جنگ بر سر آینده آیفون؛ وقتی تیم کوک به ناچار سیاستمدار می شود

تیموتی دونالد کوک، همان تیم کوک خودمان، شاید رهبر ارزشمند ترین کمپانی جهان باشد، اما این اواخر مجبور شده نقش یک دیپلمات زبده در حوزه فناوری را بر عهده بگیرد تا بتواند شرکتش را از ترکش های نبرد تجاری بین آمریکا و چین دور نگه دارد. در این مطلب می خواهیم به نقش این مدیر برتر دنیای تکنولوژی در آرام سازی اوضاع بین این دو ابرقدرت بپردازیم.

تیم کوک ماه گذشته به کاخ سفید رفت تا به ترامپ هشدار دهد که درگیری با چین، جایگاه اپل در این کشور را به خطر خواهد انداخت. او چند ماه قبل هم با حضور در پکن، دو ابرقدرت جهان را به آرامش دعوت کرد تا اوضاع از این خراب تر نشود.

در زورآزمایی تجاری و فنی بین ایالات متحده و چین، اپل و آقای کوک چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند. با 41 فروشگاه رسمی و فروش سالانه صدها میلیون دستگاه آیفون در چین، هیچ شرکت آمریکایی به اندازه اپل در سرزمین اژدهای سرخ موفق نبوده، و طبیعتاً هیچ شرکتی هم به اندازه آنها احساس خطر نمی کند.

زمانی که کوک در سال 2011 اپل را از استیو جابز تحویل گرفت، همواره این سؤال در ذهن علاقه مندان وجود داشت که آیا آقای تیم کوک 57 ساله می تواند جادوی جابز را تکرار کند یا خیر. مدیرعامل کنونی اپل اما به جای رو کردن گجت های جدید و انقلابی مانند آیپاد و آیفون، جادوی جغرافیا را انتخاب کرد: حضور در سرزمین اژدهای سرخ.

به لطف راهبری آقای کوک، کسب و کار اپل در چین از موفقیت نسبی به امپراتوری عظیمی بدل شد که سالانه حدود 50 میلیارد دلار برای آنها درآمد دارد، یعنی تقریباً یک چهارم کل درآمد این شرکت از سرتاسر جهان. این دستاورد در وضعیتی حاصل شده که چین هر روز سیاست های کنترلی بیشتری روی اینترنت اعمال می کند و غول های تکنولوژی آمریکایی را یکی پس از دیگری بیرون می اندازد.

ترامپ وعده داده که تعرفه گمرکی شامل حال آیفون نمی شود

حالا دولت ترامپ می گوید که تعرفه های گمرکی جدید و سنگینی را روی کالاهای چینی با ارزش بیش از 250 میلیارد دلار اعمال می کند، چینی ها هم مقابله به مثل را در دستور کار خود قرار دادند، و اپل هم این وسط گیر کرده است. البته ترامپ به آقای کوک وعده داده که تعرفه های گمرکی شامل حال آیفون نخواهد شد، محصولاتی که در چین تولید می شوند. با این حال سه منبع آگاه نزدیک به اپل که نخواستند نامشان فاش شود، می گویند اپل از اقدامات متقابل چین و تأثیر منفی آنها بر کسب و کارش نگران است.

اپل می ترسد که «ماشین بوروکراسی چین به جریان بیفتد» و دولت چین با اعمال نفوذ در زنجیره تأمین، فراهم سازی قطعات مورد نیاز را با مشکل مواجه کرده یا به بهانه نگرانی های امنیت ملی، محصولات این شرکت را در فرایندهای طولانی بازرسی و نظارت قرار دهد. اپل پیش از این هم چنین وضعیتی را تجربه کرده، ضمن اینکه در حال حاضر خودروهای شرکت فورد نیز با تأخیر قابل توجه از بنادر چین ترخیص می شوند.

از سوی دیگر، اپل می ترسد به تلفات جانبی در تقابل نهادهای رگولاتوری و قانونی دو کشور تبدیل شود. می دانید که فروش موبایل ها و تجهیزات مخابراتی غول تکنولوژی چین یعنی هواوی در آمریکا تقریباً ممنوع شده، و شاید چنین وضعیتی برای محصولات اپل در چین هم به وجود بیاید.

مدیران اجرایی اپل و لابی های آمریکایی در پکن و واشنگتن تحت هدایت آقای کوک، هر دو طرف ماجرا را زیر نظر دارند. آنها در پروژه ای که بین کارکنان شرکت سازنده آیفون یعنی فاکسکان و با الهام از رنگ حزب کمونیست چین با عنوان «اپل سرخ» (Red Apple) شناخته می شود، ارتباط تنگاتنگ و مثبتی با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین برقرار کرده اند. در همین زمان آقای کوک دائماً به کاخ سفید رفت و آمد می کند تا به رئیس جمهور آمریکا بفهماند جنگ تجاری برای اقتصاد، و به خصوص برای اپل، بد است.

تیم کوک که تا حدودی زبان چینی (ماندارین) می داند، در مهم ترین رویدادهای سیاسی چین در کنار آقای شی حضور داشته است. درست چند روز پس از اینکه حزب کمونیست چین جایگاه آقای شی را تا حد مائو بالا برد، کوک هم در جمع مدیران اجرایی آمریکایی و چینی حضور یافت تا در مورد نوآوری و اصلاح ساختارهای کسب و کار صحبت کنند.

پس از آن، تیم کوک به کنفرانس اینترنت جهانی در چین رفت و با وانگ هونینگ، یکی از اعضای حزب حاکم و ایده پرداز ساختار اقتدارگرای این کشور دیدار کرد. او در ماه مارس هم نشست مهمی با سیاست گذاران و رهبران کسب و کار چین برگزار نمود.

تیم کوک از حضور در چین به عنوان روشی برای ایجاد «تغییر از درون» در این کشور یاد می کند. او اواخر سال میلادی قبل در این رابطه گفت:

هر کشوری قوانین و مقررات خاص خودش را دارد. حالا شما باید انتخاب کنید که در صحنه حضور داشته باشید، یا تسلیم شوید، به حاشیه بروید و از وضعیت انتقاد کنید. ما تصمیم گرفتیم که وارد صحنه بشویم، چون هیچ چیزی از بیرون تغییر نمی کند.

در کنار این اقدامات سیاسی در چین، تیم کوک مدت زمان زیادی را هم در دالان های قدرت واشنگتن سپری می کند. او ماه گذشته با ترامپ و مشاور ارشد اقتصادی او یعنی لَری کادلو دیدار کرد. این نشست با تحسین قوانین مالیاتی جدید که به نفع شرکت های بزرگ تکنولوژی آمریکاست، آغاز شد و در ادامه از وعده اپل برای سرمایه گذاری 350 میلیارد دلاری در اقتصاد آمریکا طی 5 سال آینده سخن به میان آمد.

مدیر عامل اپل به ترامپ توضیح داد که جنگ تجاری با چین، قوانین جدید مالیاتی در آمریکا را بی اثر می کند، چون تعرفه های گمرکی نهایتاً روی قیمت تمام شده محصولات اثرگذار هستند و این هزینه را مصرف کننده نهایی باید بپردازد. کادلو پس از پایان این جلسه به خبرنگاران گفت:

آقای کوک پیشنهادات خوبی را ارائه کرد و نشان داد که عاشق تخفیف های مالیاتی است. او به رئیس جمهور قول داد که اپل به ساخت کارخانه، احداث پردیس های تکنولوژی، اشتغالزایی و سرمایه گذاری های اقتصادی قابل توجه در آمریکا متعهد است.

تیم کوک همچنین برخلاف دولت اوباما، ارتباط بسیار خوبی با اعضای کابینه ترامپ دارد و جلسات متعددی را با اعضای عالیرتبه دولت کنونی برگزار کرده است که در میان آنها علاوه بر کادلو می توان به استیون منوچین (وزیر خزانه داری) و ویلبر راس (وزیر بازرگانی) اشاره کرد.

مدیر عامل اپل امیدوار است از اختلاف نظر درونی کاخ سفید پیرامون جنگ تجاری با چین به نفع خودش استفاده کند. جین مانستر، یکی از تحلیلگران باسابقه اپل در این رابطه می گوید:

کوک با شجاعت تمام با دولت ترامپ روبرو شده و گفتگو می کند، چون احتمالاً هیچ شرکت دیگری به اندازه اپل تحت تأثیر جنگ تجاری و تعرفه های گمرکی چین و آمریکا قرار نمی گیرد.

از زمانی که آمریکا یکی از بزرگ ترین شرکت های تکنولوژی چین یعنی ZTE را به خاطر نقض تحریم های ایران و کره شمالی هدف قرار داد، طیف اقدامات متقابل چین هم وسیع تر شد. البته همان طور که می دانید دولت ترامپ از مواضع سخت گیرانه اش پایین آمد و به یک میلیارد دلار جریمه نقدی و حضور تیم ناظر آمریکایی در شرکت ZTE قناعت کرد [جریمه ای که همین امروز پرداخت شد].

حالا با بغرنج شدن اوضاع دیگر غول مخابراتی چین یعنی هواوی، احتمالاً شاهد واکنش های شدیدتری از سوی دولتمردان چینی باشیم. امسال پس از مدت ها قرار بود اپراتور بزرگ آمریکایی یعنی AT&T گوشی های هواوی را به مشتریانش عرضه کند ولی کنگره آمریکا مانع از این کار شد.

در عین حال اپل با بزرگ ترین اپراتور مخابراتی چین به نام «چاینا موبایل» قرارداد خوبی بسته و از طریق این اپراتور با بیش از 900 میلیون کاربر چینی در ارتباط است. رقابت برای فروش موبایل در چین هم روز به روز سخت تر می شود و شرکت های چینی زیادی به عرضه گوشی های پرچمدار با قیمت پایین در این کشور مشغولند.

با این حال تیم کوک به این راحتی ها پا پس نمی کشد. او پس از حذف ناگهانی سرویس های آیتونز موویز و آیبوکس استور در سال 2016 رفت و آمدش را با این کشور بیشتر کرد تا چنین بلاهایی سر دیگر سرویس های درآمدزای اپل نیفتد.

اپل برای جلب نظر مقامات محلی، چندین مرکز تحقیق و توسعه را در چین به راه انداخته، یک میلیارد دلار در سرویس اشتراک سفر دیدی (Didi) سرمایه گذاری کرده و یک مدیر مستقیم برای کشور چین در نظر گرفته که مستقیماً با خود کوک در ارتباط است. این پست را Isabel Ge Mahe در اختیار دارد که در کشور چین به دنیا آمده است.

کوپرتینویی ها حتی با قانون سختگیرانه چین مبنی بر انتقال اطلاعات کاربران به سرورهای محلی هم کنار آمدند و برخی اپلیکیشن ها از جمله اپ خبری نیویورک تایمز را هم از اپ استور حذف کردند. بسیاری از این اپ ها، دسترسی کاربران چینی به سایت های مسدود شده مانند فیسبوک و توییتر را فراهم می کردند.

با همه این کنار آمدن ها، باز هم اپل حق دارد که از انتقام جویی چینی ها بترسد. در سال 2014 دولت اوباما پنج تن از هکرهای دولتی چین را تحت تعقیب قضایی قرار داد و تنش بین دو کشور را به سطح تازه ای رساند. در مقابل، رگولاتوری چین هم صدور جواز برای آیفون 6 را به بهانه های امنیتی با تأخیر همراه کرد و ضرر قابل توجهی را به اپل وارد آورد.

اپل اهرم دیگری هم برای فشار آوردن به دولت چین در اختیار دارد: علاقه شدید کاربران چینی به محصولات این شرکت. با این حال کاربران چینی به گوگل و فیسبوک هم علاقه دارند و به خاطر شرایط کشور مجبور به ترک آنها شده اند. بنابراین شاید اقدامات تلافی جویانه چین در راستای نبرد تجاری با آمریکا، اپل را نیز به ترک این کشور وادار سازد. همچنان که آقای گارفیلد، رئیس شورای صنعت فناوری اطلاعات در آمریکا می گوید، دولت چین هم مرزهایی برای خودش دارد و آقای شی و حزب ملی مردم (کومینتانگ) تصمیمی خواهند گرفت که به نفع خودشان باشد.