نحوه آزمایش باتری خودرو؛ نکاتی حیاتی برای افزایش عمر و شارژ باتری

آیا باطری خودروی شما قدرت کافی برای استارت‌ زدن در هوای سرد را دارد؟ تنها راه برای پی‌ بردن به این موضوع که آیا باطری شما کاملا شارژ است یا نه، سنجش وضعیت شارژ باطری توسط دستگاه سنجش ولتاژ یا ولت‌ متر است.

می‌ توانید از یک ولت‌ متر آنالوگ یا دیجیتال استفاده کنید اما خواندن ولتاژ در نمونه‌ های دیجیتال راحت‌ تر است و عدد دقیق‌ تری را به شما نشان می‌ دهد.

برای سنجش ولتاژ باطری اول سوییچ را کامل ببندید و تمام چراغ‌ های خودرو را خاموش کنید. برای بررسی وضعیت شارژ باطری کابل مثبت یا قرمز رنگ ولت‌ متر را به قطب مثبت باطری متصل کنید. قطب مثبت باطری با علامت + و کابلی که به قطب مثبت باطری متصل شده معمولا با رنگ قرمز مشخص شده است.

کابل منفی یا سیاه‌رنگ ولت‌ متر را به قطب منفی باطری متصل کنید. قطب منفی باطری با علامت - و کابلی که به قطب منفی باطری متصل شده معمولا با رنگ سیاه مشخص شده است.

به عددی که ولت‌ متر نشان می‌دهد توجه کنید و به جدول زیر مراجعه کنید:

ولتاژ باطری ............ وضعیت شارژ

12.66 ولت ............ 100 درصد

12.45 ولت ............ 75 درصد

12.24 ولت ............ 50 درصد

12.06 ولت ............ 25 درصد

11.89 ولت ............ 0 درصد

توجه: ولتاژ های جدول بالا مربوط به دمای 26 درجه سانتی‌گراد  است. ولتاژ باطری به ازای هر 12 درجه سانتی‌گراد کاهش دما حدود 0.01 ولت افت می‌ کند. در دمای منفی 1 درجه سانتی‌گراد یک باطری با شارژ کامل ولتاژی معادل 12.588 خواهد داشت و در دمای منفی 17 درجه سانتی‌گراد ولتاژ آن 12.516 ولت خواهد بود.

بنابراین طبق جدول بالا یک باطری با ولتاژ 12.29 ولت حدود 50 درصد کمبود شارژ دارد و باید شارژ شود.

آیا شارژ باطری خودروی شما کم است؟

اگر ولتاژ باطری خودروی شما کمتر از 12.45 ولت (75 درصد شارژ) است به این معناست که شارژ آن کم است و باید شارژ شود. می‌ توان با اتصال یک شارژر باطری قابل‌حمل به باطری خودرو یا رانندگی با خودرو به مدت 15 تا 20 دقیقه با سرعت 65 کیلومتر در ساعت یا بالاتر آن را شارژ کرد.

برای اینکه باطری‌ های اسید سربی بهترین عملکرد و بیشترین عمر را داشته باشند باید همیشه 75 درصد یا بالاتر شارژ داشته باشند. اگر شارژ این نوع باطری خالی شود و طی چند روز دوباره تا 75 درصد یا بیشتر شارژ نشود ممکن است آسیب دائمی ببیند.

سولفاته‌شدن از شارژشدن کامل خانه‌ها یا صفحات سلولی درون باطری جلوگیری می‌ کند. این مشکل به مرور زمان باعث کاهش عمر و عملکرد باطری می‌ شود.

چرا به یک باطری سالم نیاز دارید تا در هوای سرد بتوانید با اطمینان استارت بزنید؟

سلامت باطری برای استارت مطمئن به خصوص در هوای سرد ضروری است زیرا در هوای سرد فشار وارد بر باطری هنگام استارت افزایش می‌ یابد.

علت آن این است که روغن موتور در دما های پایین سفت‌ تر و غلیظ‌ تر می‌ شود بنابراین هنگام استارت‌ زدن برای چرخاندن یک موتور سرد به آمپر یا شدت جریان بیشتری نیاز است.

در دمای منفی 17 درجه سانتی‌ گراد شدت جریان مورد نیاز برای روشن‌ کردن یک موتور سرد ممکن است تا 2 برابر افزایش یابد.

در دمای منفی 26 درجه سانتی‌ گراد بسته به میزان گرانروی روغن موجود در محفظه میل‌ لنگ، شدت جریان مورد نیاز برای چرخاندن یک موتور سرد هنگام استارت ممکن است تا 3 برابر یا بیشتر افزایش یابد. هر چقدر روغن داخل موتور سفت‌ تر باشد چرخاندن موتور توسط موتور استارت دشوار تر خواهد بود.

درعین‌حال هوای سرد توانایی باطری در ارائه شدت جریان مناسب را کاهش می‌ دهد. در دمای منفی 17 درجه سانتی‌ گراد اکثر باطری‌ ها می‌توانند فقط حدود 65 درصد از شدت جریان عادی برای استارت‌ زدن را تامین کنند. در دمای منفی 28 درجه سانتی‌گراد جریان برق باطری به نصف کاهش می‌ یابد!

هشدار: اگر شارژ باطری شما خالی شده و مایع اسیدی درون آن منجمد شده است سعی نکنید آن را شارژ کنید زیرا ممکن است منجر به ترکیدن باطری شود! قبل از شارژ یا آزمایش باطری آن را از خودرو خارج و به فضای گرمی منتقل کنید تا یخ آن باز شود.

آیا باطری شما سالم یا خراب است؟

باطری سالم شارژ می‌ شود و شارژ را نگه می‌دارد و می‌‌ تواند شدت جریانی نزدیک به آمپری که روی آن نوشته شده است تولید کند. باطری خراب شارژ نمی‌ شود و شارژ را نگه نمی‌ دارد و نمی‌ تواند شدت جریان کافی برای استارت موتور را تامین کند. باطری سالم قابلیت شارژ مجدد و سرویس‌ دهی دوباره را دارد اما باطری خراب باید تعویض شود.

اکثر باطری‌های خودرو تنها 4 تا 5 سال عمر می‌ کنند بنابراین اگر عمر باطری خودروی شما  4 سال یا بیشتر است و شارژ را نگه نمی‌ دارد و مدام شارژ آن خالی می‌شود یا به نظر می‌ رسد هنگام استارت موتور را با سرعت عادی نمی‌چرخاند احتمالا به یک باطری نو نیاز دارید.

باطری ضعیف یا کاملا خالی لزوما به این معنا نیست که باطری شما حتما خراب شده است یا باید تعویض شود. شارژ یک باطری سالم نیز به دلایلی مانند موارد زیر ممکن است خالی شود:

شخصی چراغ‌ های خودرو را روشن گذاشته باشد، به اندازه کافی از خودروی خود استفاده نکرده‌ اید تا شارژ کامل باطری حفظ شود، خودروی شما مدت طولانی خوابیده و استارت نخورده است، وجود مشکل در سیستم شارژ یا دینام خودرو یا یک مشکل برقی که هنگام خاموش‌ بودن خودرو شارژ باطری را تخلیه می‌کند.

آزمایش باطری:

تنها راه پی‌ بردن به سلامت یا عدم سلامت باطری آزمایش آن است. بسیاری از فروشگاه‌ های لوازم یدکی به صورت رایگان آزمایش باطری خودرو را انجام می‌ دهند. اگر خودروی شما قابل‌ راندن است یا می‌ توانید به کمک باطری خودروی دیگری آن را روشن کنید به یک فروشگاه لوازم یدکی در نزدیکی خود که آزمایش رایگان باطری را انجام می‌ دهد مراجعه کنید و از آنها بخواهید باطری و سیستم شارژ خودروی شما را آزمایش کنند.

اگر نمی‌توانید خودروی خود را روشن کنید باطری را از خودرو خارج کنید و با کمک خودروی یکی از دوستانتان باطری خود را به فروشگاه موردنظر برای آزمایش ببرید.

بسیاری از تعمیرگاه‌ ها نیز باطری و سیستم شارژ خودرو را برای شما آزمایش می‌ کنند اما معمولا برای این کار مبلغی از شما دریافت می‌ کنند. بعضی از آنها رایگان این کار را انجام می‌ دهند یا هزینه تشخیص عیب باطری را به عنوان بخشی از هزینه تعمیر درنظر می‌ گیرند.

احتیاط: داخل باطری‌ های معمولی با خانه‌ های تَر با ترکیبی از آب و اسید سولفوریک پر می‌ شود. دست‌کش دست کنید و با احتیاط با باطری کار کنید تا از ریختن مایع اسیدی روی پوست یا لباس شما جلوگیری شود. اسید باطری می‌ تواند باعث سوختگی شدید شود. اگر اسید باطری روی پوست شما ریخت با آب فراوان آن را شستشو دهید و با استفاده از جوش شیرین اسید را خنثی کنید.

اصولا دو روش برای آزمایش باطری وجود دارد. روش سنتی استفاده از دستگاهی است که باطری را تحت فشار قرار می‌دهد تا وضعیت آن را بسنجد. برای اینکه در این آزمایش نتایج دقیقی به دست آید، باطری قبل از آزمایش باید شارژ شود.

این دستگاه مقدار فشار سنجیده‌ شده‌ ای به باطری وارد می‌کند که معمولا معادل نصف ظرفیت شدت جریان باطری برای استارت سرد یا سه برابر درجه‌بندی آمپر-ساعت باطری است.

هنگامی‌که فشار به باطری وارد می‌شود دستگاه ولتاژ باطری را نشان می‌دهد. اگر درحین آزمایش ولتاژ باطری به کمتر از 9.6 ولت برسد معیوب است و باید تعویض شود. اگر ولتاژ باطری حدود 9.6 ولت باقی بماند باطری سالم است و می‌توان دوباره از آن استفاده کرد.

روش دیگر و سریع‌ تر برای آزمایش باطری استفاده از دستگاه سنجش رسانایی یا هدایت الکتریکی باطری است. این دستگاه یک فرکانس متناوب از باطری عبور می‌دهد تا وضعیت خانه‌ های داخل باطری مشخص شود. وقتی عمر باطری افزایش می‌ یابد رسانایی خانه‌ های داخلی آن کاهش می‌ یابد.

اتصال کوتاه، مدار باز یا ایراد های دیگر خانه‌ های باطری نیز رسانایی آن را کاهش می‌ دهند بنابراین سنجش رسانایی دقیقا وضعیت باطری را مشخص می‌ کند. بهترین ویژگی این نوع آزمایش این است که باطری قبل از آزمایش نیازی به شارژ مجدد ندارد. اکثر دستگاه‌ های سنجش رسانایی عدد دقیقی نشان می‌ دهند حتی اگر باطری تقریبا خالی از شارژ باشد.

بعضی دستگاه‌ های الکترونیکی سنجش باطری نیز می‌ توانند ظرفیت شدت جریان استارت سرد باطری را بسنجند که با استفاده از آنها می‌ توان عمر باقیمانده باطری را تخمین زد.

بعضی از دستگاه‌ ها می‌ توانند شدت جریانی که موتور استارت هنگام استارت‌زدن از باطری می‌ گیرد را نیز بسنجند و خروجی دستگاه شارژ را تحت‌ فشار هنگام کارکرد موتور آزمایش کنند. بعضی از دستگاه‌ ها حتی ولت‌ متر درونی برای بررسی اتصالات نیز دارند.

اتصالات بدنه معیوب

اگر یک دستگاه الکترونیکی سنجش باطری بتواند ظرفیت شدت جریان استارت سرد باطری را محاسبه کند می‌ توان از آن برای شناسایی اتصالات منفی بدنه معیوب نیز استفاده کرد.

ابتدا ظرفیت شدت جریان استارت سرد در محل قطب‌ های باطری آزمایش می‌ شود سپس دوباره همین آزمایش در یکی از نقاط اتصال بدنه منفی روی موتور یا مکان‌ های دیگر تکرار می‌ شود. اگر در رقم ظرفیت شدت جریان استارت سرد بین این دو آزمایش بیش از 25 درصد اختلاف وجود داشته باشد نشان‌دهنده وجود یک اتصال بدنه معیوب است.