چرا حباب کنونی استارتاپ ها سرنوشتی همچون گذشته نخواهد داشت؟

وقتی بسیاری از مردم از گوشه و کنار این خبر را می شنوند که حباب فناوری رو به ترکیدن است چنین تصوری در ذهنشان شکل می گیرد که بحران های مالی سال های 2000 یا 2008 میلادی مجددا در حال تکرار شدن هستند.

Hemant Taneja مدیرعامل شرکت General Catalyst Partners (سرمایه گذار و حامی کارآفرینان) در این باره می گوید: غیر از این حقیقت که بحران های یاد شده با فاصله هشت سال از هم رخ داده اند و حالا هشت سال از آخرینشان گذشته باید بگوییم که وجه مشترک دیگری بین آنها نیست و این سه دوره بسیار زیاد با هم تفاوت دارند.

نخستین فروپاشی در پایان حباب دات کام (سال 2000 میلادی) رخ داد؛ درست بعد از آنکه شرکت های اینترنتی به بازار بورس راه یافتند و کمی بعد با تمام شدن پولشان از هم متلاشی شدند.

حباب بعدی در سال 2008 شکل گرفت یعنی زمانی که بحران اقتصادی گریبانگیر آمریکا شده بود و این کشور در تمامی صنایع رو به فلج شدن پیش می رفت.

حالا در سال 2016 به سر می بریم و سرمایه گذاران نگرانند که مبادا باز هم آن اتفاق ها تکرار شوند. جامعه فناوری که با ناهمواری هایی در مسیر پیش روی خود روبرو شده، با آنکه سرمایه و پول کافی را در اختیار دارد، حرص و ولع گذشته را کنار گذاشته و رویکردی آمیخته به ترس را برای سرمایه گذاری در پیش گرفته است.

Taneja در ادامه اینطور گفت: در سال 2008 میلادی، اتفاقی که واقعا رخ داد یک بحران مالی بود و کمبود نقدینگی یک دلیل واقعی داشت و شرکت های سرمایه گذار پولی برای صرف کردن نداشتند. اما وقتی در مورد سال 2016 فکر می کنم تصور اینکه چنان اتفاقی مجددا رخ دهد در ذهنم نمی گنجد.

این خبر برای برخی شرکت ها خوب است

حال سوالی که مطرح می شود این است که علت آن همه ترس چیست؟

آلفرد لین از شرکای شرکت Sequoia Capital (سرمایه گذار و حامی مالی کارآفرینان) در این باره گفت: امسال، بالغ بر 160 شرکت با سرمایه بیشتر از یک میلیارد دلار وجود دارند که اصطلاحا به آنها شرکت «تک شاخ» گفته می شود. در واقع جامعه سرمایه گذار به این نتیجه رسیده است که ارزشگذاری صورت گرفته روی برخی از شرکت ها بیشتر از پیشرفت شان بوده و برخی از آنها ابدا کسب و کارهای قابل توجه و مهمی نیستند.

از طرفی، ارزش گذاری های صورت گرفته روی همه شرکت های تک شاخ هم بیشتر از میزان واقعی شان نیست. اما این باور در میان جامعه سرمایه گذار شکل گرفته که رسیدن به ارزش یک میلیارد دلاری به نوعی از کنترل خارج شده و هر شرکتی این روزها چنین ادعایی دارد.

او می گوید: اتفاقی که در واقع رخ داد این بود که ما روی عبارت تک شاخ متمرکز شده بودیم.

آقای لین پس لرزه های تغییر را کم کم از تاریخ چهارم جولای احساس کرد اما در واقعیت بعد از عرضه ماه نوامبر سهام Square (شرکت پرداخت موبایل به مدیریت جک دورسی) به بازار بورس بود که عموم هم به چنین مساله ای پی برد.

این کمپانی که قبل از عرضه سهامش برابر با 6 میلیارد دلار ارزشگذاری شده بود، در حالی به بازار بورس وارد شد که هر سهم آن کمتر از ارزش واقعی اش عرضه گردید. از طرف دیگر اسکوئر به سرمایه گذاران لحظه آخری اش تضمین داد که اگر سهام آن را خریداری نمایند، در کمترین زمان بازگشت سرمایه خواهند داشت.

اما عرضه سهام شرکت ها به بازار بورس می تواند دو ترس مهم قبلی را وخیم تر نماید: اینکه این استارتاپ ها بالاتر از ارزش واقعی شان قیمت گذاری شوند و دوم آنکه برخی شرکت ها ممکن است برای آنکه ارزشی بالاتر از میزان واقعی روی آنها گذاشته شود، از عباراتی نظیر «تضمین بازگشت سرمایه» استفاده کنند.

کسب و کار همه چیز است

برخلاف سال 2008 میلادی، و وزمانی که کسری سرمایه همه را تحت تاثیر قرار داد، در برهه کنونی مشکلی از این بابت استارتاپ ها را تهدید نمی کند.

اما سرمایه گذاران حالا باید بین نگه داشتن برخی شرکت ها [آن هم برای همیشه] و یا سرمایه گذاری در ترندهای بزرگ بعدی یکی را انتخاب نمایند و باید بگوییم که به یکباره کاسه صبر و بردباری سرمایه گذاران در برابر طرح ها و پروژه های پیشنهادی استارتاپ ها لبریز شده.

به گفته Nikhil Basu Trivedi از شرکت Shasta Ventures تا همین یک سال پیش، شرکت های سرمایه گذار استارتاپ ها را از باب اقتصادی زیاد هم مورد موشکافی و بررسی قرار نمی دادند اما حالا کاملا شرایط تغییر یافته.

همینکه آونگ اقتصادی از رشد شرکت ها [به هر بهایی] به سمت ایجاد کسب و کاری پایدار حرکت می کند، برخی استارتاپ ها نیز با آن برخورد کرده و از گردونه حذف می شوند. اگر آنها تشخیص دهند که کسب و کارشان نمی تواند سوددهی داشته باشد و مخارجش بیشتر از درآمدهایش است آنگاه نمی توانند در برابر تغییرات شکل گرفته در صنعت دوام بیاورند.

البته آنطور که Rabois می گوید هنوز شرکت های زیادی زیر بهمن اقتصادی مدفون نشده اند اما انتظار می رود تعداد آنها که ناکامی را تجربه خواهند کرد از این بیشتر شود.

وی در ادامه گفت: اگر به عنوان نمونه 100 تا 150 شرکت خصوصی با ارزش و سرمایه زیاد وجود داشته باشند شک ندارم که تقریبا نیمی از آنها پایان خوشی نخواهند داشت و نصف باقی مانده نیز به موفقیت های فوق العاده دست پیدا می کنند.