مدیریت ارتباطات کشور در مواقع بحرانی چگونه خواهد بود؟

زلزله‌های اخیر کشور باعث تلنگری به برخی از سازمان‌های دولتی شده تا با برگزاری جلساتی گوناگون اقدامات لازم و پیشگیرانه امور کشور را در شرایط بحرانی بسنجند. در زلزله‌های اخیر نقش و اهمیت فناوری و حوزه ICT بر همگان ثابت شده و مسولین این حوزه نیز مواردی را در جلسه صبح دیروز کارگروه ارتباطات و فناوری اطلاعات مدیریت بحران کشور مورد کنکاش قرار دادند.

این جلسه با حضور صادق بیگ‌پور رئیس کارگروه، حسین فلاح جوشقانی، رئیس رگولاتوری و دیگر مدیران اپراتورهای ارتباطی و دست اندرکاران مربوطه برگزار شد

وسایل ارتباطی در طی حوادث اخیر اولین گزینه‌ای بود که شهروندان بعد از رخداد زلزله به سراغ آن رفتند به طوری که بخش زیادی از حجم ترافیک شبکه مخابراتی در ساعات بعد از زلزله مختل شده بود و وزیر ارتباطات نیز در این باره توضیحاتی را پیش‌تر ارایه داده بود. تمامی این موارد نشان می‌دهد که پیشگیری در زمینه اقدامات این حوزه امری مهم تلقی شده و موارد متعددی می‌تواند نقش مثبتی را در این راستا بیافریند.

بالن‌های ارتباطاتی برای همه استان‌ها

«صادق بیگ‌پور»، مشاور وزیر و رییس کمیته پدافند غیرعامل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به آزمایش بالن سیار مخابراتی در پیاده روی اربعین چند ماه گذشته و سپس امتحان آن در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه از توسعه استفاده از این بالن‌ها خبر می‌دهد: «بر اساس دستور وزیر ارتباطات این بالن برای تمام استان‌های کشور تهیه می‌شود تا در مواقع بحران به ایجاد ارتباطات پایدار کمک کند.»

ثبات الگوهای ارتباطاتی

بیگ‌پور به این مساله اشاره دارد که برخی از تجهیزات و امکانات یا فرسوده بودند و یا قابلیت تحمل شوک حادثه را نداشتند. از نظر او این مسایل با وجود اهمیت بسیار ارتباطات در زمان بحران قابل قبول نیست چرا که ارتباطی متداوم و ثابت می‌تواند آرامش را به مناطق زلزله‌زده برگرداند: «ایجاد این ارتباطات موجب آرامش و بار مثبت در جامعه می‌شود و در صورت عدم ایجاد این ارتباطات همه دچار چالش و مشکل می شوند.»

وی همچنین از آگاهی‌رسانی میان ستادهای مدیریت بحران، رسانه‌ها، مسئولان در موارد پیشین گلایه کرد و خواستار ایجاد یک ثبات به پیروی از الگوهای ارتباطی استاندارد در بین این اقشار شد:

«ارتباط پیوسته سازمان با رسانه‌ها، نیازمند داشتن برنامه کامل سازمانی است که می تواند در برگیرنده سخنگوی سرشناس ۲۴ ساعته، کمک به رسانه‌ها برای دسترسی به محل رویداد، پوشیده نگه‌نداشتن واقعیت‌‍‌ها و حقایق برای جلوگیری از ایجاد شایعه در بین مردم، آگاهی‌رسانی همگانی در مورد کارهای انجام‌شده باشد.»

الزام عدم اختلال در سیستم تلفن همراه کشور

وزیر ارتباطات،«محمدجواد آذری جهرمی» پیش‌تر از استفاده ۴ برابر بیشتر از حد سیستم مخابراتی کشور در زمان‌های بحرانی خبر داده بود و اعتقاد داشت که باید این ظرفیت از حد کنونی هم بالاتر برود. «رمضان‌علی سبحانی‌فر» رییس کمیته ارتباطات کمیسیون صنایع مجلس درباره این موضوع معتقد است که امکان فراهم‌آوری زیرساخت‌ها وجود دارد:

«همانطور که می‌دانیم در مناسبت‌های مختلف که ترافیک خطوط ارتباطی وجود دارد سیستم‌های سیاری پیش‌بینی می‌شود که بتوانند ارتباطات را تسهیل کنند اما با توجه به اینکه زلزله قابل پیش‌بینی نیست امکان برقراری چنین سیستم‌هایی هزینه‌بر است.»

به نظر می‌رسد اختلال در سیستم تلفن همراه در کنار آشوب زلزله به یک بحران دیگر تبدیل می‌شود که ناراحتی و استرس را در بین شهروندان چه زلزله‌زدگان و چه افراد پیگیر اخبار به وجود می‌آورد. گرچه بعد از گذر ساعاتی چند از لحظات بحران اپراتورها خدمات گوناگونی را برای افراد داخل مناطق زلزله‌زده ارایه کردند ولی در هر حال از نظر مسولین و کارشناسان ثبات برقراری ارتباطات در همان لحظات اولیه بسیار مهم تر از اقدامات موثر در ساعات آتی بعد از بحران است.

در جلسه دیروز جدا از موارد ذکر شده موضوعات دیگری چون افزایش پایداری شبکه‌های موجود، ایجاد شبکه رادیو ترانک عمومی در سطح شهر تهران، برقراری رومینگ بین اپراتورها، شناسائی سایت‌های پایدار اپراتورها در سطح کلانشهر تهران از دیگر مواردی بود که در این جلسه بررسی شد.

امروزه نقش وزارت ارتباطات در زمان بحران بسیار بیشتر از نقش این وزارتخانه در سال‌های گذشته شده و این امر خوشبختانه مورد توجه مسولان هم قرار گرفته است. اقدامات پیشگیرانه در زمینه ارتباطات می‌تواند شرایط بحرانی کشور را کاهش دهد و منجر به اقداماتی شود که پیش‌تر تصور آن غیر ممکن بود. اقداماتی نظیر ثبات اینترنت و خطوط مخابراتی، Telemedicine (پزشکی از راه دور)، تدریس از راه دور (که به تازگی ایرانسل و قلم‌چی اقداماتی را در این زمینه انجام داده‌اند) و... برای مواقع بحرانی و بعد از بحران شود.