نگاهی بر سرگذشت سرفس در مایکروسافت؛ از ایده تا عمل، به سوی موفقیت

در بیستم ماه مه ۲۰۱۴، «ساتیا نادلا» که به تازگی مدیریت اجرایی مایکروسافت را بر عهده گرفته بود در یکی از تالارهای بزرگ کنفرانس شهر نیویورک، کنار «پانوس پانای»، مسئول توسعه ابزارهای سرفس نشست. اهالی ردموند تصمیم داشتند نسخه ای جدید از دستگاهی هیبریدی به نام «سرفس پرو ۳» را رونمایی کنند.

همانجا بود که نادلا آرام در گوش پانای زمزمه می کند: «امروز روز بزرگی است، مطمئن شو همه چیز درست پیش می رود.»

حقیقت این بود که نسل اول سرفس به هیچ عنوان بازخوردی مثبت دریافت نکرده بود و مایکروسافت در سال ۲۰۱۳ مجبور شد زیانی ۹۰۰ میلیون دلاری را به دلیل عملکرد بد همین محصول در بازار به ثبت برساند. عمده این زیان، مربوط به دستگاه های آماده اما فروش نرفته در انبارهای شرکت مورد اشاره بود.

پانای اکنون بیان می کند که نادلا به او گفته: «باید سخت افزاری بسازیم که به ما اجازه حضور در حوزه سخت افزار را بدهد.»

پانای به خوبی رقبای خود را می شناخت و می دانست که این بار، می تواند با سومین تلاش مایکروسافت، محصولی قابل ارائه دهد. کار در نهایت به جایی رسید که وقتی اپل در انتهای سال ۲۰۱۵ از «آپید پرو» پرده برداشت، همه با نیم نگاهی به «سرفس پرو» زیر لب می گفتند که این محصول چقدر آشنا به نظر می رسد.

سال پیش مایکروسافت از «سرفس بوک» هم پرده برداشت؛ محصولی که می توان عنوان اولین لپ تاپ مایکروسافت را به آن بخشید. در این میان، نشریه «وایرد» لقب بهترین لپ تاپ ویندوزی تاریخ را به آن اعطا کرد.

اما چه شد که مایکروسافت به یک باره تغییر جهت داد و توانست خود را به عنوان بازیگری قابل در دنیای سخت افزار به جهان معرفی کند؟ علاقه ردموندی ها به سخت افزار در سال های اخیر غیر قابل انکار است. از اکس باکس One S بگیرید تا سرفس هاب و حتی هولولنزی که می آید تا بر روی وعده های هیجان انگیزی که داده، رنگ حقیقت بپاشد.

احتمالاً برایتان جالب است بدانید که مایکروسافت چگونه تغییر جهتی اینچنینی را مدیریت کرد و چطور توانست سرفس را به موفقیت کنونی اش برساند. در حال حاضر، تصور می شود که مایکروسافت بخشی از آینده خود را مدیون سرفس باشد. در نتیجه بد نیست نگاهی داشته باشیم به نوع خلق شدن آن.

سرفس؛ ویترینی برای ویندوز ۸

داستان از حوالی سال ۲۰۰۹ شروع می شود؛ زمانی که بخش ویندوز در مایکروسافت توسط «استیون سینوفسکی» اداره می شد. در همان زمان بود که او کار بر روی توسعه ویندوز ۸ را آغاز کرد؛ ویندوزی که می خواست وارد عصر تازه ای گردد و با نسخه های پیشین تفاوت های زیادی داشته باشد.

چرا؟ به این دلیل که دو سال پیش، در سال ۲۰۰۷، اپل از آیفون خود پرده برداشته بود و حالا کاربران به دنیای نمایشگرهای لمسی و رایانش اینچنینی عادت کرده و مزیت های آنها را می دانستند. این همان آینده ای بود که تیم ویندوز در مایکروسافت به رهبری سینوفسکی، به دنبالش بود.

سیستم عامل در دست توسعه‌ی مایکروسافت، قید همه آرمان های قدیمی اش را زده بود. از کلید «استارت» گرفته که از سال ۱۹۹۵، در ویندوز ۹۵ به این سیستم عامل آمده بود تا تغییر کلی ظاهر رابط کاربری و افزوده شدن کاشی هایی زنده؛ کاشی هایی که در انتظار فشرده شدن توسط لمس انگشان شما لحظه شماری می کردند.

مشکل اینجا بود که سازندگان بزرگ کامپیوترهای شخصی همراه و رومیزی، به نسخه های سنتی ویندوز علاقه بیشتری داشتند. آنها از طرف دیگر مایل به ساخت محصولاتی ضعیف و کوچک به نام «نِت بوک» بودند؛ دستگاهی که تجربه کاربری خسته کننده و آزار دهنده ای را در اختیار کاربرش قرار می داد.

پانوس پانای می گوید که مایکروسافت در آن دوره نگران شده بود، چرا که در دنیای کامپیوترهای ویندوزی، گویا هیچ کس نمی خواست محصولی قابل بسازد که استفاده ای پویا از نمایشگرهای تاچ در دیوایس ها داشته باشد. بر همین اساس، هدف مایکروسافت در راستای بردن کامپیوترهای شخصی به عصر نمایشگرهای تاچ نیز به بن بست می رسید: «نیاز بود خودمان اطمینان حاصل کنیم که این اتفاق به صورت صحیح رخ می دهد.»

در آن زمان، پانوس پانای مسئول بخش سخت افزار در مایکروسافت بود. اما خود بخش سخت افزار در مایکروسافت چه بود؟ توسعه و تولید ماوس و کیبورد. در ابتدای سال ۲۰۱۰ بود که مدیریت آن زمان مایکروسافت، به پانای می گوید:‌ «برو چیزی خلق کن!» چرا؟ آیپد به تازگی معرفی شده و به بازار آمده بود و همه سازندگان سخت افزار در تکاپوی تولید تبلت ها بودند. در آن زمان مصرف کنندگان نیز علاقه شدیدی به تبلت ها نشان می دادند.

پانوس پانای به عنوان شخصی شناخته می شود که که حساسیت بسیار زیادی نسبت به جزییات دارد. زمانی که در سال ۲۰۱۲ مایکروسافت دست به معرفی این دستگاه زد، وی مفتخرانه اعلام نمود که مایکروسافت بیش از ۲۰۰ قطعه را برای این محصول به شکل سفارشی توسعه داده است.

وی اکنون می گوید: «تیم خود را در راه توسعه سرفس شکنجه کردم. نیاز بود محصولی نمادین بسازیم؛ ساخت یک نماد ساده نیست، نماد، خودش را سازد.»

پانای می گوید در ابتدای راه، مایکروسافت می خواست تبلتی بسازد که بهترین های این شرکت را در برابر چشم کاربر بگذارد. این شرکت همچنین به دنبال آن بوده تا به سازندگان بزرگ کامپیوترهای شخصی مانند دل و اچ پی، نشان دهد که چگونه می توان بهترین های یک تبلت و یک کامپیوتر را با هم ادغام کرد.

سرگذشت سرفس

هجدهم ژوئن ۲۰۱۲ بود که استیو بالمر، مدیر عامل پیشین مایکروسافت طی برگزاری رویدادی در شهر لس آنجلس، از سرفس پرده برداشت و توضیح داد که اولین نسل از این محصول قرار است با پلتفرم Windows RT به کار مشغول شود؛ سیستم عاملی که ظاهر ویندوز ۸ را داشت اما با پلتفرم رایانش پردازنده های ARM هماهنگی یافته بود. در واقع همان پلتفرم پردازشی که آیفون و سایر تلفن های هوشمند از آن استفاده می کردند.

به علت استفاده از طراحی ARM در پردازنده، اولین سرفس عمر باتری بسیاری بیشتری از یک کامپیوتر شخصی همراه داشت و هم ردیف عمر ۱۰ ساعته آیپد قرار می گرفت.

در این میان ولی یک نقطه ضعف بسیار بزرگ وجود داشت: این سیستم عامل به هیچ عنوان نمی توانست نرم افزارهای ویندوز را اجرا کند. برای RT نسخه ای ویژه از آفیس تهیه شده بود و البته چند اپلیکیشن دیگر هم به شکل بسیار محدود نسخه های RT خود را ارائه دادند.

می رسیم به اکتبر ۲۰۱۲؛ زمانی که مایکروسافت بالاخره اولین سرفس را شانه به شانه ویندوز ۸، به دست کاربران رساند. چند ماه بعد و در فوریه ۲۰۱۳، مایکروسافت محصولی دیگر و کامل تر تحت عنوان «سرفس پرو» ارائه معرفی کرد. اگرچه ظاهر کلی خود دستگاه یکسان بود، اما حالا کاربر می توانست کیبورد و یک قلم استایلوس را در کنار آن تهیه کرده و از آنها برای تعامل با دستگاه بهره گیرد. و البته از همه مهم تر، سرفس پرو این بار به نسخه ای کامل از ویندوز ۸ مجهز شده بود.

این دستگاه موفق شد تا هیجان بالایی ایجاد کرده و همچنین بازخورد مثبتی را نیز در بررسی ها به خود اختصاص دهد ولی در هر صورت نتوانست در بازار موفق عمل کند. در مارس ۲۰۱۳، بلومبرگ گزارش داد که مایکروسافت به طور کلی ۱.۵ میلیون دستگاه سرفس به فروش رسانده که از میان آنها، ۴۰۰ هزار دستگاه، سرفس پرو بوده اند. این در حالیست که تحلیلگران انتظار داشتند تا اهالی ردموند، دست کم موفق به فروش دو میلیون دستگاه سرفس تنها در سه ماهه پایانی ۲۰۱۲ شوند.

در جولای ۲۰۱۳ بود که مایکروسافت یک زیان ۹۰۰ میلیون دلاری برای کسب و کار سرفس به ثبت رساند. این زیان بیشتر مربوط به دستگاه های فروش نرفته ای بود که به پلتفرم پردازشی ARM مجهز بودند.

در انتهای سال ۲۰۱۳، نوبت به رونمایی از سرفس ۲ و سرفس پرو ۲ رسید. هم عمر باتری و هم کارایی هر دو دستگاه افزایش یافته بود ولی در هر صورت، سرفس ها باز هم فروش خوبی نداشتند.

در سال ۲۰۱۴، «ساتیا نادلا» مدیریت اجرایی مایکروسافت را پذیرفت؛ درست در زمانی که شرایط کسب و کار سخت افزاری مایکروسافت، چیزی بود که در فوق مطالعه کردید.

تشکیل تیمی یکپارچه

اولین کاری که ساتیا نادلا پس از رسیدن به مدیریت مایکروسافت انجام داد، ارتقای فرهنگ سازمانی درون خود شرکت بود. «استیو بالمر» هم در اواخر زندگی حرفه ای اش در مایکروسافت به این نتیجه رسیده بود که باید کارمندان و مدیران این شرکت را زیر یک چتر برده و از مناقشات داخلی بکاهد. زمانی که نادلا از راه رسید، تلاش نمود تا همین فرهنگ را ادامه داده و کل تیم مایکروسافت را متحدتر کند.

از سوی دیگر کار بر روی ویندوز ۱۰، پیش از حضور نادلا به عنوان مدیر عامل آغاز شده بود. این نسخه از سیستم عامل می آمد تا جایگزینی باشد برای ویندوز ۸؛ سیستم عاملی که می خواست رایانش لمسی را احیا کرده اما کسی علاقه زیادی به آن نشان نمی داد.

برای نمایان سازی قابلیت های ویندوز ۱۰، مایکروسافت به کامپیوتری نیاز داشت که بتواند ویژگی های آن را به بهترین شکل نمایش دهد و تلفیقی کامل باشد از سنت و مدرنیته - رابط کاربری لمسی و کامپیوتر رومیزی.

برای ساخت سرفس پرو ۳، تمام مایکروسافت متحد و یکپارچه شد. تیم توسعه اسکایپ به تیم سخت افزاری برای قرار دادن دوربین و میکروفون های بهتر در سرفس پرو ۳ یاری رساند و تیم OneNote در زمینه توسعه استایلوس هوشمند کمک کرد. پانای می گوید که در آن زمان، دیگر تیم «سخت افزاری» و «نرم افزاری» معنایی نداشت: «همه سوار یک قایق شده بودیم. هر کس پارویی برداشته بود و همه به سمت جلو پیش می رفتیم.»

یافتن تمرکزی ویژه: کاربران حرفه ای

سرفس پرو ۳ در ژوئن ۲۰۱۴ عرضه شد و شباهت زیادی به همتایان قبلی خود داشت. اما با نگاهی دقیق تر، می شد دید که سبک تر، نازک تر، و سریع تر شده است. پانای می گوید:‌ «به اندازه کافی از شکست ها درس گرفته بودیم و زمانش رسیده بود تا محصولی پویا ارائه دهیم.»

بخش سخت افزار مایکروسافت هنوز هم در گزارش های مالی، تعداد محصولات فروش رفته را بیان نمی کند اما در هر صورت، دوره سه ماهه ای که در انتهای سپتامبر ۲۰۱۴ به پایان رسید، اولین دوره ای بود که بخش سخت افزاری مایکروسافت به سود دهی رسید. در دوره سه ماهه بعدی، درآمد کلی بخش سخت افزار از ۱ میلیارد دلار فراتر رفت.

در تابستان ۲۰۱۵ بود که مایکروسافت از سرفس ۳ پرده برداشت؛ محصولی که با یک تغییر بزرگ همراه شده بود. این نسخه از سرفس، به ویندوز ۸.۱ مجهز شد و بر همین اساس، هم می توانست اپلیکیشن های قدیمی را اجرا کند و هم اپ های جدید را.

مردم در واقع یک نسخه کامل از ویندوز بر بستر اینتل می خواستند، و این همان چیزی بود که مایکروسافت در اختیارشان قرار داد. از سوی دیگر عمر باتری مسئله ای بود که به شکلی ویژه مورد توجه قرار گرفت و کاربران کم کم داشتند می دیدند که وعده استفاده از یک سرفس به جای لپ تاپ، می تواند رنگ حقیقت به خود گیرد.

در اکتبر ۲۰۱۵ سرفس پرو ۴ رونمایی شد و گویا قرار نیست این محصول، یک نسخه عادی هم داشته باشد. پانای می گوید که خط تولید سرفس، یک تکامل طبیعی را به همراه داشته است. این تکامل در نهایت منجر به خلق محصولی کامل تر به نام «سرفس بوک» شد.

پانوس پانای که تا سال پیش تیم توسعه سرفس را رهبری می کرد، در جولای ۲۰۱۵ به عنوان مسئول توسعه تمام ابزار و سخت افزارها در مایکروسافت منصوب شد. حالا هر گجتی که از سوی مایکروسافت به تولید می رسد، زیر نظر اوست؛ از اکس باکس One S گرفته تا هولولنز و موبایل هایی که شاید در راه باشند.

این در حالیست که تلاش پانای و تیم او، نه تنها در خود مایکروسافت، بلکه در کل بازار هم به خوبی قابل مشاهده است. کمپانی هایی مانند دل و اچ پی دستگاه هایی مانند سرفس را توسعه داده و به بازارهای جهانی ارسال کرده اند.

در دوره سه ماهه گذشته، کسب و کار سرفس درآمدی ۴.۱ میلیارد دلاری برای مایکروسافت به همراه داشت. با این حال، پانای همچنان می گوید که به آینده متمرکز شده و می خواهد محصولات جدید دیگری را نیز به دست کاربران برساند.

در ماه گذشته، چند بار خبر رسید که اهالی ردموند در پی توسعه یک کامپیوتر رومیزی یکپارچه AIO هستند و چنین محصولی، قرار است جزئی از خانواده سرفس باشد. پانای البته این شایعه را رد یا تایید نمی کند، اما می گوید: «می خواهید من را خوشحال کنید؟ اجازه بدهید به مردم چیزی جدید بدهم.»