استفاده از تلفن های هوشمند برای پیگیری قضاوت های اخلاقی روزانه

زندگی های ما با تجربه های اخلاقی بسیاری عجین شده است. ما به تماشای رفتارهای خوب و بد دیگزان می پردازیم و رفتارهای خودمان را متناسب با آنها هماهنگ می کنیم.

اخیرا در یک مطالعه٬ محقیقین با استفاده از یک اپلیکیشن موبایل تعداد رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی ۱۲۰۰ نفر که طول روز انجام می دهند و یا با آنها مواجه می شوند را٬ مورد مطالعه قرار دادند. این تحقیق یکی از اولین قدم های سنجش رفتاری اخلاقی روزمره است و حاوی نتایج جالبی است که نشان می دهد افراد چقدر تحت تاثیر رفتار های درست یا غلط دیگران قرار می گیرند و دانسته های عقیدتی و سیاسی آنها تا چه حد تاثیرپذیری دارد.

در طول این مطالعه٬ ویلهم هافمن -روانشناس دانشگاه کلن آلمان- و همکارانش پیام های کوتاهی در زمان های تصادفی برای کاربران می فرستادند و در این پیام ها از آنها می خواستند درباره رفتارهای اخلاقی یا غیر اخلاقی که انجام داده اند٬ مشاهده کرده اند و یا به هر نوعی در یک ساعت اخیر با آنها در ارتباط بوده اطلاعاتی بدهند.

در ادامه این مطلب جزئیات بیشتری را در خصوص نحوه انجام این تحقیق و نتایج آن مطالعه کنید.

از میان ۱۳۲۴۰ پاسخی که در طول مدت مطالعه دریافت کرده بودند٬ ۲۹ درصد شامل اتفاق های اخلاقی قابل توجه بود. این رفتارها از نقطه نظر کسی که شاهد رفتار بود به دو دسته اخلاقی و غیر اخلاقی تقسیم می شدند. اخلاقی مانند کمک کردن به توریستی که مسیرش را گم کرده یا غذا دادن به یک بی خانمان. غیر اخلاقی مانند جیب بری و یا سیگار کشیدن در ماشینی که تعدادی کودک سوار آن هستند. از میان این رفتارها ۶۴ درصد در مکان های عمومی و ۲۳ درصد در منزل رخ دادند.

اگرچه هنوز موارد زیادی برای مطالعه وجود دارد اما بنا به گفته جاناتان هایت٬ روانشناس اجتماعی دانشگاه نیویورک٬ همین میزان هم نشان می دهد که ما تا چه حد در طول روز با قضاوت های اخلاقی سر و کار داریم. به عقیده او «روانشناسی اخلاقی سیستم عامل زندگی اجتماعی انسان است. ما بر همین اساس با غریبه ها آشنا می شویم و روابط خود را شکل می دهیم. آنگاه ما یکدیگر را قضاوت می کنیم یا توسط آنها مورد قضاوت قرار می گیریم. این ها پایه و اساس روابط را تشکیل می دهند.»

در سال های اخیر روان شناسان و عصب شناسان تمایل زیادی به مطالعه و شناخت ریشه های رفتارهای انسانی پیدا کرده اند. تا کنون٬ نتایجی که به دست آورده اند بر پایه پرسش نامه ها و معماهایی بوده که بطور شهودی جمع آوری شده است. مطالعات جدید تلاش می کنند تا تحقیقات را از محیط های آزمایشگاهی خارج به دنیای واقعی نزدیک تر کنند.

نکته جالب این بود که گزارش رفتارها توسط افراد همراه با کمی ریا کاری یا گزارش انتخابی بود. آنها رفتارهای اخلاقی خودشان را نسبت رفتارهای غیراخلاقی شان سه برابر بیشتر گزارش می کردند. اما به همان نسبت ۲٬۵ برابر بیشتر رفتارهای بد دیگران را نسبت به رفتارهای خوبشان گزارش می دادند.

جاناتان هایت در کتاب «ذهن نیکوکار» بیان می کند افراد با تفکرات سیاسی متفاوت٬ تعریف و درک متفاوتی از حنبه های اخلاقیات دارند. هافمن و همکارانش متوجه شدند کسانی که خود را لیبرال می نامند در گزارش هایشان از تحلیل های رفتاری بیشتر در مورد منصفانه بودن یا نبودن نظر داده اند.

در این تحقیقات مشخص شده انسان هایی که باور های مذهبی دارند در مقایسه با سایر افراد به یک میزان کار های خوب انجام می دهند. اما نشان داده شده که افراد مذهبی رفتارهای غیراخلاقی کمتری گزارش می دهند که بنا به نظر نویسنده ممکن است به دلیل نوع افرادی باشد که با آنها نشست و برخاست می کنند.

آنها به شواهدی بر یک پدیده رفتاری که سرایت اخلاقیات نامیده می شود دست یافتند: افرادی که هدف یک کار خوب قرار می گیرند با احتمال بالایی در طی همان روز یک کار خوب برای شخص دیگری انجام می دهند. اما همچنین شواهدی نیز برای یک تاثیر متقابل پیدا شد که مجوزدهی (self-licensing) اخلاقی نامیده می شود. کسانی که در ابتدای روز کار خوبی انجام داده اند ممکن است سستی از خود نشان دهند. به عبارت دیگر آنها در ادامه روز کارهای اخلاقی کمتر و کارهای غیر اخلاقی بیشتری انجام می دهند.

مارک برانت از دانشگاه تیل‌برگ هلند می گوید ممکن است بتوان از دانسته های به دست آمده برای تشویق افراد برای داشتن رفتارهای خوب و اخلاقی بهره برد. می توان از پدیده سرایت اخلاقیات بهره برد و افراد را وادار کرد تا به ازای کارهای خوبی که برایشان انجام شده در قبال دیگران مسئول تر باشند و یا آنها را برای انجام کارهای خیرخواهانه تشویق کرد. همچین باید در مورد مجوزدهی اخلاقی افراد به آنها هشدار داد و  برای تداوم و پیوستگی رفتارهای اخلاقی در چرخه زندگی به آنها هشدار داد.

استفاده از تلفن های هوشمند امکان های بسیاری بار تحقیقات آتی بر روی روان شناسی اخلاقی فراهم می کند. به عنوان مثال٬ برای مطالعه فاکتورهایی که بر روی رفتارهای اخلاقی تاثیر گذار هستند٬ محققین می توانند پیغام هایی برای کاربران بفرستند و هنگام عبور از مکان های خاص٬ مانند کلیسا یا محله های سطح پایین٬ آنها را در مورد قضاوت های اخلاقی مورد سوال قرار دهند.

این نوع از تکنولوژی می تواند نشان دهد که اجتماعات تا چه اندازه به اتفاق های مرتبط با جامعه شناسی واکنش نشان می دهند. اتفاق هایی نظیر حملات تروریستی٬ پیروزی تیم بسکتبال٬ هوای ناخوشآیند و یا هر اتفاق دیگری که گروهی از مردم را کنار هم جمع کند.

هایت می گوید شهروندان نیویورک اذعان داشتند که مردم بعد از واقعا ۱۱ سپتامبر با یکدیگر بسیار مهربان تر بودند. دنبال کردن رفتارهای افراد نتایج جالبی به دست می دهد. مثلا وقتی افرادی مدت طولانی تری با هم باشند و کم کم به هم اعتماد کنند می توانند بیشتر به یکدیگر کمک کنند و رفتارهای اخلاقی و بهتری نسبت به یکدیگر داشته باشند.