یادداشت: سبقت مجاز محتوا از رسانه؛ پادکست، راننده جسور

* نویسنده این یادداشت، «امیرحسین مددی» مدیرعامل استارت‌آپ «شنوتو» است.

در ایران به خاطر ساختار قانونگذاری، بین محتوا و رسانه مرز روشنی وجود ندارد یا لااقل از دید مخاطبان این دو واژه چندان ملموس نیستند. محتوا یا Content آن چیزی است که از قالب‌های متن،‌ عکس، صدا و ویدیو یا ترکیب آن با کمک بسترهای مشخصی که به آن رسانه یا Media می گویند در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. از دیرباز نقش رسانه بسیار پررنگ بوده و نگاه مردم بیشتر به خود رسانه بود تا محتوایی که از منتشر می‌شد. حتی سخنرانان قدیمی که نقش رسانه را در زمان عدم صنایع چاپ و نشر و رادیو ایفا می‌کردند، بیشتر نام و نشان خودشان مهم بود تا محتوای بیانات‌شان.

با پیشرفت تکنولوژی به خصوص در ۲۰ سال گذشته، این مدل به خصوص در جهان کاملا برعکس شده و حالا محتوای خوب است که تعیین می کند از کدام رسانه خود را به مخاطبان عرضه نماید؛ به بیان واضح‌تر امروزه محوریت ماجرا حول محتوا و تولیدکننده آن می‌چرخد و نه رسانه. شاید در ایران هنوز این نگاه جهانی شکل نگرفته باشد اما آخرین نمونه از دعوای محتوا و رسانه در بازار ایران را می توان در تضاد عقیده مدیر شبکه ۳ سیما به عنوان صاحب رسانه با مجری یا تهیه کننده برنامه نود به عنوان صاحب محتوا دید.

فارغ از اینکه در این اختلاف حق با کدام طرف ماجراست،‌ اگر این اختلاف در جایی خارج از ایران رخ داده بود، صاحب محتوا می توانست محتوا یا برنامه خود را سریعا از یک رسانه دیگر پخش کند؛ اما آیا برای صاحب رسانه پیدا کردن محتوایی با کیفیت و کمیت مخاطب برنامه نود به همین راحتی بود؟

پس ما می توانیم اینگونه تصور کنیم که در دنیای امروز و در چند سال آینده در ایران (‌که علی رغم تمام انتقادهایی که به نهادهای قانونگذار داریم، اما در منطقه پیشروست) صاحبین محتوا، به طور مستقل تری به تولید محتوا می پردازند و رسانه‌هایی هم خلق خواهند شد که به این استقلال برنامه ساز نه تنها اعتقاد دارند بلکه برای گذر از رقبای خود، آن را توسعه خواهند داد.

در این تصویر زیبا که بخش کوچکی از آن در دنیا آغاز شده، برنامه‌ساز یا صاحب محتوا برنامه خود را تولید کرده و صرفا در یک فضای مشخص، مثلا یک وب سایت، بارگذاری می‌کند. سپس با استفاده از تکنولوژی های جدید که یک نمونه از آن RSS feed است، برنامه وی در تعداد زیادی از نرم افزارها موبایل یا وب سایتهای مختلف یا حتی تلویزیون‌های دیجیتال منتشر شده و مخاطبانش می توانند از آن برنامه که در ساختاری متنی، صوتی و یا تصویر ارائه می‌شود، بهره‌مند شوند.

هر کدام از درگاه‌های انتشار هم موظف هستند به شکل ماشینی و با کمک تکنولوژی، کمیت‌ها یا پارامترهای لازم برای هر برنامه سازی را به درگاه میزبان ارسال کنند تا برنامه ساز بتواند در یک داشبورد کاربری متوجه تعداد مخاطبین در هر کانال انتشار، نوع رفتار مخاطب و سایر موارد را مشاهده و آنالیز نماید. در واقع محتواساز می‌تواند تمامی بینندگان خود در همه پلتفرم‌ها را یکجا رصد و مورد کنکاش قرار دهد.

قطعا در این تصویر زیبا شمارنده های معتبر حداقل دو خاصیت خواهند داشت که مرتبط با درآمدزایی و چرخه پایدارشان است؛ اول اینکه برای جذب اسپانسر یا تبلیغ دهنده مورد نیاز بخشهای مرتبط با حوزه های مارکتینگ و آژانسهای تبلیغاتی در کار هستند و دوم اینکه در صورت بهادار بودن خود محتوا محلی است برای شمارش درآمد کسب شده آن محتوا.

آن بخشی از این تصویر که فعلا در جهان فعالیت خود را آغاز نموده و با رشد کم سابقه ای در دنیای رسانه در حال همه گیر شدن، صنعت پادکست‌های صوتی است. ویژگی هایی که در سطور پیشین ارائه شد در پادکست وجود دارد و برنامه سازان آن دیگر نیازی ندارند که از وب سایت یا اپلیکیشن خاصی استفاده کنند و در همین زمان یعنی در اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی، یک پادکست به طور بالقوه در اختیار بیش از ۳ میلیارد نفر از مردم جهان است و فقط کافی است تا برنامه خوبی تولید شود و به طور مناسب هم اطلاع رسانی شود. محتواسازان با روی آوردن به ساخت این‌گونه پادکست‌ها در سرتاسر دنیا توانسته‌اند مخاطبانی جهانی پیدا کنند و با هوشمندی خود، راهشان را در پله‌های موفقیت ادامه دهند.

برای برنامه سازان صوتی ایران و به خصوص جامعه پادکسترهای ایرانی، در حال حاضر شنوتو یکی از سرویس دهندگانی است که برای میزبانی پادکست در حال فعالیت است. به طور مثال پادکست‌ها یا برنامه هایی مانند ۱۰ صبح، مبل قرمز، صادق زیباکلام، میرکت، دوردنیا با شهاب چراغی و ... با اینکه در سرورهای شنوتو در ایران قرار دارند اما در تمام اپلیکیشن‌های پادکست قابل دستیابی هستند و در سرتاسر دنیا شنیده می‌شوند.

در چند سال اخیر که شنوتو روز جهانی پادکست (8 مهر ماه) را در کنار فعالان این حوزه گرامی داشته، فرصتی پیدا شده تا زنجیره تامین بازار آینده رسانه را معرفی کند و دغدغه های پیش روی این صنعت را با حضور کسانی که در این زنجیره نقش آفرین هستند را واکاوی کند. امیدواریم که تعداد این نشست‌ها بیشتر شود و محتوای خلق شده در آنها هم از منظر کمی و کیفی افزایش یابد.