پرونده ای برای ۶ سیستم عامل موبایل بر مبنای لینوکس

اندروید، iOS، ویندوز فون و بلک بری تنها سیستم عامل های ارائه شده برای بازار تلفن های هوشمندی که در جیب شما جا خوش کرده اند نیستند، بد نیست بدانید در آنسوی بازار چندین سیستم عامل دیگر، بر مبنای لینوکس در حال توسعه بوده یا هستند.

 البته نباید فراموش کنیم اندروید سیستم عامل ارائه شده توسط گوگل نیز بر مبنای لینوکس است هر چند با توزیع های رایج لینوکس بسیار تفاوت دارد. سایر پلتفرم های تلفن های هوشمند مانند اوبونتو فون متعلق به کنونیکال (Canonical) شباهت های بیشتری به آنچه در توزیع های لینوکس رایج و مرسوم است دارند.

در ادامه مطلب با دیجیاتو همراه باشید تا مروری داشته باشیم بر این سیستم عامل های لینوکسی.

Firefox OS

فایرفاکس او اس تلاشی است از جانب موزیلا تا بتواند سیستم عامل موبایل خودش را به بازار ارائه کند. این سیستم عامل بر مبنای مرورگر فایرفاکس و موتور رندرگیری گکو (Gecko) است و در آن هر اپلیکیشن از تکنولوژی های مبتنی بر وب مانند HTML5 استفاده می نمایند. برنامه اولیه ی موزیلا ارائه ابزارهایی بر مبنای فایرفاکس او اس در بازارهای کشورهای در حال توسعه است.

موزیلا وب را به عنوان آینده اپلیکیشن های هر پلتفرمی می بینید. اکثر کاربران کامپیوترها از مرورگرهای وب برای انجام امور بسیاری استفاده می نمایند، اما اکثریت مردم از اپلیکیشن های مقیم بر روی تلفن های هوشمند برای پیش بردن امور خود بهره می جویند، این اپلیکیشن ها غالباً به یک سیستم عامل خاص و یا حتی یک بازار اپلیکیشن یا در اصطلاح رایج ترش app store خاص محدود شده اند. موزیلا تلاش می کند سیاست های وب باز یا open web را به تلفن های هوشمند بیاورد و اپلیکیشن های مقیم بر روی موبایل ها را با اپلیکیشن های مبتنی بر وب جایگزین نماید.

اگر نام گوگل کروم او اس را شنیده باشید یا آن را تجربه کرده باشید می دانید که این سیستم عامل برای لپ تاپ ها ارائه شده است و عملکرد اصلیش بر مبنای وب اپلیکیشن هاست سیستم عامل فایرفاکس تا حدودی مشابه کروم او اس ولی کاربردش بر روی تلفن های هوشمند خواهد بود.

Ubuntu Phone

اوبونتو تلاش می کند رابط کاربری لمسی بهینه شده ای را ارائه کند که بر روی تلفن های هوشمند، تبلت ها و حتی تلویزیون ها کارا باشد. این به معنی عرضه چندین توزیع متفاوت از لینوکس اوبونتو نیست بلکه هدف ارائه توزیعی از اوبونتو است که وقتی بر روی یک تلفن هوشمند نصب می شود رابط کاربری لمسی را مشاهده نمایید که مناسب با صفحه نمایش موبایل شما طراحی شده است و همین توزیع وقتی بر روی یک کامپیوتر شخصی نصب گردید رابط کاربری مناسب با کار توسط ابزارهایی مانند ماوس و کیبرد را به کاربر ارائه کند. دیدگاه کلی اوبونتو با آنچه که در زمان ارائه سیستم عامل مناسب دسکتاپ ارائه می نمود تفاوت چندانی نکرده است دسکتاپ Unity (یکپارچه) و نرم افزارهای تحت لینوکس قرار است بر روی هر دو ابزار یعنی موبایل و کامپیوتر کارا باشند و این خود Unity است که به صورت خودکار همه چیز را بر مبنای صفحه نمایش خروجی ابزار مورد استفاده کاربر تغییر اندازه داده و سازگار می نماید.

همه آنچه گفته شود نوید این را می دهد که شما می توانید تلفن هوشمند تحت سیستم عامل اوبونتوی خود را به یک داک متصل کرده و سپس بر روی یک مانیتور یک دسکتاپ کامل اوبونتو مشابه آنچه بر روی کامپیوتر نصب می شود را تجربه کنید در حالی که سیستم عامل از روی یک تلفن هوشمند در حال اجراست. این دیدگاه و تلاش اوبونتو تا حدی شبیه دیدگاه مایکروسافت در مورد ویندوز فون و ویندوز ۸ نیز هست، یک سیستم عامل اپلیکیشن های یکسان را در شرایط متفاوت و بر حسب نیاز کاربر با رابط های کاربری متفاوتی ارائه می نماید.

Amazon Fire OS

آمازون فایر او اس اولین بار بر روی کیندل فایر خود کمپانی آمازون استفاده شد و حال قرار است بر روی تلفن هوشمند فایر فون عرضه گردد. این سیستم عامل در اصل بر مبنای اندروید است هرچند فایر اوس یک نسخه دیگر مجدداً برند شده بر مبنای AOSP یا پروژه متن باز اندروید نیست. فایر او اس را می توان انشعاب جدیدی از اندروید دانست که در جهت خاص خودش در حال حرکت است، در واقع اگر نگاهی به صفحه توضیحات و مشخصات فنی ابزارهای که تا به حال میزبان این سیستم عامل بوده اند در آمازون بیاندازید مشاهده خواهید کرد نسخه قدیمی تر کیندل فایر اشاره دارد که سیستم عامل موجود بر روی آن بر مبنای اندروید است در حالی که کیندل فایر جدید تر اشاره به سازگاری با اندروید را دارد.

ریشه های اندرویدی فایر او اس برای آمازون حجم انبوهی از اپلیکیشن ها را فراهم آورده است که با آسانی می توانند به این سیستم عامل پورت شده و در فروشگاه اپلیکیشن های آمازون قرار بگیرند. همچنین معنی دیگر این شرایط بدین صورت است که آمازون می تواند فروشگاه اپلیکیشن های خودش را به عنوان راه حلی برای سایر ابزارهای اندرویدی مطرح کرده و به صورت مستقیم با گوگل پلی استور در زمینه فروش اپلیکیشن وارد رقابت شود.

با همه ی تفاسیر یاد شده به نظر می رسد کیندل فایر و فایر فون هر دو حداقل در ظاهر سیستم عامل یکتای متعلق به خودشان را دارا هستند و هیچ یک دسترسی به سرویس های گوگل یا اپلیکیشن های ارائه شده در گوگل پلی استور را ندارند و قابلیت هایی را دارا هستند که برای آمازون نقاط قوت جدی محسوب می شوند. برای مثال فایر او اس قابلیتی با عنوان اضطرار یا Mayday را دارست که ظرف پانزده ثانیه ارتباط کاربر را با یک مسئول پشتیبانی فراهم می آورد و اپلیکیشنی که بسیار سریع می تواند محصولات گوناگونی را اسکن کرده و امکان خرید آنها را از روی سایت آمازون فراهم کند.

Samsung Tizen

تایزن یک پلتفرم متن باز بوده که عموماً متعلق به سامسونگ است ولی در توسعه و پیشرفت تایزن بنیاد لینوکس، اینتل و سامسونگ دخیل بوده اند و در اصل این سه عملکردی مشابه یک کمیته را برای پیشرفت این سیستم عامل داشته اند. ابزارهای ارائه شده توسط سامسونگ مانند سری گلکسی پوسته ای با نام تاچ ویز (TouchWiz) را به کاربر ارائه می کنند که دارای ظاهر سفارشی شده ی منحصر به فردی توسط سامسونگ است تایزن تا حد زیادی از نظر ظاهری شبیه تاچ ویز است.

به وضوح تایزن یک سیستم عامل بک آپ یا پشتیبان برای سامسونگ محسوب شده تا اگر روزی این شرکت تصمیم گرفت اندروید گوگل را ترک کرده و مسیر خودش را دنبال کند آنوقت بتواند موبایل های گلکسی بر مبنای تایزن را به کاربران ارائه کند شاید از همین رو باشد که شکل ظاهری رابط کاربری تایزن شباهت تقریباً یکسانی با ظاهر رابط کاربری فعلی موبایل های گلکسی دارد. سامسونگ قصد ارائه تلفن های هوشمند متعددی بر مبنای این سیستم عامل را دارد و ساعت هوشمند گلکسی گیر ۲ نیز تحت همین سیستم عامل ارائه شده است.

اما در این میان یک مشکل بزرگ برای سامسونگ وجود دارد، تایزن خودش دارای اپلیکیشن های چندانی نیست و سازگاری با اپلیکیشن های اندرویدی نیز ندارد، با این تفاسیر سامسونگ باید توسعه دهندگان اپلیکیشن های اندروید را قانع نماید تا اپلیکیشن های خودشان را برای پلتفرم تایزن مجدداً توسعه دهند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند تایزن در زیر بال سامسونگ وجود دارد تا گوگل در حین مذاکره با این کمپانی چندان احساس آرامش و قدرت ننماید و بداند که برای آنها آلترناتیوی جدی موجود است.

Jolla Sailfish

قبل از اینکه نوکیا زیر گروه ویندوز فون و مایکروسافت بشود مشغول توسعه یک سیستم عامل بر مبنای لینوکس بود که با نام مائمو (Maemo) شناخته می شد. این پروژه سرانجام با پروژه ی دیگری متعلق به اینتل ادغام شد و نامش به می گو (MeeGo) تغییر پیدا کرد. نوکیا N9 تنها تلفن هوشمندی بود که با این سیستم عامل وارد بازار شد و در آخر نوکیا توسعه پروژه می گو را متوقف کرد و تصمیم گرفت با مایکروسافت و ویندوز فون این کمپانی همراه شود.

در واکنش به این تصمیم بسیاری از افراد تیم می گو نوکیا را ترک کردند و کمپانی جدیدی با عنوان Jolla را تاسیس نمودند. آنها از آن بخش از کدهای متعلق به می گو که اوپن سورس محسوب می شدند استفاده نموده و سیستم عامل جدیدی با عنوان سیل فیش (Sailfish) را ارائه کردند و تنها بخش هایی از کدها را بازنویسی نمودند که بسته بوده و اجازه ی استفاده از آنها را نداشتند.

از نظر فنی این سیستم عامل جدید به موفقیت می گو نبود. نوکیا هرگز حاضر نشد مالکیت نام می گو یا بخشی از مالکیت فکری این پروژه را به کمپانی Jolla منتقل نماید و هنوز خودش مستقیماً مالک موارد یاد شده است. واقعیت بر این است که سیل فیش به زبان ساده ادامه یی بر می گو است که برای اولین بار و آخرین بار بر روی نوکیا N9 دیده شد.

می گو و سیلفیش هر دو از این نظر جذاب بودند که در یک قیاس ساده با سایر رقیبان بیش از همه آنها استاندردهای سیستم لینوکس را در بر داشت. اپیلکیشن های آن می توانستند توسط Qt‌ پیاده سازی و اجرا شده و شما می توانستید بر روی آن یک ترمینال را اجرا کرده و فایل های پکیج های گوناگون لینوکس را نصب نمایید. در حال حاضر سیل فیش سازگاری مختصری با اپلیکیشن های اندرویدی نیز داراست.

Open webOS

این سیستم عامل بر مبنای آنچه از آن بر روی پالم پری (Palm Pre) و پالم پیکسی (Palm Pixi) دیده شد به عقیده بسیاری از زمان خودش بسیار جلوتر بود. HP در سال ۲۰۱۰ پالم را به همراه وب او اس خریداری نمود و به همگان اعلام نمود که نقشه های بزرگی را برای این خرید خود در سر پرورانده است. قرار بر این بود که وب او اس توسط HP‌ بر روی تلفن های هوشمند، تبلت ها و حتی پرینترها مورد استفاده قرار گیرد برنامه های HP‌ حتی به اینجا نیز ختم نمیشد و قرار بود کامپیوترهای شخصی با سیستم عامل وب او اس عرضه شوند.

معروف ترین ابزاری که HP تحت وب او اس عرضه نمود تبلت تاچ پد بود. تبلتی ۵۰۰ دلاری که هرگز تاب رقابت با آیپد را نداشت و HP در کوتاه ترین زمان ممکن از مواضع خود عقب نشست و قیمت ۵۰۰ دلار را به تنها ۹۹ دلار تغییر داد تا هر چه سریعتر این محصول را به فروش برساند بعد HP‌ شک بزرگ تری ایجاد نمود و اعلام کرد قصد دارد با فروش بخش های مرتبط از بازار کامپیوترهای شخصی، تبلت و تلفن های هوشمند کنار برود.

کمی بعدتر HP نظرش را عوض نمود و تصمیم به بقا در بازار کامپیوترهای شخصی و تبلت گرفت ولی webOS را دیگر گزینه مناسبی نمی دانست و لذا اکثر کدهای این سیستم عامل را به صورت اوپن سورس در اختیار همگان قرار داد و عده ای مشغول توسعه ی این پروژه متن باز شدند.

در ۲۰۱۳  کمپانی LG با لایسنس کردن این سیستم عامل تصمیم به استفاده آن بر روی تلویزیون های هوشمند خود گرفت که حاصل این فرآیند مواجه با سیستم عاملی بود که بدترین رابط کاربری ممکن برای تلویزیون های هوشمند را ارائه می نمود و LG‌ می بایست این رابط کاربری را جایگزین نماید. در حال حاضر LG حامی پروژه باز وب او اس است و تا کنون هیچ صحبتی از بازگشت آن به تلفن های هوشمند نبوده است.

وب او اس سیستم عاملی مبتنی بر وب اپلیکیشن ها بود. بسیاری از قابلیت های آن در زمان خود پیش رو و نوآورانه محسوب می شدند و بسیاری از قابلیت های دیگرش هنوز در سیستم عامل های جدید و مدرن امروزی به کار گرفته شده اند برای مثال رابط کاربری مولتی تسک ‌نسخه هفتم iOS کمپانی اپل دقیقاً مشابه رابط کاربری وب او اس است که ۴ سال قبل معرفی شده بود.

پلتفرم نوکیا X مایکروسافت نیز جای اشاره دارد. این سیستم عامل به گونه ای از نظر ظاهری طراحی شده است که هر کسی در نگاه اول تصور می کند با ویندوز فون طرف است ولی خوب اکثر افراد اشتباه می نماید و آنها با سیستم عاملی مواجه هستند که بر مبنای پروژه اوپن سورس اندروید پایه گذاری شده است و فقط سرویس های گوگل از آن حذف و سرویس های مایکروسافت در آن جایگزین گشته در اصل این شیوه ای مایکروسافتی از ارائه اندروید و فراهم کردن دسترسی کاربران این کمپانی به پلی استور گوگل است. بر خلاف فایر او اس به نظر می رسد مایکروسافت با پلتفرم نوکیا X به جای خاصی نخواهد رسید و اشتیاق این کمپانی به ویندوز فون که از پایه متعلق به خودش است به مراتب بیشتر است.

به نظر شما کدام یک از این سیستم عامل ها می توانند روزی پای خود را به دنیای بزرگان باز کنند و در کنار اندروید، iOS و ویندوز فون برای به دست آوردن سهم بازاری بیشتر به رقابت بپردازند؟