برای توپخانه کشتی ها، فاصله یاب الکتریکی، برجک های توپ مجهز به موتور و سیستم های رادیویی و پرتاب اژدرها بخشی از ابداعات او بودند.

فیسک در آستانه 60 سالگی بود که بازنشسته شد. تنها یک سال بعد، جنگ جهانی اول شروع شد، البته هنوز هم در این سن از شوق او به ابداعات جدید چیزی کم نشده بود. در حالی که بسیاری از ماجراهایی که در پس اختراعات مهم وجود دارند، به مرور زمان محو شده و اثری از آنها باقی نمانده، اما این موضوع در مورد ماشین خواننده فیسک صدق نمی کند.

ماشین خواننده فیسک یا به عبارتی کتابخوان او در سال 1922 به جلد مجله های معتبر ساینس و ساینتیفیک امریکن راه یافت و در سال 1926 نیز میامی نیوز و پاپیولار مکانیکز به این دستگاه پرداختند.

ماشین خواننده شامل جسمی فلزی و مجهز به یک دستگیره بود که یک لنز بزرگنمایی برای مشاهده با یک چشم در کنار یک پوشش برای چشم دیگر در آن در نظر گرفته شده. بردلی فیسک با استفاده از روش حکاکی تصویر اقدام به چاپ متن در ابعاد بسیار ریز روی کارت های با ابعاد 15 در 2 سانتی متری کرده بود. این ابعاد با توجه به استانداردهای آن روزهای نشریات یا حتی برای مشاهده شدن توسط چشم انسان، بسیار کوچک بود.

کاربر می توانست کارت را به ماشین خواننده فیسک وارد کرده و با استفاده از لنز بزرگنمایی، متن حک شده در آن را بخواند. علاوه بر این می شد با جابجا کردن کارت یا چشمی، ستون های مختلف متن چاپ شده (به روش حکاکی) را مشاهده کرد.

این ایده اگرچه ساده به نظر می رسید ولی در نوع خود برای فشرده کردن متون در وسیله ای با ابعاد جیبی نبوغ آمیز بود. فیسک برای نمایش ایده خود به روزنامه نگاران، کتاب «Innocent Abroad» مارک تواین (که با نام ساده دلان در سفر کشتی شناخته می شود) را در تنها 13 کارت جای داد؛ کتابی که شامل حدود 93 هزار کلمه بود.

بردلی فیسک معتقد بود که دستگاه او که تنها با یک دست می شد با آن کار کرد، می توانست صنعت انتشار را متحول کند. به لطف خلاقیت او کتاب ها و مجلات می توانستند با قیمتی بسیار کمتر به فروش برسند. علاوه بر این هزینه مواد اولیه، تولید، عرضه و فضای مورد نیاز برای نگهداری نشریات نیز کاهش می یافت.

او در ذهن خود تصور می کرد که به واسطه کتابخوان جدید، روزی مجلات با هزینه ای پایین توسط پست توزیع می شوند و مهم تر از آن اینکه هر فردی با هر میزان درآمد می تواند به محتوای آموزشی و یا سرگرمی دسترسی داشته باشد. فیسک در بین سال های 1920 تا 1935 برای ماشین خواننده خود 11 پتنت مختلف را ثبت کرد.

این مخترع خلاق مدل های مختلف طراحی را تشریح کرده بود که یکی از آنها اشاره به قرقره هایی از کاغذ داشت که می توانست به جای کارت های کاغذی به کار رود و کاربر با چرخاندن آن، محتوای حک شده روی تمام قسمت ها را به راحتی مشاهده کند.

او همچنین چندین نمونه اولیه از ماشین خود را ساخت که اکنون یکی از نمونه های آن در موزه رُزِنباخ در فیلادلفیا نگهداری می شود. در نهایت کتابخوان فیسک هرگز به تولید انبوه نرسید ولی در همان زمان توجه رسانه ها را به خود جلب کرد.

اما همزمان با اینکه بردلی فیسک با ماشین خود مشغول بود، میکرو فیلم ها در حال جلب کردن توجهات به خود بودند. به نظر می رسد اولین بار در حدود اواخر دهه 1850 میلادی بود که میکرو فوتوگرافی (تصویر برداری در ابعاد بسیار کوچک که مشاهده تصاویر ثبت شده به این روش نیاز به دستگاه بزرگ کننده داشته باشد) محبوب شد. با این حال استفاده از آن به عنوان یک رسانه برای ذخیره سازی اطلاعات در دهه 1920 آغاز شد.

میکروفوتوگرافی موفق شد راه خود را به حوزه کسب کار باز کند و در سال 1935 کداک نسخه ای از روزنامه نیویورک تایمز را روی میکروفیلمی 35 میلی متری منتشر کرد. در ادامه، این روش به یک استاندارد برای آرشیو کردن بدل شد. البته در نهایت ایده رمان های مینیاتوری و دستگاه های کتابخوان قابل حمل که در ذهن بردلی فیسک بود به حقیقت بدل نشد.

تنها چند سال بعد در 1949 میلادی، «آنجلا روییز رابلز»، معلمی اسپانیایی دائره المعارف مکانیکی را ساخت که راهکاری پیشرفته تر برای فشرده سازی اطلاعات را ارائه می داد. بر اساس ایده او از طومارهایی به همراه مکانیزم های متفاوتی برای جای دادن متن و صدا در کیفی کوچک بهره برده می شد. به این ترتیب امکان جایگزینی چندین کتاب در دستگاه فراهم می شد.

در نهایت در سال 1971 «مایکل هارت» از کامپیوتر سیگما 5 بهره برد تا در پروژه گوتنبرگ برای اولین بار ایده دیجیتالی کردن کتاب ها را عملی کند؛ همان چیزی که امروزه به نام کتاب الکترونیکی یا e-book می شناسیم.

در سال 1991 بود که سونی از «دیتا دیسکمن» رونمایی کرد؛ دستگاهی که از نظر فنی اولین خواننده الکترونیک به حساب می رفت که در ادامه نمونه های جانشین آن با نمایشگرهای LCD تک رنگ از راه رسیدند.

در اواسط دهه 90 میلادی بود که محققانی از موسسه فناوری ماساچوست (MIT) نمایشگرهایی با جوهر الکترونیکی (E Ink) را توسعه دادند که می توان دستگاه های مجهز به آن را آخرین قطعه پازل کتابخوان های الکترونیکی به حساب آورد. این نمایشگرها در کنار مصرف انرژی بسیار پایین، در هنگام مطالعه چشمان کاربر را اذیت نمی کنند و برخلاف نمایشگر گوشی های هوشمند و تبلت ها چرخه خواب را نیز مختل نمی کنند.

اکنون شرکت هایی از جمله آمازون، سونی کوبو، بارنز اند نوبلز و ... کتاب خوان های پیشرفته خود را عرضه می کنند که هزاران کتاب و مجله را در ابعادی کوچک و با شارژدهی باتری مناسب ارائه می دهند.