داستان تولد Moto Z؛ موتورولا چگونه موبایل را از نو اختراع کرد

«پاول فوردهام» وارد اتاق کنفرانس می شود و موبایلی که در دست دارد را روی میز قرار می دهد. همه حضار، زیبایی آن را تحسین می کنند. پس از پایان ابراز احساسات، «فوردهام» موبایل را از روی میز برداشته و با جادوی خاص خود، آن را به دو تکه تقسیم می کند. سپس یکی از دو قطعه را که ضخامتش نصف آیفون است، به دست فرد روبرویش می دهد و می گوید: این چیزی که در دست شماست، هنوز هم یک تلفن همراه کامل است» و حاضرین انگشت حیرت به دهان فرو می برند ...

این داستان بارها در جلسات معرفی موبایل های سری Z موتورولا تکرار شده، حال می خواهیم به روزهای آغازین شکل گیری این ایده برگردیم.

نمونه اولیه اسمارت فون اخیر موتورولا یعنی Moto Z در واقع یک تلفن همراه کامل نبود، بلکه صرفاً محفظه ماشین کاری شده و بسیار نازکی از آلومینیم به رنگ صورتی بود که با نام رمز Ice شناخته می شد. «پاول فوردهام» همیشه Ice را از روی میز خود برداشته و جلوی چشمانش می گرفت، هنوز هم باور نمی کرد توانسته باشند چیزی به این نازکی بسازند.

«فوردهام» مهندس مکانیک ارشد موتورولا و یکی از چهار عضو اصلی پروژه تلفن همراه ماژولار این کمپانی همراه با تیمش، Ice را ساختند تا به بقیه اعضای شرکت نشان دهند این وسیله چقدر جالب است. مثلاً محفظه باتری را در پشت Ice نگه داشته و رها می کردند و ناگهان دو قطعه به صورت مغناطیسی به همدیگر چفت می شدند.

دلیل اصلی آغاز پروژه اسمارت فون های ماژولار مانند Moto Z اینگونه عنوان شده: تلفن های همراه به عنوان شخصی ترین و مهم ترین دستگاه ها در زندگی ما هستند. کاربران باید بتوانند در مورد ظاهر و نحوه عملکرد موبایل هایشان آزادانه تصمیم بگیرند. همان طور که مجموعه ای متنوع از اپلیکیشن ها را در اختیار داریم، باید مجموعه افزونه های فیزیکی نیز در دسترس باشند. باید بتوانیم چیزی مانند دوربین قوی، پروژکتور، بلندگوی حرفه ای، حسگر دما یا هر ابزار دیگر را به سادگی به پشت موبایل متصل کرده و وسیله ای جدید در اختیار داشته باشیم، و چند لحظه بعد به راحتی آن را تغییر دهیم.

چه می شود اگر همانند مجموعه اپلیکیشن های متنوع، دنیایی از افزونه های فیزیکی نیز در دسترس کاربران موبایل باشد؟

البته موتورولا تنها شرکتی نیست که به این ایده روی آورده، LG هم به تازگی موبایل تقریباً ماژولار خود را روانه بازار نموده و گوگل نیز روی اسمارت فون ماژولار خود کار می کند، که بالاخره قرار است به بازار بیاید. شرکت موتورولا نیز با وجود تغییرات مدیریتی، جابجایی های گسترده و تحولات بنیادی، باز هم بر هدف خود پایبند بوده.

آنها می خواهند دستگاهی بسازند که در درجه اول یک اسمارت فون عالی به شمار آید، و در درجه بعدی هزاران کاربرد دیگر داشته باشد. حال، پس از مدت ها برنامه ریزی و ساخت نمونه های اولیه و آزمایشات مختلف، بالاخره Moto Z آماده است تا روانه بازار شود.

تلفن همراه ماژولار

«اقبال ارشد» رئیس بخش مهندسی و توسعه محصولات جهانی موتورولا که مسئولیت اصلی را در پیشبرد پروژه تلفن همراه ماژولار این کمپانی بر عهده داشت، علاقه ای به این دستگاه ها ندارد. تعجب نکنید، منظور «اقبال» از محصول یاد شده، آن چیزی است که دیگر شرکت ها به دنبالش هستند، یعنی موبایل هایی که قطعات داخلی آن قابل انتخاب و تغییر هستند.

مثلاً به فروشگاه می روید و پردازنده، صفحه نمایش، حافظه و باتری مورد نیاز خود را انتخاب، آنها را سرهم کرده و به خانه بر می گردید، اما می بینید موبایل روشن نمی شود. بله، فراموش کرده اید حافظه داخلی برایش بخرید.

در همین راستا «جان داسون» تحلیلگر ارشد مؤسسه تحقیقاتی «Jackdaw Research» می گوید: «اینکه بتوانید تجهیزات جانبی مختلف و متنوع را روی موبایلتان سوار کنید، منطقی تر و ساده تر از این است که بخواهید قطعات داخلی را به دلخواه تغییر دهید.» او معتقد است مردم از اینکه موبایلی با ظاهر زیبا و قابل تغییر داشته، و تجهیزات مختلف برای کاربردهای ویژه در اختیارشان قرار گیرد، استقبال خواهند کرد.

آنچه «ارشد» در مورد Moto Z می پسندد، این است که ضرورتی ندارد در روند ساخت این موبایل برخی ویژگی ها را فدای دیگری کنیم. در حالت عادی زمانی که بخواهید موبایلی باریک بسازید، باید از باتری ضعیف تری استفاده نمایید و در نتیجه برای رفع مشکل باتری، باید پردازنده کم مصرف و ضعیف تری را به کار بگیرید. در نتیجه یا موبایل متوسطی را روانه بازار خواهید کرد، یا مجبورید چند نسخه متفاوت با ابعاد و ویژگی های مختلف را معرفی کنید. پس چه بهتر که موبایلی با بهترین سخت افزار اصلی ممکن بسازید، و اجازه دهید کاربران خودشان در مورد ویژگی های اضافه تصمیم بگیرند.

طرح اولیه برای این ایده روی موبایل Droid Razr Maxx پیاده شد که بورد الکترونیکی مخصوصی بر پشت آن سوار شده بود. «ارشد» هنوز این نمونه را در اختیار دارد و با اشاره به درگاه ها و اتصالات فراوان آن می گوید: «این بورد حدود 52 رابط مختلف دارد». با استفاده از این قطعه، مهندسین Motorola به همه چیز از جمله دوربین، صفحه نمایش، حسگر اثر انگشت، تجهیزات بیسیم و غیره دسترسی داشتند.

«ارشد» می گوید: «این ایده به ذهن ما رسید: چه می شود اگر این رابط های سخت افزاری در اختیار توسعه دهندگان نرم افزار قرار داشته باشد؟» مثلاً اسپاتیفای می تواند بلندگوی مخصوص به خود را بسازد، یا اسنپ چت دوربین ویژه ای را ارائه کند، حتی پوکمون گو یک ابزار واقعیت افزوده را برای اتصال به پشت موبایل شما روانه بازار کند. در واقع آنها معتقدند نیازی نیست افراد تلفن همراهشان را شخصاً مونتاژ کنند، بلکه می توانند هر آنچه نیاز دارند را روی موبایل سوار نمایند.

موتورولا باید موبایلی طراحی می کرد که برای استفاده از افزونه ها بهینه سازی شده باشد. این افزونه ها سریعاً نام «mod» به خود گرفتند. آنها همچنین برای شروع کار به مجموعه نسبتاً بزرگ و متنوعی از mod ها نیاز داشتند، وگرنه فقط یک موبایل باریک با اتصالات عجیب و غریب در پشت بدنه در اختیارشان بود که توجه هیچ کاربری را به خود جلب نمی کرد. بنابراین کمپانی فوق اقدام به ساخت تعدادی افزونه مانند یک پروژکتور نمود تا پتانسیل ایده خود را به نمایش بگذارد.

آنها در آغاز کار با مشارکت همکار قدیمی خود یعنی JBL توانستند mod بلندگو با نام Soundboost را بسازند، و کمپانی Incipio نیز مسئولیت ساخت مود باتری را بر عهده گرفت. حال، شرکت های مختلفی با آنها همکاری می کنند و می توان انتظار هرگونه افزونه برای این موبایل را از آنها داشت.

همچنین موتورولا یک «کیت توسعه ماژول» را نیز معرفی کرده، تا فرایند ساخت مودها را ساده تر نماید. «جارت سیمرسن» از مدیران ارشد بخش مهندسی می گوید: «ما می خواهیم تمام موانع سر راه تولید سخت افزار را از بین ببریم.» این کیت توسعه به شکل یک قاب محافظ و مجموعه اتصالات مورد نیاز طراحی شده، و توسعه دهندگان صرفاً باید بورد و سخت افزار مخصوص به خود را داخل این قاب جای دهند. در این کیت توسعه، قابلیت استفاده از حسگرها، توانایی افزودن صفحه نمایش ثانویه به پشت موبایل، افزودن باتری اضافه یا موارد دیگر تعبیه شده.

مودها با لوازم جانبی تفاوت دارند، زیرا پس از اتصال به منزله قسمتی از تلفن همراه به شمار می روند، نه وسیله ای جداگانه.

تفاوت اصلی بین mod و وسایل جانبی این است که مود به منزله قسمتی از تلفن به شمار می آید، نه وسیله ای جداگانه. یعنی بلندگوی ساخت JBL می تواند به خروجی صدای بدون فشرده سازی در Moto Z دسترسی داشته باشد، یا باتری تعبیه شده در mod ساخت Incipio قادر است به بهینه ترین شکل ممکن دستگاه را شارژ نماید.

همچنین برای اتصال mod لازم نیست موبایل را خاموش کنید، یا تنظیمات بلوتوث را تغییر دهید. در واقع هیچ گزینه ای برای فعال سازی این افزونه ها وجود ندارد، مود اسپیکر واقعاً به منزله بلندگوی خود موبایل عمل می کند.

اولین mod های ارائه شده برای Moto Z با هدف جبران کمبودهای اصلی تمامی اسمارت فون ها، یعنی طول عمر باتری و کیفیت صدا عرضه می شوند. همچنین شرکتی (احتمالاً Hasselblad) در حال ساخت مود دوربین حرفه ای است که به زودی معرفی خواهد شد. حتی موتورولا می خواهد نوعی مود مخصوص نیز طراحی کند که امکان اتصال چندین مود به یکدیگر را فراهم سازد.

«ارشد» افزونه های دیگری را نیز برای ساده سازی زندگی روزمره در نظر دارد، مثلاً مودهای POS که جایگزین بارکدخوان های بدفرم کنونی خواهد شد، مود مخصوص مشاهده یا ضبط ویدیوهای واقعیت مجازی، یا مودهای تست میزان انسولین خون.

حتی از افزونه پروژکتور نیز استفاده های زیادی خواهد شد. مثلاً می توانید آن را کنار تخت خوابتان نصب کنید و تصاویر را روی سقف مشاهده کنید، یا حتی در آینده ای نزدیک، می توان مودهایی برای ساخت تصاویر هولوگرام طراحی و تولید نمود.

نازک سازی

برای اینکه بتوان از تمامی این ابزارها به راحتی استفاده کرد، Moto Z باید به اندازه کافی باریک و سبک باشد. «فوردهام» می گوید «باور نمی کنم کسی بتواند سخت افزار اصلی موبایل را با ضخامتی کمتر از آنچه ما ساخته ایم، تولید کند.» موتورولا می خواست تلفن همراهی آنقدر باریک بسازد که پس از اتصال مودها تازه به اندازه یک موبایل معمولی به نظر برسد، اما خودش به تنهایی باید یکی از بهترین اسمارت فون های بازار باشد.

برای این کار، تیم «ارشد» نوع جدیدی از اتصالات را طراحی کردند که استفاده از ده ها رابط مختلف را از طریق دو ردیف پین 8 تایی ممکن می سازد. آنها همچنین آنتن موبایل را به قسمت خارج بدنه انتقال دادند تا مودها روی آن قرار نگیرند. تیم فوق با طراحی سیستم خنک سازی مایع جدید برای مادربورد بسیار نازک این دستگاه، از لایه محافظ ضد تابش جدیدی نیز برای جلوگیری از انتقال حرارت بهره گرفتند. آنها آلیاژ آلومینیوم جدیدی را برای جلوگیری از خم شدن دستگاه ابداع نمودند، ضمن اینکه تمامی اطلاعات موجود در مورد آهنرباها و عملکردشان را برای اتصال راحت و بدون زحمت مودها به موبایل آموختند.

البته در روند طراحی بعضی ویژگی ها مطابق میل آنها در نیامد. مثلاً موبایل نهایی 5.2 میلیمتر ضخامت داشت (و ضخامت نسخه مقاوم تر آن یعنی Moto Z Force که صفحه نمایش ضد شکستن دارد، 7 میلیمتر است). همچنین ماژول بزرگ دوربین نیز از پنل پشتی بیرون زده، که البته توفیق اجباری بوده و قرارگیری مودها در پشت دستگاه را ساده تر می سازد، زیرا جهت نصب آنها را معلوم می کند. با وجود این مشکلات، باز هم نتیجه نهایی حیرت انگیز است.

در واقع Moto Z یک ایستگاه مرکزی به شمار می رود، مانکنی که می توانید لباس های مختلفی روی آن سوار کنید. این ویژگی برای کاربران جالب به نظر می رسد، اما برای توسعه دهندگان بسیار کاربردی تر خواهد بود. آنها قبلاً باید از کمپانی های بزرگ تولیدکننده موبایل درخواست می کردند تا فناوری مورد نظرشان را در موبایل ها به کار بگیرند. حالا نیازی به این کار نیست، بلکه خودشان می توانند مودهای ویژه ای را ساخته و به افراد علاقه مند بفروشند.

«بندیکت ایوانز» از سرمایه گذاران مشهور جهان در سال 2015 این وضعیت را به لگوسازی تشبیه کرد. در واقع هدف موتورولا این است که در بطن اکوسیستم مودها قرار بگیرد، و کاربران هر آنچه نیاز دارند به موبایل خود متصل کنند.

تنها کمپانی بزرگی که می تواند اکوسیستم جدیدی را برای موبایل های اندرویدی ارائه کند، سامسونگ است

به هر حال، همه چیز به توانایی موتورولا در تبدیل شدن به مرکز ثقل این فناوری بر می گردد. هرچه باشد، آنها خودشان تلفن همراه را اختراع کردند و موبایل های خاطره انگیز StarTac و Razr را به همگان معرفی نمودند. اما ظاهراً در بخش فروش با مشکل مواجهند.

در همین راستا، گوگل با پروژه «آرا» بیشتر از همه شرکت ها در زمینه جلب توجه کاربران به موبایل های ماژولار فعالیت داشته، اما به نظر نمی رسد به این زودی ها بتواند محصولی کاربردی و واقعی را به بازار عرضه نماید. بازیگر دیگر این حوزه، G5 ال جی است که آن هم چندان چنگی به دل نمی زند.

«داوسون» در این رابطه می گوید:

احتمالاً طی سال های بعد هم آزمایشاتی از این قبیل را شاهد باشیم، اما تعجبی ندارد اگر در نهایت، هم ال جی و هم موتورولا از این پروژه دست بکشند.

او با اشاره به فقدان استانداردهای کافی برای ساخت و استفاده از مودها می گوید:

تنها کمپانی تولیدکننده اسمارت فون های اندرویدی که به اندازه کافی بزرگ و قوی است تا بتواند اکوسیستمی حول سخت افزار موبایل تشکیل دهد، شرکت سامسونگ خواهد بود.

این نکته را نیز باید در نظر گرفت که گوگل با قیمتی ناچیز دست به فروش موتورولا زد و صاحب کنونی آن یعنی لنوو نیز کمر به نابودی کامل برند «موتورولا» بسته، و ظاهراً Moto Z و Moto Mods آخرین امیدهای این برند نام آشنا خواهند بود.

در هر صورت نباید ناامید شد. حداقل امیدواریم دیگر سازندگان اسمارت فون این ایده را برای تلفن های همراه ماژولار ادامه دهند و همان طور که امروز می توانیم پیکسل های صفحه نمایش موبایل را به هر شکلی که می خواهیم در آوریم، روزی بتوان خود اسمارت فون را نیز به دستگاه های مختلف تبدیل نمود.