ساکنان آینده مریخ چه غذاهایی را خواهند خورد؟

چندی پیش، نمایشگاه هنری Pierogi Boiler، میزبان یک ساختار عجیب و غریب بود: حباب پلاستیکی شفافی به بزرگی 11 متر مربع که توسط فشار هوا سر پا نگه داشته شده بود. در یک گوشه از این ساختمان، آشپزخانه ای قرار گرفته بود و در دیگر گوشه آن گیاهان در آگار (نوعی ژلاتین گیاهی) رشد داده می شدند.

این اثر Menu for Mars یا منوی مریخ نام داشت و توسط دو هنرمند نیویورکی طراحی شده بود تا آینده ای متفاوت از زندگی در فضا را به ما نشان دهد. هایدی نیلسُن، یکی از برگزار کنندگان این نمایشگاه می گفت: «در گذشته، سنت های غذا خوردن با مردم به نقاط مختلف دنیا انتقال پیدا می کرد و در ناحیه جدید، شکلی متفاوت می یافتند. بنابراین ما می خواستیم ببینیم که چطور غذا خوردنمان با مریخ همخوانی پیدا می کند.»

طی سال های اخیر، نیلسن و همکارش داگلاس پالسون، باشگاه منوی مریخ را می چرخاندند، با سرآشپزها ملاقات می کردند، گیاه شناسان را می دیدند، با متخصصین حوزه آشپزی، تغذیه و دانشمندان هوا-فضا مشورت می کردند تا در ذهن خود بتوانند آینده ای از زندگی و آشپزی روی مریخ را متصور شوند. چگونه می توان در مریخی که فقط سنگ و خاک دارد زنده ماند؟

در ادامه با دیجیاتو همراه باشید.

نمایشگاه مذکور، نمایی کلی از تمام تجربیات این دو هنرمند در باشگاه منوی مریخ بود. آنها آشپزخانه آن را پر از مواد خوردنی خشک شده و پودر مانند کردند و در گلخانه اش مشغول کشت گیاهان سخت جان شدند تا آشپزها را به پخت و پز در مریخ عادت دهند.

نیلسن می گوید، یکی از بهترین غذاهایی که در طول برگزاری نمایشگاه درست شد، مدلی متفاوت از لاپت بود، یک سالاد تند و محبوب در کشور میانمار که به جای استفاده از چای ترش، آشپز آن از کلم خشک و آب لیمو استفاده کرده بود. غذای دیگر، Pemmican بود، یک مدل کوفته ی گوشتی خوش مزه.

هر دو غذایی که در موردشان صحبت کردیم حداقل تا سال های بسیار دور در فضا قابل طبخ و خوردن نیستند. همین حالا، فضانوردان در حال خوردن غذاهای تیوب شده بی مزه ای هستند که فقط انرژی در آن ها نهفته شده، غیر از آن، خبری از منوهای لوکس رستوران ها برای شان نیست.

ساکنین ایستگاه فضایی بین المللی، در حال حاضر می توانند از 170 مدل غذای مختلف، اسنک، نوشیدنی و هر ماده انرژی زای دیگری، غذای روزشان را انتخاب کنند اما غذاها را فقط به صورت خشک شده می توانند مصرف کنند؛ آن بالا نه فریزری هست، نه اجاقی، نه یخچالی.

علت خشک بودن غذاها کاملا مشخص است؛ این مواد خوراکی باید بسیار سبک و فشرده شوند، در عین حال طول عمر بالایی هم داشته باشند. هر کدام از بسته های غذایی کاملا حاضر و آماده برای مصرف هستند و فضانورد با کوچک ترین تلاشی می تواند بسته بندی های غذایی را باز کرده و وعده غذایی خود را مصرف کند.

گاهی اوقات تکه های غذایی در بسته های پلاستیکی نرمی فشرده شده اند تا هیچ ماده ای اجازه ورود به آن را نداشته باشد. فلفل ها در روغن آغشته شده اند و نمک هم بیشتر به فرم آب نمک برای مصرف وجود دارد و دانه های نمک در هوا پخش نمی شوند.

به این فکر کنید که فضانوردان مریخی مشکلات بغرنج تری دارند. آن هایی که در ایستگاه فضایی هستند، فقط 400 کیلومتر با زمین فاصله دارند و به طور منظم وعده های غذایی خود را دریافت می کنند اما مریخ با زمین بیش از 225 میلیون کیلومتر فاصله دارد بنابراین با توجه به گفته های Kim Binsted از ناسا، احتمالا بسته ها هر چند سال یک بار باید به دست ساکنین مریخ برسد.

NASA سعی دارد تا سال 2035 مردم را به مریخ بفرستد، اما شرکت هلندی Mars One می خواهد پیش دستی کرده و در سال 2027 چنین عملیاتی را اجرایی کند. در هر صورت، هر کسی که زودتر برسد، زودتر متوجه می شود که سیاره سرخ تا چه حد خشن و بی رحم است، شب هایش یخبندان و هوایش برای تنفس کشیدن سمی. قرار هم نیست در زمین های خاکی آن گیاهان زمینی رشد کنند.

با در نظر داشتن این مسئله، ناسا مرتبا به تحقیق و توسعه ی راهکارهایی برای تولید گیاه در فضا پرداخته. اخیرا، فضانوردان ISS، اولین نمونه از سبزیجات رشد داده شده در فضا را که یک کاهوی قرمز بود تولید کردند.

براساس گفته ماسا، Veggie (یا سیستم تولید سبزیجات) نخستین گام ناسا برای ایجاد «نوعی سیستم زیستی بازتولید شونده است که از حیات پشتیبانی می کند» و می شود از آن برای سفر به مریخ استفاده نمود؛ نوعی اکوسیستم مصنوعی که همچون زمین [البته در مقیاس کوچکش] عمل می کند.

این گیاهان در واقع مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز افراد را تامین خواهند کرد و در مقابل افراد نیز دی اکسید کربن مورد نیاز برای تنفس آنها را در بازدم خود تولید خواهند کرد.

اما برای افرادی که قرار است از این سبزیجات استفاده نمایند، مهم ترین مزیت آنها تنوع بافتشان است. در حال حاضر رژیم غذایی اصلی یک فضانورد «دربرگیرنده مواد ترد زیادی نیست» و آنطور که ناسا می گوید موادی شامل نان توست و کراکرها این خاصیت را به غذای آنها می بخشند که به خاطر نبود گرانش افزودنشان به سبد غذایی فضانوردان بسیار دشوار است.

اما توانایی پرورش سبزیجات در فضا ممکن است که در نهایت به فضانوردان امکان دهد موارد ترد را نیز به سهم غذایی روزانه خود اضافه نموده و آن را از نرمی فعلی اش دربیاورند. همانطور که تایید خواهید کرد روی زمین، کاهو از جمله سبزیجات هیجان انگیز و پرطرفدار نیست اما در فضا می تواند نقشی کلیدی و بسیار مهم را ایفا کند.

در فاصله 20 دقیقه ای از شهر کوچک Hanksville در یوتا مجموعه ای پستی و بلندی وجود دارد که  San Rafael Swell خوانده می شود و از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به چشم اندازهای خشک و بی روح مریخ دارد. در واقع این تنها یکی از معدود مناطق کوچکی است که می توان در آن مریخ  را روی زمین تجربه کرد.

از همین رو  San Rafael Swell یکی از دو پایگاه تحقیقاتی تحت هدایت جامعه مریخ (Mars Society) واقع در Lakewood کلورادو را در خود جای داده است که یک سازمان غیرانتفاعی است و در آن، سکونت بشر روی سیاره سرخ مورد ارزیابی قرار می گیرد.

هدف این آزمایشگاه در واقع شبیه سازی جنبه های مختلفی از محیط این سیاره است تا به دانشمندان کمک کند خود را برای زندگی روی مریخ آماده نمایند. (پایگاه دیگر این موسسه در Devon قرار دارد که در اصل جزیره ای واقع در بخش شمالی کاناداست.)

هسته و بخش اصلی مرکز تحقیقاتی بیابان مریخ (Mars Desert Research Station) در اصل نوعی سکونتگاه استوانه ای دو طبقه است که 11 متر ارتفاع دارد و عرض آن نیز به 8 متر می رسد.

در طبقه پایین این مرکز آزمایشگاه علمی و مهندسی آن قرار دارد؛ در طبقه بالا هم قسمت های نشیمن، یک منطقه عمومی و آشپزخانه قرار دارد که برای سکونت تا شش نفر مناسب است.

دانشمندان سرتاسر آمریکا می توانند درخواست خود برای اقامت موقت در این خانه را ارائه نمایند و دو هفته را در آن سپری نمایند.

این سکونتگاه با استفاده از یک تونل روی زمینی به گلخانه ای به نام GreenHab متصل گردیده که در آن هویج، رازک، پیاز سبز، گشنیز و ریحان کشت داده می شد تا اینکه در سال گذشته دچار آتش سوزی شد.

به گفته نیک اورنستین هماهنگ کننده GreenHab سبزیجات این گلخانه در بستر خاکی شبیه به خاک مریخ کشت داده می شدند؛ خاکی قرمز رنگ مملو از خاکستر آتش فشانی.

اما رشد سبزیجات تنها بخشی از معادله است. افرادی که قرار است در مریخ زندگی کنند همچنین باید بدانند با مواد خود (اعم از کشت یافته یا تحویل گرفته شده) چه کنند.

دو سال پیش ناسا پایگاهی به نام HI-SEAS را در دره های یک کوه آتش فشانی واقع در هاوایی راه اندازی کرد و در آنجا مجموعه ای از مطالعات را به انجام رساند تا تشخیص دهد که چه چیزی سلامت روحی و جسمی ساکنان مریخ را حفظ می کند.

در یکی از این پژوهش ها که در تابستان سال 2013 انجام گرفت، گروهی متشکل از هشت مرد و زن وارد کره ای سفید رنگ در این کوهستان شدند و مدت 120 روز را در آنجا اقامت نمودند. آنها هر دو هفته یک بار در طول اقامتشان در این «مریخ ساختگی» اجازه داشتند که برای خود یک وعده غذایی از انبار این بنای گنبدی تهیه نمایند.

اما مواد در نظر گرفته شده در این انبار دربرگیرنده مواردی نظیر ماهی کنسرو شده، تخم مرغ، نوتلا، سودا، عدس، برش های پنیر، مرغ و استیک خشک شده بودند و در روزهای دیگر هم باید از غذاهای از پیش تهیه شده تناول می کردند.

تمرکز این تجربه که با همکاری دانشگاه هاوایی در مانوآ و همچنین دانشگاه کورنل انجام گرفت این بود که معایب و مزایای دو الگوی غذایی را مورد بررسی قرار دهد: غذای فوری و بسته بندی شده و دیگری غذایی که نیازمند طبخ است.

به گفته بینستد که به عوان استاد علوم رایانه دانشگاه هاوایی نیز فعالیت دارد هرکدام از این غذاها معایب و مزایای خود را دارند و از نظر هزینه و محدودیت نیز با هم فرق دارند که همه این فاکتورها باید درمورد آنها مد نظر قرار گرفته شود.

بنابراین ناسا در نظر دارد که در ماموریت خود به مریخ، هر دوی این موارد را در نظر بگیرد و براساس نتایج به دست آمده از این مطالعات آنها احتمالا حالا می دانند که هرکدام از این غذاها را به چه میزان بفرستند.

سیان پروکتور یکی از اعضای پروژه HI-SEAS و استاد زمین شناسی کالج South Mountain Community در آریزونا، پیش از ورود به این تاسیسات رقابتی را برای ارائه بهترین دستور غذایی در شبکه های اجتماعی برگزار کرد تا به ایده هایی برای تهیه غذا برپایه لیست مواد منتشر شده در وبسایت HI-SEAS دست پیدا کند.

اعضای این پروژه تعدادی از دستورات غذایی ارائه شده را بررسی کردند و در نهایت اعلام کردند که از کدامیک بیشتر خوششان آمده است.

البته اینکه در نهایت کدام غذاها به مریخ می رسند مساله ایست که همچنان نیازمند گذر زمان است اما آنطور که در سایت مربوط به پروژه منوی مریخ آمده، در این سیاره چیزی غیر از خاک برای خوردن وجود ندارد.