ایلان ماسک و ایده تامین انرژی جهان؛ نگاهی بر دلایل ساخت ابرکارخانه پنج میلیارد دلاری تسلا

ایلان ماسک با سرعت و بدون تعارف، روی صحنه ظاهر می شود و صدای موسیقی هارد راک که دقایقی در حال نواختن بود رو به محو شدن می رود. ناله گیتار الکتریک به سوی سکوت حرکت می کند و ستاره راک این داستان آماده می شود تا سخنرانی اش را آغاز کند.

چند باری سرش را در پاسخ به تشویق حضار تکان می دهد و سپس دست هایش را در جیب هایش فرو کرده و می گوید: «آنچه می خواهم امشب در موردش صحبت کنم، حقایقی هستند از نحوه کار کردن جهانی که امروز در آن زندگی می کنیم.»

تنها ۴۴ سال سن دارد و مدیر عاملی دو استارتاپ «تسلا» و «اسپیس اکس» علاوه بر ریاست هیئت مدیره شرکت SolarCity بر عهده اش است. پیراهنی تیره به همراه یک کت اسپورت بر تن دارد. حتی «استیو جابز» هم یکی از تحسین کنندگانش بوده؛ گویی قدرتی فوق بشری دارد که از همه دنیا متمایز اش می کند. البته نمی توان رفتار، صحبت کردن و سخنرانی هایش را با استیو جابز مقایسه کرد. زمانی که موسس اپل روی صحنه می آمد، حضار را با سنگینی نگاه، مکث های طولانی و سخنان سنگین اش مجذوب خود می کرد. رویدادهای اپل در روزهای کاری و صبح هنگام برگزار می شدند تا نهایت تاثیر رسانه ای را داشته باشند.

ایلان ماسک اما رویدادی را برگزار کرده تا در مورد یکی از بزرگترین مشکلات بشر، یعنی انرژی صحبت کند اما ساعت آن، ۸ عصر است و در سالنی بسیار کوچک برگزار می شود. وقتی خودش روی صحنه می آید، می بینیم که رفتارش گیک-گونه است و چندان نمی تواند به راحتی سخن گوید؛ چند باری جملاتش را تغییر می دهد، چشم هایش را بر می گرداند و تلاش می کند حس شوخ طبیعی اش را به خود یدک کشیده و روی صحنه آن را به نمایش بگذارد.

روی صحنه ایستاده و تصویری را پشت سر خود برای حضار نشان می دهد از دود زرد رنگی که از دودکش کارخانه های بزرگ صنعتی خارج می گردد. سپس در کنار همان تصویر، نموداری را نشان می دهد که مربوط می شود به تغییر آب و هوا در سال های اخیر و آینده. صورتش را به سوی حضار برگردانده، خیلی خونسرد و با لهجه خاص خود که آن را از سال های رشدش در آفریقا به ارث برده می گوید: «بگذارید صادقانه بگویم: این تصاویر واقعی هستند.»

ماه آوریل سال ۲۰۱۵ است و ایلان ماسک روی صحنه قرار گرفته تا راهکار خود برای تامین انرژی جهان را عرضه نماید. بیشتر کسانی که در این کنفرانس حاضر شده اند، اتومبیل تسلا سوار می شوند و البته می توان چندتایی خبرنگار را هم در آن بین دید.

در هر حال، ماسک امروز این جمعیت نه چندان زیاد را گرد هم آورده تا محصول جدید کارخانه خودروسازی اش را رونمایی کند. محصول جدید، یک باتری است. البته نه یک باتری معمولی. باتری هایی که می توانند در خانه کاربران قرار گرفته، انرژی ذخیره کنند و سپس انرژی الکتریسیته یک خانه را تامین نمایند. نمونه های بزرگ تری از آن توسعه یافته اند تا نیروی مورد نیاز کسب و کارها و سازمان ها را تامین کنند.

نامش Powerwall است و طراحی شده تا در پارکینگ خانه جای گیرد. بدنه ای از جنس استیل دارد و همچون یک سیلندر بزرگ است که در پنج رنگ به فروش می رسد و قیمت پایه آن، ۳۰۰۰ دلار است. Powerpack که برای کسب و کارها توسعه یافته قیمتی برابر با ۲۵ هزار دلار دارد و این نصف قیمتی است که سایر شرکت های بزرگ برای ارائه چنین محصولی طلب می کنند.

ماسک ادامه می دهد: «مشکل باتری های فعلی این است که... افتضاح هستند. گرانند. نمی توان به آنها اعتماد کرد. بدبو و زشت هستند. هر طور که به آنها نگاه کنید، بد هستند.»

ایده ماسک این است که باتری های تسلا که برای استفاده در خانه ها توسعه یافته اند را به پنل های خورشیدی متصل نموده تا انرژی مورد نیاز یک خانه تامین شود. حال این پنل ها می توانند روی سقف خانه جای گرفته باشند یا در یک مزرعه پر از پنل های خورشیدی. به همین شکل، روز هنگام و در زمان تابش خورشید انرژی جمع شده و شب هنگام از آن استفاده می شود.

ماسک باور دارد که این راهکار، راه حل اصلی مشکل افزایش گرمای جهانیست. وی عنوان می کند که انرژی مورد نیاز شهر بولدر که در ایالت کلرادو واقع شده و جمعیتی برابر با ۱۰۳ هزار نفر دارد، با استفاده از ۱۰ هزار عدد پاور پک و پنل های خورشیدی تامین خواهد شد. این در حالیست که انرژی مورد نیاز کل ایالات متحده به وسیله ۱۶۰ میلیون عدد پاورپک تامین می گردد و برای تامین انرژی کل جهان، به ۹۰۰ میلیون پاورپک نیاز است.

ماسک: مشکل باتری های فعلی این است که... افتضاح هستند

اگر از ۲ میلیارد پاور پک استفاده شود، دیگر نیاز جهان به بنزین، نفت برای ایجاد گرما و گاز برای آشپزی مرتفع می گردد. خود ایلان ماسک در همین رابطه می گوید: «۲ میلیارد عدد باتری بزرگ شاید رقمی بسیار عجیب و غریب باشد اما فراموش نکنید که اکنون ۲ میلیارد خودرو در سطح جهان وجود دارند که هر ۲۰ سال یک بار به شکل کامل از رده خارج می شوند. منظورم این است که می توانیم به چنین هدفی دست پیدا کنیم و این موضوع به هیچ عنوان غیر قابل دسترسی نیست.»

این روزها شعار استارتاپ های بسیاری شده است: «تبدیل جهان به مکانی بهتر» اما در این میان می توان دید که تسلا در واقع تلاش می کند تا همین امر را محقق سازد. در سال های گذشته و در «دوره دات کام»، ماسک در تاسیس دو کمپانی مشارکت کرد که شرکت موفق تر، PayPal نام داشت و با قیمت ۱.۵ میلیارد دلار به eBay فروخته شد. پس از آن زمان، ماسک تصمیم راسخ خود را گرفته تا بشر را از شر بشر رها سازد.

ماموریت نهایی ایلان ماسک رها سازی بشر از دست بشر است

برای تحقق بخشیدن به همین هدف، وی تبدیل شده است به یکی از موفق ترین موسسان استارتاپ ها در دو دهه گذشته. او باور دارد که در نهایت روزی کره زمین دیگر قابل زندگی نخواهد بود و به همین علت، تلاش می کند تا با SpaceX، روزی زندگی برای انسان را در سیاره ای دیگر امکانپذیر کند. تسلا از سوی دیگر اگرچه تلاش می کند تا روزی در نهایت نیاز به سوخت های فسیلی را از میان بردارد اما در حال حاضر،‌ صرفا یک تولید کننده خودروهای لوکس است. بر اساس گفته های خود ماسک، تسلا در نیمه اول سال ۲۰۱۵ قادر گشته تا فروش بالاتری از مرسدس بنز کلاس اس داشته باشد و تصمیم دارد تا پایان سال ۲۰۱۵، پنجاه هزار خودرو به فروش برساند.

خیزش تسلا در سال های اخیر با مشکلات بسیار زیادی رو به رو بوده است. در میانه دهه ابتدایی از هزاره سوم، زمانی که ایلان ماسک ایده خود مبنی بر توسعه خودروهایی لوکس، هوشمند، الکتریکی را توضیح می داد که می توانستند از خودروهای بنزینی سرعت بیشتری داشته باشند و ارزان تر باشند، همه به او می خندیدند. در آن زمان، خودروهای الکتریکی ماشین هایی بسیار کند، غیر کاربردی و گیک-گونه به حساب می آمدند و هیچ کارآفرین آمریکایی تا آن زمان موفق نشده بود یک استارتاپ یا کمپانی تولید چنین محصولاتی را تاسیس کند.

ماسک: ۲ میلیارد خودرو در سطح جهان وجود دارند که هر ۲۰ سال یکبار از رده خارج می شوند

سال های سال، ماسک انتقادهای مختلف از سوی کارشناسان حوزه اتومبیل سازی را به جان خرید و در میانه راه تا مرز ورشکستگی هم پیش رفت. در نهایت ولی محصولات تسلا به خطوط تولید راه یافته و به بازار آمدند و سپس بازخورد بررسی کنندگان، حیرت انگیز بود. پس از عرضه اولین نسل از خودروی Model S، امتیاز کامل از سوی گزارش مصرف کنندگان برای آن کسب شد و اکنون همین خودرو، بالاترین امتیاز ایمنی را نیز برای تسلا به ارمغان آورده است.

کارخانه اصلی تولید خودروهای تسلا در فرمونت واقع شده که در ایالت کالیفرنیاست. ایلان ماسک اکنون توانسته ظرفیت تولید در این کارخانه را دو برابر نماید.

این اما تنها کارخانه تسلا نیست. در ایالت نوادا، کارخانه ای دیگر وجود دارد به نام گیگافکتوری که کارش تولید پک های باتری برای اتومبیل ها و خانه هاست. خود تسلا خبر می دهد که یک هفته پس از معرفی پاورپک و پاوروال از سوی ماسک، مشتریان به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار این محصولات را خریده و رزرو کرده بودند.

---

- می دانی تفاوت میان توان و انرژی چیست؟

- اممم...

- واحدها را می شناسی؟

صرفا سوالی ساده از ماسک پرسیده بودم در مورد ارتقا تکنولوژی در باتری های کنونی. او ولی به جای پاسخ دادن، تصمیم گرفت چند سوال ساده بپرسد. پاسخ صحیح به سوال اولش می دهم. لبخند می زند و می گوید: «بد نیست». سپس می پرسد: «واحد اندازه گیری توان چیست؟»

پس از مکثی طولانی، خودش پاسخ می دهد: «وات». سپس با حالتی نصیحت وار و دلسوزانه تلاش می کند توضیح دهد: «این ها اصل هایی بسیار مهم هستند. توان، به معنای آن است که با چه سرعتی می توانی حرکت کنی و بدوی. انرژی ولی بیانگر آن است که تا کجا می توانی پیش روی.»

ماسک: در انتظار تحول تکنولوژی باتری ها نباشید؛ می شود توان را به شکلی پویا افزایش داد اما از آن طرف ماجرا، به انرژی ضربه وارد می شود

ماسک این ها را می گوید تا در نهایت به یک نتیجه گیری برسد. برعکس چیپ های پردازش کامپیوتری که در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته اند، تکنولوژی باتری ها به شدت در برابر یک جهش بزرگ از خود مقاومت نشان داده و علت اصلی هم آن است که ما انتظارات زیادی از آنها داریم. امروز باتری های lithium-ion باید در گجت ها و وسایل مختلف مورد استفاده قرار گیرند؛ از باتری که پشت نمایشگر یک آیفون مخفی شده بگیرید تا همان باتری که انرژی حرکت خودروهای تسلا را تامین می کند و اغلب وزنی بیش از ۴۵۰ کیلوگرم دارد. این باتری ها باید سال ها سلامت خود را حفظ کنند و باید انقدر مقاوم باشند که بتوانند در شرایط آب و هوایی گوناگون، به شکل قابل اطمینانی به فعالیت خود ادامه داده و شعله ور نگردند.

قانون Moore می گوید که تکنولوژی هر دو سال، دو برابر رشد می کند اما همین قانون به نظر می رسد که در مورد باتری ها صادق نیست. ایلان ماسک می گوید: «ایجاد نوآوری در باتری ها چندان قابل انجام نیست. بسیار کم پیش می آید که شاهد یک اتفاق خارق العاده در این زمینه باشیم چرا که محدودیت های فراوانی در آن وجود دارند. برای مثال شما قادر هستید تا توان را به شکلی پویا افزایش دهید اما از آن طرف ماجرا، به انرژی ضربه وارد کرده اید.»

---

معمولا حالتی منظم و باوقار دارد اما در روز مصاحبه، اندکی نگران و نا آرام به نظر می رسد. شاید به علت آنکه روز قبل به عنوان عضوی از هیئت منصفه در یک دادگاه حضور داشته. او باید زمانش را برای مدیریت دو کمپانی تقسیم کند. این در حالیست که پنج پسر دارد و باید با همسر سابق خود به نام «جاستین ماسک» هم سر و کله بزند.

حضور در هیئت منصفه یک روز کامل کاری اش را بر باد داده بود و به همین دلیل، به جای ملاقات در دفتر اصلی کمپانی SpaceX، ترجیح می دهد در خانه شش هزار متری اش مصاحبه کند.

ماسک در این خانه بزرگ که در سال ۲۰۱۳ آن را خریده، با همسر کنونی اش به نام «Talulah Riley» که یک بازیگر انگلیسی است زندگی می کند. دکوراسیون داخلی اتاق آقای ماسک، شما را یاد صحنه هایی از سریال Mad Men خواهد انداخت با این حال کاملا مشخص است کمتری کسی از وسایل آن استفاده کرده است. در گوشه ای از اتاق می توان دید که موتور یکی از موشک های SpaceX در دیوار آرام گرفته. خودش می گوید: «قدرتش به ۱۰ هزار اسب بخار و ۳۰ هزار دور در دقیقه می رسد. برایم جالب است که منفجر نمی شود!»

با دقت که به موضوع نگاه کنیم، می بینیم که خطی نه چندان مرعی میان «سرعت» و «مرگ» وجود دارد و به نظر می رسد گاهی ماسک تصمیم می گیرد یک پایش را در این سوی همین خط و پای دیگرش را در طرف دیگر آن قرار دهد. کمی بیش از اندازه نترس است و تمایل به انجام کارهای بزرگ، گاهی هم عجیب دارد. مدتی پیش به همراه همسرش Riley، سوار بر هواپیمایی قدیمی و ملخی شدند. سواری ماسک در این هواپیما البته روی صندلی نبود، او بر روی بال بالایی هواپیما ایستاده بود.

اکنون البته اذعان می کند که بخش خطرناک ماجرا، ایستادنش روی بال هواپیما در ارتفاع زیاد نبوده، بلکه سوار شدن بر هواپیمای کوچکی بوده که در سال ۱۹۴۰ میلادی به تولید رسیده، تنها یک موتور دارد و جنس بدنه اش هم از چوب ساخته شده است.

ایلان ماسک همیشه اشتهایی سیری ناپذیر برای ریسک کردن داشته. بر اساس گفته های Martin Eberhard و Marc Tarpenning که با ماسک در تاسیس «تسلا» همکاری داشته اند، ایده اولیه برای راه اندازی تسلا این بوده که یک استارتاپ کوچک در سیلیکون ولی باشند که خودروهای اسپورت پر سرعت الکتریکی تولید می کند. در ضمن قرار بوده تولید خودروها از طریق استفاده از برخی قطعات کم ارزش باشد که ارزش فروش در فروشگاه ها را ندارند. برای مثال باتری هایی که در لپ تاپ های دست دوم یافت می شود.

تسلا قرار بود استارتاپ کوچکی باشد که باتری اتومبیل هایش از باتری لپ تاپ های دست دوم تامین شود

پس از مدت کمی، کار به جایی رسید که قرار شد یک خودروی کاملا بی نقص تولید شود. سپس تسلا Roadster متولد شد که از یک برچسب قیمت ۸۹ هزار دلاری برخوردار بود. قرار بر این شد که شرکت یاد شده سودی که از فروش Roadster به دست می آورد را صرف توسعه خودروهای الکتریکی اما ارزان تر بکند.

در این میان یک مشکل بزرگ وجود داشت و آن هم این بود که خبری از سودآوری نشد. کار در واقع به جایی رسیده بود که هزینه تولید هر خودروی رودستر به ۲۰۰ هزار دلار می رسید. از ابتدای تولد تسلا در سال ۲۰۰۳ تا سال ۲۰۰۷، آقای Eberhard در نقش مدیر عامل آن ایفای نقش می نمود. پس از زیان تسلا به علت فروش ناموفق Roadster، ایلان ماسک تصمیم به اخراج Eberhard گرفت. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ هم شخص دیگری به نام Drori مدیر عامل تسلا شد اما در نهایت در سال ۲۰۰۸، ایلان ماسک خودش در نقش مدیر عامل افسار امور را در دست گرفت. در مورد آن زمان می گوید: «همه مواردی که در طرح تجاری که برای تسلا در آن زمان وجود داشت از پایه اشتباه بودند.»

البته در این میان لازم به ذکر است که در سال ۲۰۰۹، مدیر عامل اول تسلا به نام Eberhard از ماسک شکایت کرد و عنوان نمود که ماسک او را به زور از کمپانی بیرون انداخته تا وی در موفقیت های بعدی سهیم نباشد. Eberhard البته با میانجی گری آشنایان هر دو طرف از پیگیری این شکایت منصرف شد. در سال ۲۰۰۸ و پس از در دست گرفتن مدیریت و در اوج رکود اقتصادی جهانی، به نیویورک تایمز گفت: «طبیعی است؛ اکنون همه ما دوره اقتصادی بسیار سختی را پشت سر می گذاریم اما من برنامه های بسیاری برای تسلا دارم.»

برای مدیریت هر دو کمپانی تسلا و اسپیس اکس هم روش جالبی را انتخاب کرد و روزهای هفته را تقسیم نمود. دوشنبه، پنجشنبه و جمعه ها در لس آنجلس بود و در دفتر مرکزی SpaceX حضور داشت در حالی که سه شنبه و چهارشنبه ها در پالو آلتو، مشغول ایده پردازی در تسلا می شد. در همان زمان، طراحی موتور و انتقال دهنده های نیروی رودتسر را دوباره انجام داد تا هزینه ساخت آن پایین تر آید و در نتیجه بتواند در بازار، نظر مشتریان را به خود جلب کند.

وی در همان زمان قادر شد ۵۰ میلیون دلار سرمایه از گروه تجاری Daimler دریافت کرده و ۵۰ میلیون دیگر نیز از سوی تویوتا جذب کند. در نهایت نیز یک وام ۴۶۵ میلیون دلار از سازمان انرژی آمریکا دریافت کرد که در سال ۲۰۱۳ آن را پس داد.

در کنار انجام وظیفه به عنوان مدیر عامل، ماسک وظیفه طراحی محصولات تسلا را هم بر عهده گرفت و استودیوی طراحی این شرکت را به لس آنجلس منتقل نمود؛ جایی که در آن بر کوچکترین جزییات تمرکزی ویژه نشان می داد؛ از دسته رهنما گرفته تا دستگیره درها، همه چیز باید در حالتی تکامل یافته به تولید انبوه می رسید. دو تیم مهندسین هم در دو شیفت به کار مشغول بودند تا طرح های این شرکت را در زمان مقرر آماده کنند.

سهام تسلا در سال ۲۰۱۰ به شکل عمومی در بازار بورس عرضه شد. در سال ۲۰۱۲ اتومبیلی به نام Model S از سوی تسلا معرفی گشت که با نظر بسیار مثبت منتقدان و بررسی کنندگان رو به رو شد، با این حال در انتهای همان سال، تسلا برای دومین بار تا مرز ورشکستگی جلو رفت، چرا که مشتریان چندان تمایلی نداشتند خودرویی بخرند که تکنولوژی های بکار رفته در آن هنوز خود را ثابت نکرده بودند.

در ادامه ولی سفارش ها برای Model S افزایش یافت و ایلان ماسک بالاخره جدی تر گرفته شد. البته در سیلیکون ولی و همچنین جوامع رسانه ای، از او همواره به عنوان مردی بزرگ یاد می شد اما سرمایه گذاران و سهام داران که شناخت کمتری رویش داشتند، چندان وی و ایده های بلند پروازانه اش را جدی نمی گرفتند. در نهایت کار به جایی رسید که بر روی جلد کتابی که توسط Ashlee Vance به رشته تحریر درآمد، نوشته شد: «ایلان ماسک: تسلا، اسپیس اکس و تلاشی برای تحقق بخشیدن به آینده ای خارق العاده» و در خود کتاب از او به عنوان ماجراجوترین کارآفرین و صنعتگر آمریکایی یاد شد.

خودش البته از چنین تصویرنمایی هایی چندان راضی نیست و می گوید:‌ «هدف ما این نبوده که بخواهیم صرفا خودروهایی بهتر بسازیم، می خواستیم از منابع انرژی پایدار بهره بگیریم.»

در کنار همه مسئولیت هایش، ماسک به عنوان رییس هییت مدیره شرکت SolarCity هم به انجام وظیفه می پردازد. این شرکت وظیفه طراحی، ساخت و نصب پنل های خورشیدی برای جذب انرژی را بر عهده دارد. موسسان این استارتاپ، Lyndon و Peter Rive هستند که هر دو از خویشاوندان ماسک به شمار می روند. ایده شکل گیری این کمپانی هم البته از سوی خود ماسک در سال ۲۰۰۴ و زمانی که این سه نفر در حال مسافرت برای حضور در فستیوال «Burning Man» بودند داده شد.

سولارسیتی در سال ۲۰۰۶ آغاز به کار کرد و از همان زمان به بعد، تسلا با آن رابطه ای بسیار تنگاتنگ داشته است. برای مثال آگهی های پنل های خورشیدی این کمپانی برای دارندگان خودروهای تسلا ارسال می شد. از طریق همین پنل های خورشیدی، دارندگان خودروهای تسلا می توانستند انرژی مصرفی اتومبیل خود را از طریق نور خورشید تامین کنند. در این میان خود ماسک هم همواره اعتقاد داشته که باتری های عالی که در خودروهای تسلا استفاده می شوند قابلیت های بسیار بیشتر دارند و می توان استفاده های بهتری برای آنها خلق کرد.

از سال ۲۰۰۷، ماسک به آقای JB Straubel، مدیر ارشد بخش فناوری [CTO] تسلا گفت که تلاش کند باتری ها را در قالبی دیگر تهیه کند تا بتوانند از آنها در خانه ها هم بهره گیرند. Straubel می گوید:‌ «از خیلی وقت پیش ماسک چنین ایده ای را در ذهن ما کاشته بود.»

 

خورشید شب ها نمی درخشد

ایلان ماسک تاخت و تازش در زمینه توسعه باتری های مورد استفاده برای تامین انرژی خانه ها را جزیی از هویت و ماموریت اصلی تسلا می بیند. نیاز به یک منبع انرژی جایگزین مدت هاست که احساس می شود و در این میان، از انرژی خورشیدی در حد یک درصد استفاده می شود چرا که محدود است، به قول خود ماسک: «خورشید شب ها نمی درخشد». مصرف انرژی دقیقا از زمانی بیشتر می شود که ما عصر هنگام به خانه بر می گردیم؛ می خواهیم سیستم سرمایشی را روشن کنیم، تلویزیون ببینیم، با کامپیوترهایمان کار کنیم و این دقیقا همان زمانی است که خورشید تا طلوع اش در سپیده دم بعدی، به ما بدرود فرستاده.

همین موضوع بود که به ماسک ایده استفاده از باتری های تسلا در خانه ها را داد. حالا که همین باتری های عالی قادر هستند سرعت اتومبیل های این شرکت را در کمتر از ۴ ثانیه به ۱۰۰ کیلومتر در ساعت برسانند، چرا نباید از آنها برای تامین انرژی در خانه ها بهره گرفت؟ مردم می توانند در زمان تابش خورشید، باتری هایشان را شارژ کنند و سپس شب هنگام از همان منبع انرژی استفاده نمایند.

---

شهر Reno در ایالت نوادای آمریکا قرار گرفته که ایلان ماسک در نهایت تصمیم گرفت کارخانه ساخت باتری ها را در آن تاسیس نماید. از مرکز شهر Reno باید حدود ۳۰ دقیقه رانندگی کنید تا به کارخانه ساخت باتری های تسلا برسید.

صحرای نوادا مکانی ایده آل برای ابداعات تکنولوژیک به شمار می آید. دستمزدها پایین است، انرژی ارزان تر یافت می شود، دمای هوا هم شاید به طبع انسان زیاد عالی نباشد اما برای دیتاسنترها ایده آل به شمار می رود اما اینطور که به نظر می رسد، این صحرا برای ساخت باتری ها از نوع لیتیوم-یون هم مکانی بسیار مناسب به شمار می رود. (ساخت باتری نیازمند فضایی با حداقل رطوبت است.)

پیشتر هیچ خبرنگاری پایش به Gigafactory باز نشده بود؛ این کارخانه ای است که البته سال آینده شروع به کار می کند اما تا سال ۲۰۲۰، کامل نخواهد شد. ماسک می گوید: «اندازه این کارخانه شگفت زده تان خواهد کرد، وقتی آن را از نزدیک ببینید، پیش خود خواهید گفت: لعنتی [!] بیش از اندازه بزرگ است.»

ماسک راست می گوید. زمانی که به محوطه وارد می شوید از بزرگی اش وحشت خواهید کرد. ساختمان مرکزی آن به تنهایی دارای فضایی کارگاهی برابر با ۱۷۶ هزار متر مربع است. کارمندان تسلا البته خبر می دهند که این تنها ۱۴ درصد از فضای کار خواهد بود و به طور کلی، فضای کارگاهی در آن به یک میلیون و دویست و شصت هزار متر مربع خواهد رسید، البته احتمالا در سال ۲۰۲۰ و زمانی که کار ساخت گیگافکتوری به پایان رسیده باشد.

این کارخانه صرفا اندکی از مرکز ساخته شدن هواپیماهای بویینگ که در واشنگتن واقع شده کوچک تر است و در واقع، دومین کارخانه بزرگ جهان به شمار می رود. قرار هم نیست در این کارخانه غول پیکر، صرفا قطعات محصولاتی گران قیمت و لوکس متولد شوند. تسلا همین حالا توسعه خودرویی بسیار ارزان تر از Model S را در دست توسعه دارد. اتومبیلی که Model 3 نام داشته و صرفا ۳۵ هزار دلار قیمت خواهد داشت. کارایی این خودرو همانند Model S خواهد بود و کاربر می تواند تا ۳۲۰ کیلومتر با هر بار شارژ با آن به رانندگی بپردازد. چنین خودرویی با برچسب قیمتی که تقریبا نصف مدل اس است، طرفداران بسیار زیادی خواهد داشت و از سوی دیگر باتری های خانگی تسلا هم بسیار پرطرفدار خواهند بود و به همین دلیل این شرکت نیاز به کارخانه ای همچون گیگافکتوری دارد.

در خودروها و باتری های خانگی تسلا از نوعی باتری با کد ۱۸۶۵۰ استفاده می شود که اندازه سلول آنها به ۶.۶ در 1.7 سانتیمتر می رسد. لازم به ذکر است که باتری های یاد شده هنوز هم در لپ تاپ های بسیاری به کار برده می شوند اما ماسک می خواهد تولید آنها را به شکل شگرفی افزایش دهد. اگر از او بپرسید تصور می کند در سال های آینده، به شکل سالانه چه تعداد خودروی تسلا به فروش خواهد رفت می گوید:‌ «۱۰۰ هزار تا... دست کم.»

اگر به این اعداد و ارقام اطمینان داشته باشید دو راه پیش روی خود دارید: یا کارخانه هایی کوچک ساخنه و سپس آنها را گسترش دهید، یا یک ابرکارخانه بزرگ بسازید که همواره نیازهایتان را برآورده نماید. ماسک راه دوم را انتخاب کرده.

اتومبیلی ارزان قیمت و باتری های خانگی پرطرفدار؛ تسلا نیازمند ساخت کارخانه ای همانند گیگافکتوری بود

البته تسلا یک راه دیگر هم در برابر خود داشت، اینکه به سراغ تامین کنندگان می رفت و باتری های مورد نیازش را خریدارای می کرد. برای مثال پانوسونیک یک گزینه بسیار عالیست. از طرف دیگر باید اشاره کرد که پاناسونیک روی قطعه هایی که برای خودروسازان تولید می کند، حاشیه سود بسیار اندک ۳.۱ درصدی به جیب می زند. کافیست همین چند جمله را به ماسک بگویید تا با نگاهی عاقل اندر سفیه به شما نگریسته و بگوید: «چرا پاناسونیک باید حرف هایمان را باور کند؟ سخت است بتوانی مردم را قانع کنی که روزی تولید محصولی که در حال ساختش هستی ۱۵ برابر الان می شود. چنین ادعایی در روزگار فعلی چندان عقلانی به نظر نمی رسد. صرفا مجبور بودیم بگوییم می خواهیم اینکار را بکنیم؛‌ یا با ما همراه هستید یا نیستید.»

[در سال ۲۰۱۴ پاناسونیک و تسلا با هم قرارداد همکاری امضا کردند؛ قرار بر این شد که پاناسونیک در بخشی از گیگافکتوری حضور به هم رساند و تولید سلول باتری ها را بر عهده گرفته و سپس آنها را به تسلا تحویل دهد.]

مشکلی که اکنون تسلا با آن دست و پنجه نرم می کند ولی عدم سود آوری اش است. همین موضوع جایگاه این شرکت را تا حد بسیار زیادی متزلزل کرده. کمپانی مورد بحث تقریبا سه سال پیش یک دوره سه ماهه مالی را با سودآوری سپری نموده و از آن زمان به بعد سود خالص نداشته. در حالی که این شرکت امیدوار است در سال ۲۰۱۵ بتواند ۵۰ هزار خودرو به فروش برساند، باید اذعان داشت که BMW موفق به فروش بیش از ۲ میلیون خودرو خواهد شد.

در هر حال قیمت بالا، اکنون یکی از نواقص خودروهای الکتریکی است چرا که قیمت چنین اتومبیل هایی برعکس نمونه های بنزینی، بستگی بسیار بالایی به باتری به کار رفته در آنها دارد. تنها راه ارزان تر کردن خودروهای الکتریکی این است که از باتری ضعیف تری در آنها استفاده شود که هم در نحوه رانندگی و پویایی تاثیر مستقیم خواهد داشت و هم میزان کیلومتری که قادر به حرکت است را کاهش می دهد. همین حالا کمپانی نیسان یک خودروی الکتریکی با نام «Leaf» را با قیمت کمتر از ۳۰ هزار دلار به فروش می رساند که تنها قادر به حرکت تا 135 کیلومتر با سرعت نهایتا ۹۶ کیلومتر بر ساعت است. تحلیلگران باور دارند که صرفا هزینه ساخت باتری های تسلا به ازای هر واحد، ۱۵ هزار دلار است. حال تصور کنید که این شرکت می خواهد یک اتومبیل ۳۵ هزار دلاری را هم عرضه کند. آقای Straubel، مدیر ارشد بخش فناوری شرکت مورد بحث می گوید: «اکنون تنها اهرمی که در اختیار داریم و توسط آن می توانیم محصولاتی ارزان تر به بازار ارسال کنیم، ارائه یک خودرو با باتری ضعیف تر است.»

به دلیل بعید بودن ایجاد تحول در میان تکنولوژی باتری ها، تنها راه این است که تسلا آنها را خودش توسعه دهد و از طرفی، باتری ها را به مشتریان دیگر هم به فروش برساند. در چنین شرایطی می تواند از سود ساخت باتری ها چشم پوشی کرده و به همین شکل قیمت خودروها را کاهش دهد. یکی از دلایل اصلی فروش باتری های خانگی هم همین موضوع است. Straubel می گوید: «اگر بتوانیم مشتریان زیادی برای باتری های خود دست و پا کنیم می توانیم هزینه ساخت را کاهش دهیم.»

---

در سال ۲۰۰۵، در جشن فارغ التحصیلی دانشگاه استنفورد، مردی روی صحنه رفت به نام «استیو جابز» و به دانشجویانی که می رفتند تا به جوامع کاری بپیوندند گفت: «متوجه باشید که زمان شما محدود است.» اندکی قبل از همین سخنرانی، پزشکان تشخیص داده بودند که استیو جابز از سرطان لوزالمعده رنج می برد.

سپس جابز ادامه می دهد: «از همان سال های نوجوانی، هر روز صبح در آینه خیره می شدم و از خود می پرسیدم، اگر امروز آخرین روز زندگی ام باشد، آیا می خواهم همین کاری که امروز قصد انجامش را دارم انجام دهم؟ هر زمان که پاسخ به این پرسش برای مدتی «منفی» باشد، می دانستم که باید چیزی را تغییر دهم.»

هر روز در آینه از خود بپرسید از کاری که می کنید راضی هستید؟ اگر پاسخ برای مدتی منفی بود، باید چیزی را تغییر دهید

در آخرین ماه های زندگی اش در سال ۲۰۱۱، به نظر می رسد که استیو جابز از زندگی کاری اش رضایت داشته، چرا که به والتر آیزاکسون، نویسنده زندگی نامه اش می گوید: «در زندگی کاری ام شانس های بسیاری آورده ام؛ همه آن کارهایی که می خواستم انجام دهم را انجام دادم.»

ایلان ماسک اما از استیو جابز بی قرارتر به نظر می رسد. وی اگرچه به تاسیس چند استارتاپ بسیار بزرگ که تلاش می کنند جهانی که در آن زندگی می کنیم را بهبود دهند افتخار می کند اما آنها را کافی نمی داند. جابز هیچگاه در مورد آینده دوردست گفتگو نمی کرد، هیچوقت نمی گفت آیفون قرار است در سال ۲۰۵۰ چه شمایلی داشته باشد. به نظر جابز، آیفونی که در این روزگار به موفقیت رسیده بود و توانست تحولی در تلفن های هوشمند عصرمان ایجاد کند، برای جشن گرفتن و رضایت از یک زندگی کاری کافی بوده است.

ایلان ماسک اما در پی تغییر آینده است؛ او فکر می کند تا همین جا هم از زمانش به بهترین شکل استفاده نکرده، حتی شاید بتوان گفت از دستاوردهای پیشین و فعلی اش اندکی شرمگین هم هست. اگرچه به لطف PayPal توانست ثروتمند شود اما بارها اذعان داشته که این کمپانی می توانست بسیار بسیار بزرگ تر از حالت فعلی اش شود. صرفا سال گذشته هنگامی که در یک کنفرانس شرکت کرده و به سخنرانی می پرداخت، گفت که تصمیماتش برای اولین خودروی تسلا با نام Roadster «احمقانه» بوده اند و این شرکت باید طراحی ظاهری خودرو را از ابتدا خودش انجام می داد.

ایلان ماسک از استیو جابز بی قرار تر است؛ از دستاوردهایش تا به اینجای کار راضی نیست

به کلامی دیگر، او حس می کند اگر همین فردا بمیرد، بعید است آنطور که خودش می توانسته جهان را تغییر دهد، شخص دیگری پیدا شود و بتواند زمین را به سوی سبزتر شدن پیش ببرد. اگر از او بپرسید: «چه می شود اگر روزی اتومبیل های بنزینی، مصرفی بسیار بهینه تر پیدا بکنند؟» می گوید: «به نظرم باید مردم باید نگران این موضوع باشند. حتی اگر سطح دی اکسیدکربن موجود در هوا ثابت باقی بماند، تا سال ۲۰۳۵ متوجه بیماری هایی که به سراغمان آمده اند نخواهیم شد. میلیون ها انسان خواهند مرد و زیان های چندین تریلیون دلاری به ثبت خواهد رسید.»

ماسک متصور است که برای جلوگیری از چنین واقعه ای، باید از باتری های ارزانی همچون Powerwall و Powerpack استفاده شود. تصور می کند که تا ۲۰ سال آینده، حدود ۱۰ درصد از نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی به کار می پردازند به لطف باتری های تسلا بی استفاده خواهند شد.

خانم ماری پاول (Mary Powell)، مدیر عامل شرکت Green Mountain Power که در تامین انرژی خورشیدی و ابزارهای الکتریکی کم مصرف فعالیت دارد، می گوید: «ما موتورهای بسیار بزرگ و گران قیمتی داریم که شاید در طول سال، سه ساعت از آنها استفاده کنیم. ساخت و نگهداری از آنها بسیار هزینه بر است.» این در حالیست که اگر این شرکت نتواند در زمان های اوج مصرف انرژی مورد نیاز مشترکین خود را تامین کند، مجبور می شود الکتریسیته را از ایالت های دیگر و از سایر منابع تامین کند که همین موضوع باعث می شود هزینه تهیه الکتریسیته بیش از ۱۰ برابر آن چیزی باشد که از مشترکین خود دریافت می کند.

برای اینکه همین شرکت در آینده به چنین سرنوشتی دچار نگردد، خانم پاول در نظر دارد تا باتری های خانگی تسلا با عنوان Powerwall را به شکل اقساطی و با پرداخت ماهانه ۳۰ دلار در اختیار مشترکین خود قرار دهد. همین موضوع باعث می شود تا Green Mountain دیگر نیاز نداشته باشد تا در ساعات اوج مصرف ژنراتورهای پشتیبان خود را روشن کند. از سوی دیگر حتی خانم پاول باور دارد که صرفه جویی هایی که از همین طریق به دست خواهند آمد حتی این امکان را در اختیار شرکت مورد بحث قرار می دهد که بتواند باتری های تسلا Powerwall پاور وال را به شکل رایگان در اختیار مشترکین خود قرار دهد.

چنین باتری هایی زمانی جالب تر می شوند که بتوان از آنها در کنار پنل های خورشیدی استفاده کرد. Ernesto Ciorra، مدیر بخش فناوری غول ایتالیایی فعال در زمینه تامین انرژی به نام Enel Group می گوید: «تا پنج سال آینده، ظرفیت پنل های خورشیدی سه برابر شده و قیمت آنها نصف می شود. بر همین اساس ذخیره سازی انرژی خورشیدی به صرفه تر خواهد شد.»

ماسک همچنین متصور است که استفاده از باتری های تسلا به همراه پنل های خورشیدی در نواحی روستایی آسیا و آفریقا می تواند باعث دگرگونی های بسیاری شود چرا که در بیشتر این نقاط به طور کلی الکتریسیته در دسترس نیست. وی البته همچنین باور دارد که باتری های شرکتش برای کشورهای ثروتمندتر هم جذابیت های خاص خود را خواهند داشت: «تصور می کنم که اگر یک فاجعه طبیعی رخ دهد، مردم بیشتر نیاز به چنین باتری هایی را درک خواهند کرد. چرا که پس از قطع شدن برق در یک محله، صرفا یک خانه را خواهند دید که همچنان چراغ هایش روشن است.»

کارمندان تسلا می گویند که ایلان ماسک یک نصیحت بسیار مهم برای ارزان تر نمودن باتری ها به آنها کرده و گفته: «سعی کنید این کارخانه [گیگافکتوری] را تا حدی که می توانید زیبا بسازید.» چرا؟ خودروهای تسلا اگرچه رانندگی بسیار لذت بخشی را در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند اما به طور کلی ظاهر خاص و زیبایشان به آنها هویت بخشیده؛ ظاهری که شامل یک شیشه جلوی خمیده و دستگیره های درب بسیار خاصی می شود که در هنگام عدم نیاز، در بدنه خود درب فرو می روند. گیگافکتوری هم باید همین زیبایی را با خود یدک بکشد چرا که ماسک به عنوان یک «محصول» به آن نگاه می کند. کارخانه ای که با دقت بسیار زیادی طراحی شده و همه بخش هایش، تشکیل دهنده یک هارمونی واحد هستند؛ می خواهد گیگافکتوری زیبا ساخته شود چرا که قرار است تعدادشان بیشتر شود.

«احتمالا ۱۰ الی ۲۰ عدد از این کارخانه ها نیاز خواهیم داشت» مکث می کند، شانه بالا می اندازد، لبخند می زند و ادامه می دهد: «بالاخره یک نفر باید چنین اقداماتی را انجام دهد.»