زندگی در فضا تاثیر منفی شدیدی بر مغز انسان می گذارد

از زمانی که ما به صورت جدی به فکر ارسال انسان ها به فضا افتادیم، این سوال مطرح بوده که «جاذبه سفر، چه تاثیری بر بدنمان می گذارد؟» هرچه نباشد استخوان بندی و کارکرد بدن ما به گونه ای دچار تکامل شده که قادر به ادامه حیات در جاذبه زمین باشد و نه در فضای بدون وزن. حالا به لطف تلاش فضانوردانی چون اسکات کلی و پگی ویتسون، می دانیم که که سفرهای فضایی طولانی تاثیری شگرف روی بدن می گذارند؛ اما چه چیزی سبب بروز این مشکلات و تغییرات می شود؟

یکی از تاثیرات جانبی رایج سفر به فضا، تضعیف قدرت بینایی است. حتی در سفرهای کوتاه دو هفته ای، برخی فضانوردان کاهش دقت دید را تجربه کرده اند که برای مدت طولانی تری نسبت به سفر کوتاه شان باقی می ماند. ناسا نام VIIP یا «آسیب بینایی و فشار درون جمجمه ای» را برای این پدیده انتخاب کرده، زیرا دلیل اصلی آن به «تغییر فشار در مغز و مایع فقراتی به خاطر عدم وجود وزن» باز می گردد. با این همه، تمام فضانوردان این وضعیت را تجربه نمی کنند.

حالا محققی به نام دانا رابرتز به بررسی هرچه بیشتر این موضوع پرداخته و از شرکت کنندگانی بهره گرفته که به مدت 90 روز در تخت باقی مانده اند. برای شبیه سازی تاثیرات ریزگرانش، سر مشارکت کنندگان به سمت پایین قرار گرفته بود. رابرتز سپس با استفاده از fMRI به بررسی آنچه که در مغز این افراد روی می دهد پرداخت و نتایج، بسیار جالب بود.

نخستین اتفاق، افزایش تراکم در بخش بالایی مغز بود که هرچه افراد بیشتر در آن وضعیت باقی می ماندند، بدتر می شد. پس از این، ساختار مغز مشارکت کنندگان تغییر کرد و فضای خالی میان مغز و جمجمه کاهش یافت. برای بررسی این موضوع که چنین اتفاقی برای فضانوردان نیز رخ می دهد یا خیر، رابرتز تصویر مغزی شرکت کنندگان را با فضانوردانی که برای مدت های گوناگون -از دو هفته الی چند ماه- در فضا بوده اند مقایسه کرد.

نتایج این تحقیق نشان داد که فضانوردان هم باریک شدن سلکس مرکزی را تجربه می کنند؛ بخشی در بالای مغز که لوب های پیشانی و لوب های آهیانه ای را از یکدیگر جدا می کند. 94 درصد از فضانوردان که سفرهایی طولانی مدت را سپری کرده اند، به این وضعیت دچار شده اند و این موضوع برای کمتر از 20 درصد فضانوردانی که به سفرهای کوتاه مدت رفته اند صدق می کند.

درک اهمیت این یافته کار چندان سختی نیست. هرچه بیشتر از کره خاکی مان فاصله می گیریم و به سراغ کشف فضا می رویم، باید بدانیم که چطور می توان در جاذبه صفر زنده ماند. برای قدم گذاشتن روی کره مریخ، فضانوردان باید به مدت سه سال به دور از جاذبه زمین زندگی کنند و شناخت تاثیرات این سفر طولانی، می تواند به موفقیت آمیز بودن آن کمک کند.