بعد از نواقص مادرزادی نوبت به اختلالات عصبی می رسد؛ زیکا در بروز سندروم گیلن باره موثر است

دانشمندان اخیرا تایید کرده اند که ویروس زیکا می تواند به بروز سندروم گیلن باره بیانجامد؛ نوعی اختلال عصبی نادر و البته شدید که 5 درصد از مبتلایان به خود را می کشد.

مقامات کشورهایی که زیکا در آنها شیوع یافته باید مطمئن شوند که امکانات مراقبتی لازم برای مدیریت این مساله و افزایش شمار بیماران مبتلا به گیلن باره را در اختیار دارند.

در جریان یک همه گیری که در سال 2013 اتفاق افتاد، 32 هزار نفر به ظن آلودگی به زیکا در پلی نزی فرانسه مورد آزمایش قرار گرفتند و مطالعاتی که امروزه در این باره انجام می شوند نیز با محوریت همان آزمایش ها صورت می پذیرند.

در آن زمان مشخص شد که 42 نفر از مبتلایان به سندروم گیلن باره علائمی از آلودگی زیکا را در خون خود دارند. علاوه بر این، 37 نفر از آنها، اعلام داشتند که 6 روز قبل از تجربه علائم مربوط به این سندروم، نشانه های مربوط به زیکا را در بدن خود مشاهده کرده اند.

نتیجه اینکه از این پس می توان زیکا را به لیست پاتوژن های عفونی که می توانند منجر به بروز سندروم گیلن باره شوند، اضافه کرد.

لی نورمن یکی از افسران اطلاعاتی واحد برنامه ریزی بلایای بهداشتی در ارتش ملی آمریکا که البته در این پروژه تحقیقاتی مشارکت ندارد اظهار داشت: تا به امروز همه چیز در حد حرف و حدیث بود و این نخستین باری است که می توانم با اطمینان بگویم ارتباط قطعی میان زیکا و سندروم گیلن باره وجود دارد.

ارتباط قطعی میان ویروس زیکا و سندروم گیلن باره

تا به امروز، زیکا بیشتر به خاطر نقایص مادرزادی در نوزادان مورد توجه قرار داشت و در نتیجه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا به زنان باردار و همسرانشان توصیه می کرد که از نواحی آلوده به ویروس زیکا دوری کنند.

اما ارتباط میان این ویروس و سندروم گیلن باره ممکن است در ادامه به تغییر دیدگاه دانشمندان در رابطه با مدیریت بیماری های همه گیر منتهی گردد و آنطور که نورمن می گوید مقامات دولتی باید سطح پایش خود را بالاتر ببرند.

او در ادامه می گوید: «نباید چون یک آقا یا خانمی 55 ساله [که دیگر بارور نمی شود] هستید بدون هیچگونه نگرانی یا تدابیر پیشگیرانه به برزیل سفر کنید؛ به بیان دیگر شانس آلوده شدن افراد به ویروس زیکا برابر است و دانشمندان نیز باید این مساله را مد نظر بگیرند.»

گفتنی است که فعلا واکسن یا روش درمانی خاصی برای این ویروس که از طریق پشه ها منتقل می گردد، ابداع نشده است اما ویروس برای اغلب مردم بی ضرر اعلام شده. آنهایی هم که آلوده می شوند به ندرت جان خود را از دست می دهند و تنها یک پنجم مبتلایان به این ویروس علائم آن را در بدن خود تجربه می کنند. علائم بیماری هم عبارتند از ورم ملتحمه، تب خفیف و درد مفاصل.

بنابراین از سال 1947 میلادی که دانشمندان زیکا را کشف کردند، زیاد هم آن را مورد توجه قرار ندادند. اما اوایل سال 2015 میلادی، این ویروس در برزیل شیوع یافت که مصادف شد با افزایش قابل توجه در تولد نوزادان مبتلا به نوعی نقص مادرزادی که به کوچک شدن غیرطبیعی ابعاد سر آنها منجر می شد.

مسئولین حوزه سلامت برزیل همچنین متوجه شدند که شمار افراد مبتلا به گیلن باره در این کشور نیز به میزان قابل توجهی زیاد شده است؛ سندرومی که سالانه از هر 100 هزار نفر در دنیا یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند به ضعف عضلانی، مشکلات تنفسی و حتی مرگ بیانجامد.

حالا دانشمندان در تلاشند تا مشخص نمایند که آیا زیکا ارتباطی به نواقص مادرزادی یاد شده و سندروم گیلن باره دارد یا خیر. البته پیشتر شواهدی به دست آمده که نشان می دهند قرار گرفتن در معرض زیکا [در دوران بارداری] می تواند به بروز نقایص مادرزادی در نوزادان بیانجامد و مطالعاتی که نتایج آن امروز منتشر گردید نیز بر ارتباط این ویروس با سندروم گیلن باره صحه می گذارند.

در پلی نزی فرانسه 42 نفر به سندروم گیلن باره مبتلا شدند

دانشمندان در جریان پژوهش اخیر خود، نمونه خون بیمارانی که در جریان شیوع زیکا در پلی نزی فرانسه (بین نوامبر 2013 تا فوریه 2014) به سندروم گیلن باره مبتلا شده بودند را مورد آزمایش قرار دادند.

نمونه خونی 42 فرد مبتلا به سندروم آزمایش شد؛ مشخص گردید که علاوه بر بالا بودن غیرطبیعی تعداد این بیماران، بین سال های 2009 تا 2012 تنها 21 مورد ابتلا به این سندروم در منطقه یاد شده گزارش گردیده است.

دانشمندان همچنین نمونه خون بیمارانی که به گیلن باره مبتلا نبودند یا تب نداشتند اما در جریان شیوع بیماری به بیمارستان مراجعه کرده بودند را نیز بررسی کردند و آزمایشاتی هم روی نمونه خون مبتلایان به زیکا که علائم عصبی نداشتند انجام دادند.

بعد از انجام آزمایشات مشخص گردید، که هیچیک از مبتلایان به گیلن باره در زمان اقامت در بیمارستان به زیکا مبتلا نبوده اما 39 نفر از آنها آنتی بادی هایی درون خونشان داشتند که چند روز بعد از آلودگی به زیکا در بدن ایجاد می شوند و ممکن است تا یک سال در بدن بمانند.

علاوه بر این، 37 نفر از این افراد، 6 روز قبل از ابتلا به سندروم گیلن باره به وجود علائم زیکا در بدن خود پی برده بودند و در مقابل کمی بیش از نصف 98 بیماری که نه تب داشتند نه به گیلن باره مبتلا بودند، علائم مربوط به نوعی واکنش سیستم ایمنی را از خود نشان داده بودند که در صورت وجود ویروس زیکا شکل می گیرد.

از هر 100 هزار فرد آلوده به زیکا، 24 نفر به سندروم گیلن باره مبتلا خواهند شد.

بد نیست بدانید که آلودگی های مختلفی به بروز سندروم گیلن باره می انجامد که از آن جمله می توان به دنگ اشاره کرد. اما در آن برهه زمانی مشخص، دنگ نمی توانسته علت ابتلا به سندروم باشد زیرا آنطور که دانشمندان می گویند، در هر سه گروه ها، نسبت بیمارانی که علائم آلودگی قبلی به دنگ را داشته اند برابر بوده است.

حالا دانشمندان برآورد کرده اند که برای هر صد هزار نفری که به زیکا مبتلا می شود 24 نفر این سندروم را پیدا می کنند.

دیوید اشمیت از میکروب شناسان دانشگاه غرب استرالیا در مورد تحقیقی که نتایج آن امروز منتشر شد اظهار داشت: البته ممکن است دانشمندان در برآورد احتمال ابتلا به گیلن باره بعد از آلودگی به زیکا اندکی اغراق کنند.

او ادامه داد، براساس این پژوهش شواهد محکمی دال بر نقش ویروس زیکا برای ابتلای افراد به این سندروم وجود دارد اما چون آنتی بادی هایی که به تب دنگ واکنش نشان می دهند و آنها که برای مقابله با زیکا وارد عمل می شوند، با هم همپوشانی هایی دارند این احتمال وجود دارد که در برخی موارد، تب دنگ منجر به بروز سندروم گیلن باره در این افراد شده باشد.

این یعنی دانشمندان باید همچنان به تحقیقاتی نظیر این ادامه دهند تا برآورد خوبی از خطرات ناشی از زیکا پیدا کنند.ملیندا مور یکی از پزشکانی است که در شرکت رند فعالیت می کند و پیشتر معاونت دفتر امور سلامت جهانی در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا را بر عهده داشته است. او با این گفته موافق است اما باور دارد که دانشمندان برای رسیدن به نتایج بهتر باید تحقیقات خود را در جای دیگری انجام دهند.

وی در ادامه می گوید: دانشمندان باید مشخص نمایند که آیا موارد ابتلا به گیلن باره در پلی نزی فرانسه صرفا به آن منطقه اختصاص دارند یا اینکه زیکا در سایر مناطق دنیا هم می تواند به ایجاد این سندروم بیانجامد؟

برای اثبات وجود این ارتباط، لازم است که آزمایشاتی روی حیوانات انجام شوند.

دانشمندان دیگر حتی، مواضعی محتاطانه تر از این را اتخاذ کرده اند. برای نمونه اندرو پکاز از متخصصان ایمنی شناسی در دانشگاه جانز هاپکینز می گوید: برای اثبات این ارتباط لازم است که آزمایشات جامعی روی حیوانات صورت بگیرد و اگر تحقیقات بیشتری انجام شود که نشان دهند افزایش ابتلا به گیلن باره در مناطق آلوده به زیکا رخ داده، ضرری ندارد.

پکاز در ادامه صحبت هایش گفت: اگر در مناطق شیوع زیکا، شاهد افزایش موارد ابتلا به گیلن باره باشیم آنگاه باید هرجا آلودگی به این ویروس رخ نمی دهد، میزان ابتلا به سندروم نیز کم شود. ما به اطلاعات بیشتری برای اثبات ارتباط میان این دو نیاز داریم. خطر ابتلا به گیلن باره بسیار اندک است اما پیامدهای آن می توانند وحشتناک باشند. اغلب افرادی که به آن مبتلا می شوند بهبود پیدا می کنند، اما حدود 30 درصد از بیماران علائم ناشی از نوعی ضعف را حتی سه سال بعد از ابتلا از خود نشان می دهند.

تا به امروز، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، صرفا خانم هایی که باردار هستند یا قصد بارداری دارند را از سفر به مناطق آلوده به زیکا برحذر داشته. اما حالا، به لطف مطالعاتی مانند این، ممکن است که توصیه های این سازمان در رابطه با سفر به این مناطق اندکی تغییر یابد.

این می تواند بدان معنا باشد که سفر به برزیل برای بازی های المپیک که قرار است در ماه اوت (دهه اول مردادماه) در این کشور آغاز شوند نیز برای شما دردسرآفرین شوند و در همین راستا برخی از کارشناسان خواهان لغو برگزاری این بازی ها یا سپردن میزبانی به کشور دیگری شده اند.