مقایسه ای میان تعداد آنتن های مخابراتی اپراتورهای ایران با دیگر کشورهای جهان

 اپراتورهای موبایل ایران اگرچه در سال های اخیر تلاش داشته اند تا تکنولوژی های روز را به زندگی شهروندان اضافه کنند اما در گزارش میدانی دیجیاتو مشاهده کردید که برخی از کاربران از وضعیت آنتن دهی گلایه دارند. 

مشکل آنتن دهی در شهرهای ایران، از جمله کلان شهرها ارتباط کاملاً مستقیمی با تعداد «پایگاه های استقرار فرستنده و گیرنده» (BTS) و نحوه قرارگیری آنها دارد. BTS که حالا با لفظ «آنتن موبایل» از آن یاد می شود در واقع آخرین حلقه تجهیزات مخابراتی است که موبایل یا دستگاه ارتباطی شما به آن متصل می گردد.

اپراتورهای مخابراتی روی کاغذ قادر به افزایش این پایگاه ها بوده و می توانند شبکه سلولی خود را بهینه تر نموده و یا وسعت پوشش آن را بیشتر کنند. در این مطلب می خواهیم نگاهی داشته باشیم به روند توسعه آنتن های موبایل در برخی از کشورها و سپس وضعیت کنونی کشور خودمان را مورد بررسی قرار دهیم. 

نگاهی به وضعیت چین، هند و ترکیه

چین پر جمعیت ترین کشور جهان است و در حال حاضر سه اپراتور اصلی دارد که پوشش شبکه مخابرات برای دستگاه های موبایل را در اختیار شهروندان این کشور قرار می دهند. تحلیلگران برآورد می کنند که این سه اپراتور در مجموع بیش از ۹۹۰ هزار نقطه مخابراتی (سایت موبایل) در اختیار دارند که به طور کلی این نقاط، تا میانه سال ۲۰۱۵ میزبان ۳.۳ میلیون BTS بوده اند؛ رقمی که طبیعتاً با ورود تکنولوژی های نو و نیاز به زیرساخت های تازه، افزایش داشته است. 

در میان سه اپراتور برتر چین، شرکت «China Mobile» کاربران بیشتری را تحت پوشش خود قرار داده. این اپراتور گزارش می دهد که سال ۲۰۱۴ را با ۷۲۰ هزار BTS ارائه دهنده 4G به پایان رسانده در حالی که در انتهای سال ۲۰۱۵، تعداد BTS های 4G را به ۱.۱ میلیون عدد رسانده. در میانه سال ۲۰۱۶ بود که همین اپراتور خبر داد که تا پایان سال، تعداد BTS های مجهز به فناوری 4G را در چین به ۱.۴ میلیون عدد خواهد رساند.

بر اساس آخرین آماری که از وضعیت آنتن های مخابراتی هند در دست است (دسامبر ۲۰۱۲)، وزیر ارتباطات و فناوری این کشور به شکل عمومی اشاره کرده بود که هند اکنون از ۷۳۶ هزار BTS بهره می برد اما تنها ۹۶ هزار عدد از آنها از فناوری 3G پشتیبانی کرده و آن را در اختیار کاربران موبایل قرار می دهند.

چین و هند پرجمعیت ترین کشورهای جهان هستند و نمی توانیم آنها را با کشور خودمان مقایسه کنیم. در نتیجه بد نیست نگاهی به آمار ترکیه، کشور همسایه خود داشته باشیم. وضعیت این کشور از نظر جمعیتی تقریباً به ایران شباهت دارد اما مساحت آن بسیار کمتر است. (۷۸۳٬۵۶۲ کیلومتر مربع در برابر ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع)

بر اساس آمارهای اعلام شده، ترکیه اکنون ۸۰ هزار BTS دارد که قرار است بخشی از آنها برای فناوری 4G بهینه شوند. 

وضعیت کشور خودمان به چه صورت است؟

اکنون اپراتور اول در سراسر ایران حدود ۱۸ الی ۱۹ هزار سایت (محل نصب تجهیزات موبایل) در اختیار دارد که در این نقاط، حدود ۳۲ هزار BTS (تجهیزات موبایل در نسل های ۲، ۳ و ۴) به کار گرفته شده است.

همراه اول خبر داد که نوع چینش BTS هایش به شکل سلولی (شش ضلعی) است و تمام تلاشش را برای حفظ این ساختار می کند تا بتواند بازخورد قابل قبول را از این پایگاه ها بگیرد.

از طرفی وسعت شهرها و جاده های کشور ما کم نیست و کاملاً مشخص است که بزرگترین اپراتور ایران، از تعداد BTS های کافی بهره نمی گیرد. مخصوصاً اگر شرایط فعلی‌مان را با تجربه ای که کاربران در کشورهای همسایه دارند مقایسه کنیم.

برای پوشش بهتر، توسعه شبکه های جدید، از میان برداشتن نقاط کور و ارائه بهتر خدمات اینترنتی، اپراتور اول کشور دست کم باید در سراسر ایران حداقل 5 هزار سایت جدید ایجاد کند. این در حالیست که تعداد سایت های موبایل یا BTS، نیازمند افزایش و رسیدن به حدود 55 هزار دستگاه در کل کشور برای ارائه خدمات مطلوب است.

روابط عمومی ایرانسل و رایتل تعداد دقیق و به روز BTS های خود را در اختیار دیجیاتو قرار ندادند. بر همین اساس می توانیم نگاهی داشته باشیم به آخرین آمار رسمی ارائه شده که البته مربوط به دی ماه ۱۳۹۴ است. ایرانسل در تاریخ یاد شده ۱۹ هزار سایت BTS از نوع 2G و ۷ هزار BTS پهن باند داشته. این در حالیست که در همان تاریخ، تعداد BTS های رایتل ۲۷۵۰ عدد گزارش شده است.

با مقایسه اعداد و ارقام فوق با کشورهای دیگر، کمبود آنتن BTS در کشورمان واضح است. اما گاهی به علت های مختلف در بخش هایی از شهر «نقاط کور» به وجود می آید. مشکل از جایی شروع می شود که اپراتور های ایرانی در سال های اخیر با مشکلاتی در رابطه با نصب آنتن های جدید و یا حتی جا به جایی آنها رو به رو بوده اند. در این میان حتی گزارش شده که اپراتورهای کشورمان در برخی موارد ملزم به حذف برخی BTS های خود از سطح تهران شده اند.

این اتفاق ریشه در اختلافات چندین ساله شورای شهر تهران با اپراتورهای کشورمان دارد. در اسفند ماه ۱۳۹۳، شورای شهر تهران با عنوان این مطلب که تهران نباید مزرعه دکل های BTS شود، دستور جمع آوری برخی از این آنتن ها در سطح شهر را صادر کرد.

«رحمت‌الله حافظی» رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران سال گذشته عنوان کرده بود که پس از ورود تکنولوژی 3G و 4G به کشور، تعداد سایت های BTS باید به نصف حالت فعلی (سایت های 2G) برسد.

این در حالیست که همراه اول و سایر اپراتورها، مشغول به روز رسانی سایت های BTS با نمونه های جدیدتری بودند که از فناوری 3G و 4G پشتیبانی می کرد. در این حالت حتی اگر سیستم تقسیم بندی BTS ها به شکل کاملاً صحیح و شش ضلعی انجام شود، باز هم پوشش آنتن به بیش از چند صد متر نمی رسد. در نتیجه، در وضعیت فعلی راه حل دیگری به جز نصب BTS های مورد نیاز برای رساندن پوشش به حد مطلوب وجود ندارد.

نگاهی به ساختار BTS ها و نحوه تقسیم بندی شهری آنها

استانداردی دقیق و از پیش تعیین شده برای مشخص نمودن تعداد BTS های مورد نیاز در یک منطقه یا ناحیه کوچک وجود نداشته و این امر مستلزم انجام محاسباتی کارشناسی است. یک BTS بر بستر فناوری 2G در مناطق باز قادر است تا چند ده کیلومتر را پوشش دهد در حالی که قدرت پوشش یک BTS نسل های جدید موبایل (4G و 3G) در بافت های پرجمعیت شهری تنها به چند صد متر می رسد. از یک سو ساختمان های بلند و از طرف دیگر جمعیت کاربرانی که از یک پایگاه خاص بهره می جویند، هر دو باعث می شود تا کلان شهرها نیازمند BTS های بیشتری باشند.

به کلامی ساده تر، در حالت کاملاً عادی هرچه تعداد BTSها در نقاط پرجمعیت کلان شهرها افزایش پیدا کند، تعداد کاربرانی که به شکل همزمان بدون قطعی قادر به تجربه مکالمه ای مطلوب هستند نیز افزایش پیدا می کند.

باید در نظر گرفت که کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، مشغول افزایش پایگاه های یاد شده هستند تا هم کیفیت پوشش شبکه را افزایش داده و هم تکنولوژی های نوین مخابراتی را در اختیار کاربرانشان قرار دهند.

اما این همه داستان نیست و نمی توان برای بهبود مکالمه و وضعیت پوشش شبکه، تنها موضوع تعداد BTSها را مطرح کرد. در جهان آنتن های موبایل به شکل های مختلفی با توجه به منطقه نصب می شوند. می توان برای مناطقی کاملاً باز همانند جاده ها از حالت خطی استفاده کرد اما برای مناطق شهری پرجمعیت، متداول ترین روش نصب و تشکیل یک سلول (شش ضلعی) است که در حال حاضر و بر اساس تحقیقات انجام شده، بهترین نوع نصب سیستم ها برای ارتباط بهتر آنها با هم است.

در واقع شبکه از سلول های پوشش دهنده ارتباط رادیویی تشکیل شده که بهتر است به شکل ۶ ضلعی طراحی شوند. به هر کدام از این سلول ها نیز با تقسیم به جهات مختلف، چند فرکانس اختصاص داده می شود که توسط ایستگاه های ثابت یا BTS پشتیبانی می شوند.

در هفته های آینده به مباحث دیگری همچون کند شدن روند توسعه فناوری های موبایل در ایران و مشکلات پیش روی اپراتورهای کشور برای نصب آنتن های مخابراتی برای افزایش کیفیت سرویس ها خواهیم پرداخت.