ثبت بازخورد

لطفا میزان رضایت خود را از دیجیاتو انتخاب کنید.

واقعا راضی‌ام
اصلا راضی نیستم
چطور میتوانیم تجربه بهتری برای شما بسازیم؟

نظر شما با موفقیت ثبت شد.

از اینکه ما را در توسعه بهتر و هدفمند‌تر دیجیاتو همراهی می‌کنید
از شما سپاسگزاریم.

علمی

از کوچه های مسکو تا سفر به فضا؛ به یاد اولین سگ فضانورد که در مدار زمین قرار گرفت

در 12 مهر سال 1336 (چهارم اکتبر سال 1957)، اتحاد جماهیر شوروی با ارسال «اسپوتنیک 1»، به فضا که نخستین ماهواره دنیا بود و توانست با موفقیت به مدار زمین برسد و گردش کند، یکی از ...

علی باقرزاده
نوشته شده توسط علی باقرزاده | ۲۰ آبان ۱۳۹۶ | ۲۲:۰۰

در 12 مهر سال 1336 (چهارم اکتبر سال 1957)، اتحاد جماهیر شوروی با ارسال «اسپوتنیک 1»، به فضا که نخستین ماهواره دنیا بود و توانست با موفقیت به مدار زمین برسد و گردش کند، یکی از مهمترین اتفاقات قرن بیستم را رقم زد.

اما تنها یک ماه بعد، در 12 آبان ماه سال 1336 (سوم نوامبر سال 1957)، یک راکت از مکانی مخفی در قزاقستان پرواز خود به سمت آسمان را در حالی شروع کرد که این بار حامل یک محموله متفاوت بود: ماهواره «اسپوتنیک 2» که خود محموله ای عجیب را با خود حمل می کرد.

اسپوتنیک ۲ شش برابر سنگین تر از اسپوتنیک ۱ بود و باید ارتفاعی دوبرابری نسبت به آن را تجربه می کرد

پروژه ارسال اسپوتنیک 2، بسیار پیچیده بود، زیرا این ماهواره نسبت به اسپوتنیک 1، شش برابر سنگین تر بود و باید به ارتفاعی دو برابر نسبت به آن دست می یافت. از سوی دیگر فاصله زمانی دو پرتاب بسیار کوتاه بود؛ مهم تر از همه اینکه این بار یک موجود زنده نیز مسافر آن بود: «لایکا» (Laika)، یک سگ زنده!

لایکا در جایگاه مخصوصی که در ماهواره اسپوتنیک 2 قرار می گرفت.

شوروی در تدارک تبلیغات سیاسی

ارسال اسپوتنیک 2، با چهلمین سالگرد انقلاب اکتبر روسیه همزمان شده بود. لازم است یادآوری کنیم که انقلاب اکتبر، دومین و آخرین حرکت بزرگ از انقلاب روسیه بود که سبب‌ ساز به‌ قدرت رسیدن حزب بولشویک در روسیه و برپایی نظام شورایی شد که تا سال 1991 پا برجا بود. این همزمانی، درصورت موفقیت اسپوتنیک 2، فرصت خوبی برای نمایش اقتدار حکومت شوروی به جهانیان را فراهم می کرد.

روزنامه نگاران غربی در مورد نام واقعی اولین سگ فضا نورد سردرگم شده بودند

گفتنی است یک هفته قبل از ارسال این ماهواره به فضا، رادیو مسکو مصاحبه ای را پخش کرده بود که به سوالاتی در مورد یک سگ پشمالوی کوچک که قرار بود به فضا ارسال شود، می پرداخت. در آن سوی دنیا روزنامه نگاران کشور های غربی در مورد نام گذاری این سگ تا حدودی سردرگم شده بودند؛ با وجود اینکه ابتدا نام «کودریاوکا» (Kudryavka) به معنی «پشمالوی کوچولو» برایش درنظر گرفته شده بود، ولی به نام های دیگری از جمله «لیمونچیک» (Limonchik) به معنی «لیموی کوچولو» و «دامکا» (Damka) به معنی «بانوی کوچک» نیز معروف بود.

در نهایت سخنگوی دولت شوروی با اعلام نام واقعی آن، به سردرگمی ها پایان داد: «لایکا» (Laika) که به معنی «سگ پر سر و صدا» بود. با این حال در نهایت بیشتر روزنامه ها همچنان این سگ را «ماتنیک» (Muttnik) می نامیدند.

البته لایکا اولین سگی که قرار بود با یک راکت روسی پرتاب شود، نبود؛ شش سال قبل از آن، دو سگ به نام های «دزیک» (Dezik) و «سایگان» (Tsygan) به ارتفاعات بسیار پایین تر فرستاده شده بودند؛ در حد ارتفاعی که تنها قوس زمین قابل تماشا بود. پس از این دو نیز بیش از 20 سگ دیگر توسط راکت ها پرتاب شدند.

ماهواره اسپوتنیک 1.

شوروی سگ های فضانورد را از خیابان ها انتخاب می کرد

در هر آزمایش، حکومت شوروی سگ های مورد نیاز برای ارسال را از خیابان های مسکو جمع آوری می کرد. دلیل محققان برای این نحوه انتخاب جالب بود؛  آنها معتقد بودند سگ هایی که توانسته اند از شرایط نامساعد زندگی در محیط شهری جان به در ببرند، احتمالاً می توانند در سختی های سفر فضایی نیز مقاومت کنند.

سگ های انتخابی تا حدودی کوچک بودند و به منظور واضح بودن در تصاویر و فیلم ها، رنگ روشن داشتند. از سوی دیگر تنها سگ های ماده انتخاب می شدند، زیرا لباس های فضانوردی برای آنها طراحی شده بود. نکته جالب تر اینکه به شکارچیان آنها اعلام شده بود که فقط به دنبال سگ هایی بگردند که صدای زوزه شان شبیه نُت سی ماژور است.

براساس گزارش های روزنامه تایمز، در غرب واکنش ها به ارسال سگ ها به فضا متفاوت بود. به گفته یکی از گزارشگران این روزنامه، برخی با اشاره به عقب ماندگی آمریکا نسبت به شوروی، می گفتند:

«شوروی سگ ها را به فضا ارسال می کند در حالی که آمریکا آنها را در سگ دانی خانه ها نگهداری می کند».

حکومت شوروی نیز از سگ های فضانورد به منظور تبلیغ موفقیت های خود حد اکثر بهره را می برد. به عنوان نمونه قبل از اینکه به این حیوانات لباس فضانوردی پوشانده شود، رژه آنها در مقابل حضار انجام می شد و سپس خبرنگاران از سگ هایی که لباس فضانوردی پوشیده بودند، عکس می گرفتند.

ارسال لایکا به فضا و واکنش مطبوعات

در نهایت لایکا به فضا ارسال شد. ولی به دنبال استفاده تبلیغاتی شوروی از ارسال لایکا و سگ های قبلی، به مرور در غرب صدای علاقه مندان به حیوانات بلند شد. در این راستا روزنامه تایمز نوشت:

«لایکا تنها ترین و غمگین ترین سگ در تمام تاریخ بوده و این تجربیات (پرواز به فضا) برای لایکا وحشتناک است».

یکی از مسئولین یک مرکز حمایت از حیوانات در این مورد گفته بود:

«از نظر اخلاقی و وجدانی این کار اشتباه است».

لایکا پیش از پرواز.

از سوی دیگر برخی از مطبوعات آمریکا در ابتدا حدس می زدند که روس ها قصد دارند لایکا را زنده به زمین بازگردانند. همچنین مدیر موسسه ستاره شناسی مسکو نیز این مسئله را تقریباً تأیید کرده بود.

بعد از یک هفته که لایکا در مدار اطراف زمین در حال چرخش بود، روزنامه لس آنجلس تایمز گزارش کرد:

«برای جلوگیری از مرگ زجر آور، لایکا با غذای مسموم (که از قبل در ماهواره قرار داده شده بود) کشته شده».

دانشمندان روسی به اظهارات مطبوعات پاسخ می دهند

در نهایت مقامات شوروی اعلام کردند که لایکا دیگر هیچ گاه پای خود را روی زمین نخواهد گذاشت. همچنین به دنبال اظهارات مطبوعات، بالاخره دانشمندان روسی با اطمینان اعلام کردند:

«لایکا راحت است و اگر به دلیل سفر خود دچار استرس شود، بدون کوچکترین درد و زجری می میرد و در این صورت پیشکشی ارزشمند به علوم فضایی خواهد بود».

تمرکز مطبوعات روی لایکا بود ولی پیام مهمتری در پس این اخبار نهفته بود

در حالی که بیشتر خبرهای مربوط به ماهواره اسپوتنیک 2 حول بحث های مربوط به لایکا بود، حکومت شوروی قصد داشت تا بدین طریق به طور غیر مستقیم، پیام سیاسی مهم تری را به گوش جهانیان برساند: اینکه اگر یک راکت آن قدر قدرتمند است که می تواند این ماهواره را به مدار زمین بفرستد، پس حتماً می تواند محموله ای هسته ای برای نابودی واشنگتن دی سی، نیویورک، شیکاگو یا هر شهر پر جمعیت دیگری در آمریکا را نیز با خود حمل کند.

گفتنی است در کنفرانسی که کمی قبل از ارسال موفق اسپوتنیک 1 توسط حکومت شوروی برگزار شده بود، دانشمندان فضایی این کشور اعلام کرده بودند:

«حمله در سطح کیهانی، تازه شروع شده است».

وحشت دولت مردان آمریکا از اسپوتنیک 2

در حالی که برخی از نظامیان آمریکا اسپوتنیگ 1 را به عنوان تهدیدی جدی در آینده قلمداد می کردند، برخی از مطبوعات نیز بیش از پیش به این مسئله شاخ و برگ می دادند و موجب نگرانی بیشتر می شدند. ولی در مورد این تهدید، شک و تردید هایی هم وجود داشت؛ اسپوتنیگ 1 تنها حدود 83 کیلوگرم وزن داشت و شاید برای آینده، آن قدرها هم خطرناک محسوب نمی شد.

ارسال ماهواره بدون سرنشین اسپوتنیک 1 به فضا.

شوروی به سرعت در حال ساخت ماهواره های بزرگتر و پیشرفته تر بود

ولی وقتی اسپوتنیک 2 با اندازه بزرگتر و فناوری پیشرفته تر معرفی شد، مقامات آمریکا دیگر نمی توانستند آن را نادیده بگیرند. نگرانی، به دلیل خود اسپوتنیک 2 نبود؛ بلکه مسئله اصلی این بود که شوروی به سرعت در حال ساخت ماهواره های بزرگ تر و پیشرفته تر بود؛ در حالی که آمریکا هنوز در ساخت اولین ماهواره خود نیز با مشکل مواجه بود.

همچنین «ادوارد تلر» (Edward Teller)، که به پدر بمب هیدروژنی معروف است، در آن زمان اخطار داده بود که به زودی حکومت شوروی، موشک های بالستیک مجهز به کلاهک های هسته ای خواهد ساخت.

ادوارد تلر، پدر بمب هیدروژنی در مورد احتمال ساخت موشک های بالستیک مجهز به کلاهک های هسته ای توسط شوروی اخطار داده بود.

در پی ارسال اسپوتنیک 2، دولت آمریکا به فکر جبران افتاد

به نظر می رسید پس از ارسال اسپوتنیک 2، دولت مردان آمریکا به وحشت افتاده اند و به دنبال راه چاره ای برای جبران عقب ماندگی ایالات متحده در زمینه فضایی هستند. در این راستا، «دونالد کوارلز» (Donald Quarles)، معاون وزیر دفاع وقت، گفته بود:

«پرتاب اسپوتنیک من را قانع کرد که ما برای یک برنامه قدرتمند تر، نیاز به حمایت شهروندان ایالات متحده آمریکا داریم».

پس از آن، او و هم قطارانش توانستند با تحریک نظر عموم مردم آمریکا، موجب شوند دولت بودجه بیشتری را برای پروژه های فضایی اختصاص دهد.

بهره سیاسی از سگ های قهرمان

در آن سوی جهان، لایکا و سایر سگ ها به چشم قهرمانان دیده می شدند. از سوی دیگر حکومت شوروی نیز از این موضوع بهره سیاسی فراوانی می برد. حالا تصویر این ستاره ها، روی بسیاری از محصولات آنها از جمله سیگار، تیغ های ریش تراش، شکلات، کارت پستال و ... نقش بسته بود.

سگ های فضانورد بعدی از جمله «بلکا» (Belka) و «استرلکا» (Strelka) که زنده به زمین بازگشتند، بسیار معروف شدند و به مبلغانی برای شوروی تبدیل گشتند که دید مثبتی را نسبت به این کشور ایجاد کردند.

تصویری از سگ های فضانورد «بلکا» (Belka) و «استرلکا» (Strelka) که زنده به زمین بازگشتند. به همراه تصویری از آنها روی تمبر پستی.

نیکیتا خورشچف یک سگ به جان اف کندی هدیه داد

حتی «نیکیتا خروشچف» (Nikita Khrushchev) رهبر وقت شوروی، «پوشینکا» (Pushinka)، سگی که مادرش با موفقیت به فضا رفته و به زمین بازگشته بود، را به «جان اف. کندی» (John F Kennedy) رئیس جمهور وقت آمریکا هدیه داد و پس از آن کندی شیفته پوشینکا شد.

پوشینکا سگی که مادرش فضانورد بود و توسط نیکیتا خروشچف به جان اف. کندی هدیه داده شد.

در نهایت سفر لایکا و سایر سگ ها به فضا مقدمه ای برای ارسال انسان ها به فضا شد؛ تنها کمتر از چهار سال بعد، در 23 فروردین ماه سال 1340 (12 آوریل 1961)، یوری گاگارین روسی به عنوان نخستین انسان فضانورد، با موفقیت توسط فضاپیمای «وستوک 1» به فضا رفت و به مدت 108 دقیقه، یک دور کامل را در مدار زمین پیمود.

یوری گاگارین، اولین انسانی که با موفقیت به فضا رفت و پس از گردش در مدار زمین، بازگشت.

البته پیش از سفر گاگارین به فضا، ناسا نیز موفقیت هایی در این زمینه کسب کرده بود. این آژانس فضایی یک موجود پستاندار را به فضا ارسال نموده بود؛ شامپانزه ای به نام «هَم» (Ham). پس آن نیز ناسا جانوران دیگری از جمله موش، قورباغه، ماهی، سمندر و حتی لاک پشت را به فضا فرستاده بود.

تصویر سمت راست، یکی از سگ های شوروی است که برای ارسال به فضا آمده می شود. تصویر سمت چپ، شامپانزه ای به نام «هَم»، اولین پستانداری است که توسط ناسا به فضا فرستاده شد.

دروغ لایکا

پس از سال ها فاش شد که لایکا با زجر جان داده بود

ولی در پس تمام این ماجراها یک دروغ در مورد لایکا وجود دارد که در سال 2002 میلادی، 45 سال پس از ارسال او به فضا، فاش شد. دانشمندان روسی اعتراف کردند که لایکا تنها چند ساعت پس از گردش در مدار زمین احتمالاً در رنج فراوان کشته شده بود. دلیل این مرگ نیز هوای نامناسب بود؛ زیرا مهندسان روسی به علت عجله برای ارسال این ماهواره به فضا، زمان کافی برای آزمایش سیستم خنک کننده آن را نداشتند.

به همین علت لایکا از شدت گرمای بالا جان خود را از دست داد. اسپوتنیک 2، به مدت 5 ماه به دور زمین در حالی چرخش می کرد که لایکا نیز درونش بود. سپس این ماهواره با ورود به اتمسفر منطقه کاراییب سوخت و نابود شد.

نمونه ای مشابه با ماهواره اسپوتنیک 2.

اکنون 6 دهه پس از ارسال اولین موجود زنده به مدار زمین، ما انسان ها توانسته ایم ماهواره ها و فضاپیماهای بسیاری را به منظومه شمسی و حتی فراتر از آن ارسال کنیم؛ موفق شده ایم بر ماه قدم بگذاریم؛ ایستگاه فضایی بین المللی را در مدار زمین بسازیم؛ کاوشگرهای «فرصت»، (oportunity) و «کنجکاوی» (Curiosity) را به مریخ ارسال کنیم؛ به واسطه ارسال کاسینی به زحل، اطلاعات بسیاری از این سیاره و قمر های آن به دست آوریم و تصاویر و اطلاعات جالبی از سیاره مشتری و قمر های آن به واسطه فضاپیمای «Juno» دریافت کنیم.

در نهایت ما انسان ها امید داریم در سال های آتی بتوانیم به مریخ سفر کنیم و کلونی های انسانی را در آنجا برقرار سازیم.

دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
مجموع نظرات ثبت شده (13 مورد)
  • Javid Javdani
    Javid Javdani | ۲۲ آذر ۱۳۹۶

    سلام ...خیلی جالب بود ...اطلاعات بیشتر از مورد سگ ففضانورد.:samsung:

  • rad
    rad | ۲۱ آبان ۱۳۹۶

    سگ فضانوردی که در مدار زمین کباب شد

  • reza sm
    reza sm | ۲۱ آبان ۱۳۹۶

    روز اولین سگ فضانورد داریم روز پسر نداریم

  • علی زارع
    علی زارع | ۲۱ آبان ۱۳۹۶

    فراتر از منظومه شمسی؟؟؟؟؟؟؟؟؟

    • علی باقرزاده
      علی باقرزاده | ۲۱ آبان ۱۳۹۶

      بله. به عنوان نمونه کاوشگرهای وویجر 1 و 2

نمایش سایر نظرات و دیدگاه‌ها
مطالب پیشنهادی