ثبت بازخورد

لطفا میزان رضایت خود را از دیجیاتو انتخاب کنید.

واقعا راضی‌ام
اصلا راضی نیستم
چطور میتوانیم تجربه بهتری برای شما بسازیم؟

نظر شما با موفقیت ثبت شد.

از اینکه ما را در توسعه بهتر و هدفمند‌تر دیجیاتو همراهی می‌کنید
از شما سپاسگزاریم.

تاثیر موبایل روی مغز
تکنولوژی

تصویربرداری بیش از حد با موبایل چه بر سر ذهن ما می آورد

شاید خاطرات ما بسیار شفاف و دقیق به نظر برسند، اما اغلب آنها کپی دقیقی از آنچه رخ داده، نیستند. با فراگیر شدن دستگاه های دیجیتالی محققان پی برده اند که نحوه ذخیره سازی و ...

تحریریه دیجیاتو
نوشته شده توسط تحریریه دیجیاتو | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ | ۲۲:۰۰

شاید خاطرات ما بسیار شفاف و دقیق به نظر برسند، اما اغلب آنها کپی دقیقی از آنچه رخ داده، نیستند. با فراگیر شدن دستگاه های دیجیتالی محققان پی برده اند که نحوه ذخیره سازی و بازیابی خاطرات در ذهن ما حتی بیش از پیش دستخوش تغییر شده اند.

هر بار که خاطره ای را در ذهنمان مجسم می کنیم، ممکن است به صورت تصادفی آن را به صورت جزئی یا کلی تغییر دهیم. حتی خاطرات بدیهی نیز به سادگی تغییر پیدا می کنند. روانشناسی به نام Elizabeth Loftus دریافته زمانی که درباره تصادف ماشین ها بحث به میان می آید، افراد خاطره مربوط به تصادف را شدید تر از آنچه که واقعا رخ داده، به یاد می آورند.

نکته آزار دهنده تر این است که ما به صورت ناخودآگاه این جزئیات را تغییر داده و با واقعیت جایگزین می کنیم. بذرهای این واقعیت دستکاری شده در ذهن ما پخش شده و به بار می نشیند.تاثیر موبایل روی مغزمن به عنوان روزنامه نگاری فعال در حوزه روانشناسی، به صورت پیوسته درباره ناتوانی ذهن در تشخیص صحت خاطرات مطالعه کرده و آن را مساله ای را نگران کننده می دانم. دو سال قبل طی سفری کوتاه به دره «گرند کانیون» حدود 400 عکس را در حافظه قدرتمند و خلل ناپذیر دوربین ثبت کردم اما بعدها فهمیدم که این کار بی هزینه نبوده است.

این اواخر با خود فکر می کردم که با تکیه بیش از اندازه بر موبایل های هوشمند برای ثبت وقایع مختلف روزانه، چه بر سر حافظه خودمان می آید؟ این سوال چندان بی مورد نیست چرا که 77 درصد آمریکایی ها موبایل هوشمند دارند و بسیاری از آنها مسائل مختلف را در موبایل خود ثبت می کنند. بنابراین در صورتی که موبایل کوچکترین تغییری روی حافظه کاربران ایجاد کنند، این تاثیر فراگیر خواهد بود.

مانند بسیاری از مسائل مرتبط به روانشناسی، فعلا تعداد سوالات این حوزه بیش از جواب هاست. با این حال متخصصان دریافته اند که ثبت تصاویر متعدد، توانایی به خاطر سپردن تجربیات را تضعیف کرده و  تمرکز ما بر محیط اطراف را کاهش می دهد.علاوه بر این به اشتراک گذاری تصاویر حتی نحوه تجسم خاطرات را نیز ما تغییر می دهد.

در عین حال یک مطالعه جدید نشان می دهد که می توان از دوربین برای بهبود حافظه در موارد خاص استفاده کرد. این مطالعه در مراحل ابتدایی قرار دارد اما سرنخ های مهمی را در رابطه با چگونگی استفاده بهینه از موبایل های هوشمند ارائه کرده که به بهبود حافظه و حتی تجربه لذت بخش تر منتهی می شود.

تاثیر منفی عکسبرداری با موبایل روی خاطرات

نخستین گام در به خاطر سپردن بهتر مسائل، تمرکز است. مغز خاطرات بلند مدت را با اتصال نورون ها ذخیره می کند و هرچه خاطره قوی تر باشد این اتصال محکم تر می شود. این اتصالات عصبی احساساتی را که به تشکیل خاطره منجر می شود، به هم پیوند می دهند. اما اگر به اندازه کافی توجه نکرده و خاطرات کوتاه مدت را وارد حافظه نکنیم، هیچ چیز در حافظه بلند مدت ذخیره نخواهد شد.

«کلیسای یادبود استنفورد» مکانی است که درک آن مستلزم توجه کامل است. بالای ورودی نقاشی دیواری غول پیکری از مسیح نصب شده که به روح های خوشبخت راهی بهشت خیرمقدم می گوید. در گوشه و کنار کلیسا نیز نقاشی هایی از شیاطین و فرشتگان به چشم می خورد.تاثیر موبایل روی مغزبا این حال مطالعه «ژورنال روانشناسی اجتماعی تجربی» که چند صد نفر در ان شرکت داشته اند، نشان داده که احتمال فراموش کردن این جلوه های منحصر به فرد به لطف دوربین های موبایل افزایش یافته است.

در این مطالعات شرکت کنندگان به دو دسته تقسیم شده اند. از گروه اول خواسته شده با استفاده از آیپد از گوشه و کنار کلیسا عکس بگیرند و گروه دوم نیز بدون هیچگونه وسیله تصویربرداری در این آزمایش شرکت کرده اند.

یک هفته بعد از این آزمایش از شرکت کنندگان خواسته شده به سوالاتی راجع به جزئیات معماری کلیسا پاسخ دهند. کسانی که دوربین به همراه نداشته اند امتیاز میانگین 7 از 10 گرفته اند در حالی که امتیاز گروه دیگر حدود 6 بوده است. Emma Templeton، محقق روانشناس Dartmouth و از مجریان این مطالعه می گوید:

عکسبرداری بدون دقت کافی باعث کاهش نمره این گروه شده و دلیل اصلی آن عدم توجه به اطراف است این عدم تمرکز حواس ما را از محیط اطراف و چیزهایی که باید به آن توجه کنیم، پرت می کند.

Templeton و همکارانش باور دارند که این مساله به دوربین محدود نشده و فعالیت های دیگری نظیر ارسال پیامک، توییت و غیره نیز می تواند به ایجاد اختلال در بخاطر سپاری مسائل منجر شود.

تیم تحقیقاتی Templeton برای بررسی این مساله مطالعه ای آنلاین را با شرکت 380 نفر ترتیب داده اند که طی آن از افراد خواسته شده حین تماشای «سخنرانی تد» از آن یادداشت برداری کنند. نتایج این مطالعه نیز حاکی از کاهش قدرت حافظه در اثر انجام فعالیت های جانبی است.

Templeton تاکید می کند که محققان به تازگی  بررسی اثرات موبایل های هوشمند روی توانایی های شناختی کاربران را شروع کرده اند. با این حال بررسی این مساله به خاطر تغییر پیوسته نحوه استفاده از آنها دشوارتر شده است.

چه میزان از اطلاعات را صرفا در حافظه خودمان ثبت می کنیم؟

یکی دیگر از دلایلی که عکسبرداری می تواند روی حافظه تاثیر منفی داشته باشد به ایده «تخلیه شناختی» برمی گردد که بر اساس آن ما به صورت فزاینده قابلیت های ذهنی خود را به کامپیوترها محول می کنیم.

در سال 2011 ژورنال «ساینس» مطالعه ای را چاپ کرد که بر اساس آن زمانی که افراد اطلاعات را در کامپیوتر ذخیره می کنند، احتمال به خاطر سپردن آنها در حافظه فرد کاهش می یابد.

این مطالعه تنها با شرکت 60 نفر از دانشجویان یک کالج  صورت گرفت، بنابرین یافته های آن ممکن است ارزش علمی چندانی نداشته باشند. با این حال برای پیدا کردن مثال های واضحی از این مساله کافی است به دورو برتان نگاه کنید؟ خود شما شماره موبایل چند نفر را به خاطر سپرده اید؟تاثیر موبایل روی مغز

در سال های اخیر شواهد بیشتری از محول کردن وظیفه ذخیره سازی به ابزارهای دیجیتال به دست آمده؛ برای مثال در سال 2015 محققان روانشناسی دانشگاه «واترلو» مقاله ای با عنوان «مغز در جیب شما» منتشر کردند. بر اساس این مقاله افرادی که از شیوه های دشوار و تحلیلی تفکر اجتناب می کنند، برای ذخیره سازی و ارائه اطلاعات وابستگی بیشتری به موبایل دارند. نتایج این مطالعه حاکی از این است که استفاده از دیوایس های دیجیتال به عنوان ابزار شناختی به تاکتیکی رایج تبدیل شده است.

پروفسور Nathaniel Barr، از اساتید روانشناسی کالج «شریدن» در این باره می گوید:

از نظر اغلب کسانی که مقاله را خواننده اند موبایل ها باعث ابله شدن کاربران شده اند. با این حال تفسیر ما این است که افراد با توانایی شناختی ضعیف با بهره گیری از موبایل عملکرد بهتری خواهند داشت.

برای مثال اگر فردی در به خاطر سپردن مسیرها مشکل دارد، با استفاده از موبایل می تواند به این مشکل غلبه کند. علاوه بر این اگر اطلاعات نه چندان مهم را در دستگاه های دیجیتال ذخیره کنیم، ایده تخلیه شناختی چندان مضر نخواهد بود اما اگر یک جراح مرحله بعدی عمل را در گوگل جستجو کند، یعنی یک جای کار می لنگد.

ایده تخلیه شناختی در رابطه با تصویربرداری پیچیده تر می شود:چه قدر از زندگی روزمره را صرفا در حافظه خودمان ثبت کنیم؟

Barr می گوید:

تصویربرداری و به اشتراک گذاشتن آن با دیگران تومان جنبه های مثبت و منفی دارد. اگر این تصاویر را به اشتراک بگذارید دیگران هم از دیدن آن لذت خواهند برد و در غیر این صورت تنها برای خودتان باقی خواهند ماند. با افزایش نقش این دستگاه ها در زندگی روزانه باید درباره این موارد تصمیم بگیریم.

تا کنون تحقیقات بسیاری در مورد آنچه که با ذخیره سازی و تصویربرداری پیاپی به دست آورده و آنچه که از دست می دهیم، صورت گرفته که در ادامه به برخی از آنها پرداخته ایم.

مساله اساسی: دوربین ها میزان تمرکز ما را کم کرده اند

و اما نکته طلایی اینجاست: عکاسی با موبایل ما را نسبت به گذشته کودن تر نکرده است. این کار در واقع نحوه عملکرد مغز ما را تحت تاثیر قرار داده و باعث شده به روش های دیگری روی موضوعات مختلف متمرکز شویم.

Alixandra Barasch از دانشمندان علوم شناختی دانشگاه نیویورک است. او در بررسی هایش دریافته که استفاده بیش از اندازه از دوربین موبایل می تواند حافظه ما را دچار انحراف کنند. اما نکته مهم تری که این پژوهشگر به آن دست یافته آنکه دوربین ها می توانند توجه ما را به بهبود و تقویت حافظه معطوف نمایند.

او تحقیقات متعددی را در این رابطه انجام داده که یکی از آنها نیز به سفارش دانشگاه استنفورد صورت گرفته. در این تحقیق شرکت کنندگان از برخی سوژه ها عکس می گرفتند و از برخی عکس نمی گرفتند. در انتها مشخص شد در زمان هایی که از سوژه ها خواسته شده بود از آثار درون موزه عکس بگیرند احتمال آنکه بعدا جنبه های بصری تجربیات خود را به یاد بیاورند (هنرهایی که در موزه دیده بودند) نسبت به زمان هایی که از سوژه ها عکس نگرفته بودند به مراتب بیشتر بوده است.تاثیر موبایل روی مغز

اما ایراد اینجا بود: افرادی که از سوژه ها عکس گرفته بودند با احتمال کمتری می توانستند اطلاعاتی که در جریان بازدید از راهنمایان شنیده بودند را به یاد بیاورند.

با در نظر داشتن همین مساله Barasch معتقد است که عکس ها میتوانند حافظه بصری را بهبود بدهند اما این کار پیامدهای خودش را هم دارد و یکی از آنها توجه ماست. اگر بیش از اندازه روی عکس ها و جوانب بصری اطراف خود دقت کنیم احتمال آنکه دیگر محرک ها در اطراف را نادیده بگیریم بیشتر خواهد بود. و نکته مهم تر چیزی که نادیده گرفته شود یادآوری هم نمی شود.

Barasch در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که اسمارت فون ها کانون های توجه و تمرکز ما را هم تغییر داده اند؛ این دستگاه ها در واقع توجه ما را از موضوعاتی به موضوعات دیگر تغییر داده اند. در پژوهشی دیگر، Barasch و همکارانش همزمان با بازدید گروهی از داوطلبان از موزه، آنها را به دستگاه های دنبال کننده چشم مجهز نمودند.

تحلیل های آنها نشان داد شرکت کنندگانی که قرار بوده از سوژه ها عکس بگیرند زمان بیشتری را صرف مشاهده آثار هنری کرده اند و تعداد بیشتری از آنها را مشاهده کرده اند. در واقع آنها زمان کمتری را به زمین یا سقف نگاه کرده بودند.

بنابراین وقتی با دوربین موبایل خود به دنبال شکار لحظه ها برای انتشار در اینستاگرام هستیم نه به صدایی گوش می دهیم، نه بویی به مشام ما می آید و نه به جزئیات ریزی دقت میکنیم که این لحظات را برایمان می سازند.

دیگر دانشمندان نیز در تحقیقات با یک اثر محرک دیگر برخورد کرده اند. در سال ۲۰۱۱ میلادی لیندا هنکل از روانشناسان دانشگاه Fairfield در تحقیق خود دریافت زمانی که صرفا از شرکت کنندگان خواسته می شود در موزه از آثار هنری عکس بگیرند، به مرور حافظه شان در مورد آن آثار و جزئیاتشان کم می شود. اما زمانی که از آنها خواسته می شد از قابلیت زوم دوربین در حین عکاسی استفاده نمایند حافظه و خاطراتشان از آن آثار بهبود پیدا می کرد و به طور کلی جزئیات بیشتری از آن را به یاد می آوردند.

درسی که می توان از این پژوهش گرفت:

ما احتمالا با تمرکز بیش از اندازه مان روی دوربین ها تجربیات خود از وقایع را محدود می کنیم.

تجربیات مهم در زندگی واقعی غالبا فراگیر هستند و کلیه احساسات ما را درگیر خود می کنند. یادتان می آید آخرین باری که به دل طبیعت زدید نوازش باد روی گونه هایتان چطور بود؟ یادتان می آید چه اتفاقاتی درونتان در حال شکل گرفتن بود: کجا ترسیده بودید، چه زمانی هیجان زده بودید و چه وقت وحشت داشتید؟ زمانی که به عکس های اینستاگرام خود از یک سفر خاص نگاه میکنید آیا یادتان می آید غذایی که خوردید چه طعمی داشت یا اینکه صرفا زیبایی اش را به یاد دارید؟

عکس ها و فیلم ها معمولا قطعه ای کوچک از تجربیاتی هستند که شما پشت سر می گذارید و باید بگوییم که لزوما نسخه کامل و واقعی از آنچه برایتان رخ داده هم نیستند. به گفته هنکل وقتی به عکس های گذشته نگاه می کنیم آنها لزوما کل واقعه را به یادمان نمی آورند.

اشتراک گذاری این حجم عکس چه بلایی برسر حافظه مان می آورد؟

در سال های گذشته نه تنها میل به عکاسی با دوربین های دیجیتالی بیشتر شده بلکه علاقه به اشتراک گذاری بی درنگ آنها روی شبکه های اجتماعی نیز افزایش پیدا کرده است. این مساله احتمالا تاثیرات کوچک اما عمیق را روی حافظه ما گذاشته است.

Barasch و همکارانش به شواهدی دست یافته اند که براساس آن عکاسی به منظور اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی می تواند پرسپکتیو یا دیدگاه ما به آن واقعه را در حافظه مان تحت تاثیر قرار دهد. به بیان دیگر: وقتی از سوژه ای صرفا عکس می گیریم که تنها در شبکه های اجتماعی با دیگران به اشتراک بگذاریم احتمال آنکه آن اتفاق را از نقطه نظر شخص ثالث به یاد بسپاریم نیز بسیار زیاد می شود.

Barasch در توضیحات خود اشاره می کند:

اگر از شما بخواهم تصویری از تجربه تان در کریسمس را که با دوستان خود در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته اید در ذهن تان ترسیم نمایید آنگاه به احتمال زیاد شروع به ساختن آن تصویر از دیدگاه دیگران خواهید کرد.

او با همراهی جمعی از همکارانش این آزمایش را روی ۳۳۲ دانش آموزی که تازه از تعطیلات کریسمس برگشته بودند انجام داد. در مقابل اما آنطور که این محقق می گوید عکس هایی که ما برای آلبوم های شخصی خودمان می گیریم چنین اثری را در ذهنمان ایجاد نمی کنند.

البته پیامدهای این کار اندک هستند. برای مثال آنطور که Barasch میگوید تمرکز روی اشتراک گذاری عکس ها می تواند از لذت فرایند عکاسی بکاهد. این هم احتمالا به آن خاطر است که اشتراک گذاری عکس ها آگاهی ما نسبت به خود را بالا می برد. بنابراین این محقق توصیه می کند که اندکی بعد از گرفتن عکس ها درنگ کنیم و بعد آنها را با دیگران به اشتراک بگذاریم. با این حال اما مشخص نیست که چطور این تغییر پرسپکتیو می تواند تفکر ما نسبت به زندگی مان را در سال های آتی دستخوش تغییر کند.

او با در نظر داشتن همین مساله می گوید: آنچه ما به دنبالش هستیم نیرومندی هرچه بیشتر احساسات است. وقتی آدم ها در موضع سوم شخص قرار می گیرند احساسات ضعیف تری را نسبت به زمانی که خود تجربه ای را پشت سر می گذارند تجربه خواهند کرد.

چطور بهتر به یاد بیاوریم؟

در پایان اما شناخت توازن بهینه میان حافظه داخلی و حافظه ای که تکنولوژی تقویتش کرده کاری دشوار خواهد بود.

اما اگر می خواهیم برخی خاطرات را برای همیشه در ذهنمان داشته باشیم باید برخی فعالیت های ذهنی را انجام دهیم. این یعنی توجه بیشتری را به اطرافمان معطوف نماییم. این یعنی استفاده منطقی از دوربین موبایل و تمرکز روی جزئیاتی که دوست داریم به خاطر بیاوریم. این یعنی برای لحظاتی دوربین را کنار بگذاریم و اطرافمان را احساس کنیم. عطری که در فضا پیچیده را احساس کنیم و احساساتمان را روی کاغذ بیاوریم.

تاثیر موبایل روی مغز

موبایل ها می توانند این فرایند را بهبود دهند: آنها میتوانند اطلاعات را در خود ذخیره کرده و سرنخ های زیادی از خاطرات را در خود نگه دارند تا برای بازآفرینی و یادآوری خاطرات به آنها رجوع کنیم.

یکی از یافته های مربوط به این تحقیق آن است که خاطره سازی عمدی نیازمند تلاش مضاعف است. خواندن چند باره مطالب کمکی به حفظ کردن پاسخ سوالات آزمون به دانش آموزان نمی کند؛ در واقع کار سخت آن است خاطرات را زیر و رو کنید و حجمی از اطلاعات را از ابتدایی ترین قسمت درون آن ایجاد نمایید که در این صورت یادآوری دوباره آن نیز ساده تر می شود.

همین اتفاق هم میتواند در رابطه با تجربیات رخ بدهد. اگر به صورت استراتژیک و با زحمت زیاد یادآوری خاطرات را تمرین نکنیم در زمانی که نیاز است خاطرات را به یاد بیاوریم احتمالا با مشکلات بیشتری روبرو می شویم.

هنکل در این باره می گوید:

این اواخر دوباره سفری غیرمنتظره به Grand Canyon داشتم. دوربینم را با خود نبرده بودم و به همین خاطر نتوانستم مانند معمول از سوژه ها عکس بگیرم. از طرفی در سفری که قبلا به این منطقه داشتم از جاذبه های آن عکس گرفته بودم و دلمشغولی از این بابت نداشتم. احساس آزادی می کردم. امروز خوب یادم هست که سنجاب ها در اطرافمان چطور می دویدند و قصد داشتند ناهارمان را بدزدند. هوای خنک ماه فوریه نیز خوب در خاطرم مانده. لطیفه جالبی که دوستم برایم تعریف کرده بود هم به یادم مانده. هیچیک از اینها عکس نیستند؛ آنها در ذهن من حضور دارند و کاملا مطمئنم که حقیقت دارند.

دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
مجموع نظرات ثبت شده (2 مورد)
  • amin_jhr
    amin_jhr | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷

    حقیقتی طولانی ولی مفید و جالب بود

  • Dexter
    Dexter | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷

    خیلی جالب بود ،ذهن حتی میتونه رنگ اشیا رو در حفظه تغییر بده

مطالب پیشنهادی