داروهای آنتی‌ بیوتیک مصرف کنیم یا خیر؟

در کشورمان باب شده داروهای آنتی بیوتیک مثل نقل و نبات مصرف شود. حال یا بیمار خوددرمانی را شروع کرده یا پزشک معالج تشخیص می‌دهد بیمارش باید آنتی‌ بیوتیک مصرف کند تا بهبودی حاصل شود. ولی سوال اینجاست آیا حتما باید داروهای آنتی بیوتیک مصرف کنیم یا می‌توان بدون این دسته از داروهای شیمیایی نیز بهبود یافت؟ و سوال مهم‌تر اینکه مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک‌‌ها برای سلامتی انسان زیان‌آور نیست؟

داروهای آنتی بیوتیک به عنوان یک پروسه درمانی بسیار قدرتمند به بدن‌مان کمک می‌کند تا از شر بیماری‌هایی که به واسطه باکتری پدیدار شدند، خلاص شویم. هنگامی که بیمار به درستی آنتی بیوتیک را مصرف کند، این داروها به سرعت عفونت را حذف کرده و تاثیر به سزایی در احیای مجدد سلامتی دارند. بسته به قدرت دستگاه ایمنی من و شما، این پروسه بهبودی می‌تواند از چند ساعت تا چند روز تغییر پیدا کند.

نکته اینجاست اگر فرد به علل دیگری بیمار شود، تجویز آنتی بیوتیک نه تنها به احیای سلامتی طرف کمک نمی‌کند، بلکه ممکن است همان سلامتی نسبی بیمار را نیز به خطر بیفتد.

بر اساس یک پژوهش جدید، در حال حاضر مشخص شده هر چقدر ما آنتی بیوتیک بیشتری برای درمان عفونت‌های باکتریایی مصرف کنیم، بدن‌مان نیز مقاومت بیشتری به آنتی بیوتیک مورد نظر نشان می‌دهد. به همین خاطر میزان تاثیر این دسته از داروها به مرور زمان کاهش می‌یابد.

چطور می‌‌توان فهمید داروهای آنتی بیوتیک چه زمانی اثر می‌کنند؟

همانطور که اشاره کردیم، داروهای آنتی بیوتیک با باکتری‌های بدن (چه مضر و چه مفید) مبارزه می‌کنند. اغلب باکتری‌ها موجب التهاب حلق، گوش، سینوس و عفونت‌های ادراری می‌شوند. لذا معمولا آنتی بیوتیک‌ها در درمان آنفولانزا، سرماخوردگی، سرفه و گلودرد کارساز نیستند و تجویز داروهای آنتی بیوتیک در درمان بیماری‌های ویروسی تاثیر خاصی ندارد. با این حال بد نیست از پزشک معالج‌تان در مطب بپرسید علت بیماری شما به خاطر فعالیت ویروس است یا باکتری.

 

 فواید مصرف داروهای آنتی بیوتیک

۱- داروهای آنتی بیوتیک قادرند جلوی رشد انواع و اقسام عفونت‌ها را گرفته و حتی آنها را حذف کنند.

۲- در بعضی از موارد مثل پذیرش بیمار برای عمل جراحی، آنتی بیوتیک‌ها این توانایی را دارند تا پیش از عمل جراحی، از عفونت‌های احتمالی پس از جراحی جلوگیری کنند.

۳- این دسته از داروها از لحاظ عملکردی سریع هستند و ظرف مدت چند ساعت در بدن شروع به کار می‌کنند.

۴- مصرف‌ داروهای آنتی بیوتیک تقریبا آسان است. بیشتر داروها به صورت خوراکی قابل مصرف بوده ولی با این حال پزشک معالج شما تصمیم نهایی را می‌گیرد تا این داروها را چگونه مصرف کنید تا بهترین تاثیر دارویی در بدن‌تان لحاظ شود. چرا که مصرف دارو به صورت تزریقی سریع‌ترین تاثیر را به دنبال دارد.

مضرات مصرف داروهای آنتی بیوتیک

۱- اگر شما هر از گاهی آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید، بدن شما به مرور به داروهای شیمیایی مقاومت نشان می‌دهد و موجب کاهش تاثیر آنها در احیای سلامتی‌تان می‌شود.

۲- پیرو مورد نخست، پروسه درمانی با استفاده از آنتی بیوتیک طولانی‌تر شده و به تبع، آسیب بیشتری به دستگاه ایمنی و سایر اندام‌ها وارد خواهد شد.

۳- بعضی از داروهای آنتی بیوتیک عارضه جانبی گوناگونی همچون آسیب به دستگاه گوارشی، صدمه استخوانی و حساسیت به نور آفتاب برای بیمار به دنبال دارند. اگر آنتی بیوتیک جدیدی قرار است مصرف کنید، حتما با پزشک معالج خود در رابطه با عارضه‌های جانبی داروی آنتی بیوتیک صحبت کنید.

دکتر جنیفر روز بوزر، استادیار پزشکی خانواده در دانشگاه طب کِک واقع در کالیفرنیای جنوبی در رابطه با مصرف داروهای آنتی بیوتیک بیان می‌کند:

مصرف بی‌رویه و نامناسب آنتی بیوتیک باعث ایجاد یک خطر بزرگ برای جوامع‌مان خواهد شد. با مصرف آنتی بیوتیک درست زمانی که بدن نیازی به این داروهای شیمیایی ندارد، در حقیقت به باکتری‌ها فرصت دادیم تا در برابر پروسه معالجه مقاومت کنند. به همین خاطر حتی اگر بدن واقعا به آنتی بیوتیک خاصی نیاز مبرم داشته باشد، آن دارو ممکن است تاثیر بسیار کمی داشته باشد. به همین خاطر بیمار ممکن است مدت زمان بیشتری را در بستر بیماری سپری کند. در این حالت حتی امکان فوت (بیماران مسن) نیز وجود دارد.

این موضوع بسیار اهمیت دارد تا شما زمانی از خود و خانواده‌تان در برابر بیماری‌های مختلف محافظت کنید که پزشک معالج برای شما نسخه می‌پیچد. به اشتراک گذاشتن داروهای آنتی بیوتیک در میان خانواده و مصرف باقی‌مانده داروهای قدیمی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

 

چگونه بفهمیم داروی مورد نظر، یک آنتی بیوتیک است؟

با اینکه بیش از ۱۰۰ نوع آنتی بیوتیک در دنیای داروها وجود دارد ولی موارد پرمصرف در ۷ دسته خلاصه شده. اکثر داروهای آنتی بیوتیک دو نام دارند. یک نام تجاری که شرکت داروسازی به عنوان برند روی ورق‌ یا ویال دارو حک می‌کند و دوم نام ژنریک که بر اساس دسته شیمیایی یا ساختمار داروی آنتی بیوتیک برای داروی مورد نظر انتخاب می‌شود (نام ژنریک داروها در داخل پرانتز نوشته شده).

۱- خانواده پنی‌سیلین‌ها همانند پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین

۲- خانواده سفالوسپورین‌ها همانند سفالکسین (کِفلِکس)

۳- خانواده ماکرولیدها همانند اریترومایسین (مایسین-E)، کلاریترومایسین (بیاکسین) و آزیترومایسین (زیتروماکس)

۴- خانواده فلوروکوینالون‌ها همانند سیپروفولکساسین (سیپرو)، لِوفلوکساسین (لواکین) و افلوکساسین (فلوکسین)

۵- خانواده سولفونامیدها همانند کو-تریموکسازول (باکتریم) و تریمتوپریم (پرولوپریم)

۶- خانواده تتراسایکلین‌ها همانند تتراسایکلین (سومایسین، پنمایسین) و دئوکسی‌سایکلین (ویبرامایسین)

۷- خانواده آمینوگلیکوزیدها همانند جنتامایسین (گارامایسین) و توبرامایسین (توبرِکس)

سوال آخر: آیا مصرف داروهای آنتی بیوتیک با دیگر داروها ایرادی ندارد؟

مصرف داروهای آنتی بیوتیک با سایر داروهای شیمیایی ممکن است واکنش نشان داده و سلامتی بیمار را به خطر بیندازد. به عنوان مثال کلاریترومایسین نباید با متاکلوپرامید مصرف شود که یک داروی پراهمیت برای دستگاه گوارش انسان است. بر طبق یک پژوهش جدید، مصرف این دو دارو از دو دسته متفاوت در بازه زمانی یک ماهه موجب تاول زدن پوست، نارسایی حاد کلیوی و سندرم استیون جانسون می‌شود که یک نوع عارضه پیچیده دستگاه ایمنی است. بیمارانی که در مصرف این دو دارو سابقه‌ای بالغ بر ۱۰ سال دارند، عارضه‌هایی همچون گرفتگی عضلات و درد در اندام‌های مختلف را گزارش کردند. این گونه از عارضه‌های جانبی در هر رده سنی و در هر دو جنس مذکر و مونث به صورت یک لیست بلند بالا گزارش شده.

این مثال تنها یک نوع اختلال دارویی به شمار می‌رود که در بازه زمانی به نسبت طولانی ۱۰ ساله، فرد سلامتی خودش را از دست داد. پس بیایید همین امروز یک قول به خودمان بدهیم: خود درمانی هرگز!