بررسی فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald؛ سرآغاز حماسه جادوگران

تصور می‌کنم کمتر فردی در دنیا باشد که نام هری پاتر به گوشش نخورده باشد. هری پاتر در یک برهه زمانی توانست جهان را به تسخیر خود در بیاورد و نویسنده‌اش یعنی جی.کی رولینگ را به میلیاردر تبدیل کند. بعد از تمام شدن هفت کتاب هری پاتر، رولینگ داستان‌های فرعی از این دنیای جادویی به رشته تحریر در آورد و در نهایت با نوشتن نمایشنامه‌ای با نام فرزند نفرین شده نشان داد که سخت می‌تواند از دنیای هری پاتر خداحافظی کند. سری فیلم‌های جانوران شگفت انگیز هم در ادامه عشق و علاقه او و هواداران به همین دنیا ساخته شده‌اند و فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald آخرین مخلوق رولینگ از جهان سحرامیزش است.

سرآغاز ساخت این فرنچایز سینمایی به کتاب فرعی «جانوران شگفت انگیز و آنها را کجا پیدا کنیم» برمی‌گردد؛ اثری که شخصیت خیالی و فرضی به نام نیوت اسکاماندر آن را نوشته بود و در حقیقت یک دائره‌المعارف هیولاشناسی در دنیای هری پاتر به حساب می‌آمد. موفقیت این کتاب و البته سود خوبی که سری فیلم‌های هری پاتر برای استودیو برادران وارنر داشت، آنها را ترغیب کرد تا فیلمی مجزا از این جانورشناس جادویی بسازند. با اینکه قرار بود این فیلم‌ها به یک سه‌گانه محدود شود اما رولینگ در مراسمی به طور ناگهانی اعلام کرد که سری فیلم‌های Fantastic Beasts پنجگانه خواهد بود و همه را شگفت زده کرد.

• کارگردان: دیوید یتس
• استودیو تهیه کننده: برادران وارنر
• بازیگران: جانی دپ، جودلاو، ارزا میلر
• بودجه: 200 میلیون دلار

فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald دومین اثر از این پنجگانه محسوب می‌شود و خبر خوش برای طرفداران هری پاتر اینست که فیلمنامه فیلم را خود رولینگ نوشته و خالق اصلی این فرنچایز، تصمیم گرفته تا دنیای جادویی‌اش را در یک سلسله فیلم ادامه دهد. قبل از رسیدن به خود فیلم شاید بد نباشد محض یادآوری هم که شده کمی از پیشینه داستانی اثر را بازخوانی کنیم و داستان کاراکترهای اصلی فیلم را با یکدیگر بر اساس کتاب‌های هری پاتر مروری کنیم.

جنایات گریندل والد همانطور که از نامش پیداست، داستان گریندل والد را روایت می‌کند؛ فردی شرور و خبیث که احتمالا او را می‌شناسید. این جادوگر بدذات یکی از بدذات‌ترین جادوگرهای دنیا در تاریخ هری پاتر محسوب شده و در نوجوانی خود دوستی دیرینه و جانانه‌ای با آلبوس دامبلدور (مدیر مدرسه هاگوارتز در زمان تحصیل هری) داشت.

گریندل والد تنفری نسبت به مشنگ‌ها (یا همان انسان‌ها) داشت و سعی کرد تا با کمک آلبوس نقشه‌ای را در سن ۱۶ سالگی بچیند و کاری کند که در آینده جادوگرها به انسان‌ها حکمرانی کنند. آلبوس که از این حس قدرت مشعوف شده بود با گریندل والد همراه می‌شود اما با ورود برادرش به ماجرا یعنی ابرفوت دامبلدور، می‌فهمد که وارد چه بازی خطرناکی شده است. ابرفوت نقشه‌های گریندل والد را پلید و به دور از وجدان می‌داند و نبردی که بین این سه نفر شکل می‌گیرد باعث مرگ خواهر دامبلدورها یعنی آریانا می‌شود. از همانجا به بعد بود که گریندل والد فرار می‌کند و برادر آلبوس نیز او را تا حدی مقصر مرگ خواهرشان می‌داند و راه خودش را می‌رود و آلبوس تنها می‌ماند.

فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald درست از پایان قسمت اولش آغاز می‌شود یعنی زمانی که گریندل والد لو رفت و به زندان افتاد. داستان اما در همینجا ختم نمی‌شود و در همان سکانس‌های آغازین شاهد فرار گریندل والد از زندان به کمک برخی از یاران و مریدانش هستیم. گریندل والد قصد دارد نقشه حکومت جادوگرها روی انسان‌ها را پیاده سازی کند و برای این کار نیاز به افراد قدرتمندی دارد و یکی از این افراد سردنس است. سردنس همان شخصیت نقش منفی فیلم اول بوده که از معدود کاراکترهای اصیل و اورجینال این سری محسوب می‌شود و پیش از این در کتاب‌ها از آن صحبتی نشده است.

آنطور که به نظر می‌رسد سردنس از مهلکه فیلم نخست جان سالم به در برده و در یک سیرک جادویی در پاریس اسیر شده است. گریندل والد به دنبال اوست تا با کمکش بتواند دشمن دیرینه و قسم خورده‌اش، آلبوس را شکست دهد و آلبوس هم از آنسو به نیوت اسکاماندر رجوع می‌کند. دامبلدور از نیوت می‌خواهد که هر طور شده جلوی گریندل والد را بگیرد و آنطور که بعدتر می‌فهمیم، بر اساس یک عهد و پیمان دیرینه خود شخص آلبوس نمی‌تواند با گریندل والد به مبارزه بپردازد.

در مورد داستان فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald می‌توان مدتها حرف زد و نوشت. به هر حال فیلم زیرشاخه‌ای از یک سری هفت جلدی است و پر از کاراکترهای قدیمی و جدیدی که نویسنده این کتب آنها را روی پرده سینما آورده و می‌خواهد هم گره‌های داستانی کتابها را از هم باز کند و هم در عین حال سوالات جدیدی را در ذهن طرفداران ایجاد کند. با اینکه قدرت نویسندگی رولینگ به همگان ثابت شده ولی او در فیلم جدیدی که بر اساس نوشته‌هایش ساخته شده یک اشتباه مهلک را مرتکب شده و آن چیزی نیست جز به هم ریختگی.

فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald شخصیت‌های جدید زیادی نسبت به فیلم نخست دارد و اگر بخواهیم این دو را از یکدیگر تفکیک کنیم به این نکته می‌رسیم که انگار فیلم اول صرفا برای محک زدن مخاطبین ساخته شده و داستان فیلم دوم در حقیقت پی‌ریزی‌های داستان اصلی را بر عهده دارد. این پی‌ریزی‌ها اما در بسیاری از موارد فیلم پراکنده شده و رولینگ در برخی موارد نمی‌تواند درست و حسابی کاراکترهای خودش را جمع و جور کند.

به تصویر کشیده شدن گریندل والد بر عهده جانی دپ گذاشته شده؛ مردی که این روزها حال خوشی در سینمای هالیوود ندارد و با اینکه میلیون‌ها طرفدار در سرتاسر دنیا برای او سر و دست می‌شکنند اما غالب فیلم‌های جدیدش با شکست‌های نسبی مواجه شده است. جانی دپ بعد از طلاق با همسرش و حواشی که برایش سر این موضوع پیش آمد، دچار نفرین عجیبی شده ولی مقتدرانه در برابر این نفرین ایستادگی می‌کند و آخرین ظهورش در این فیلم می‌تواند قدمی باشد برای بازگشت او. گرچه جانی دپ در فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald کولاک نمی‌کند اما شخصیت خبیث و کاریزمای هیتلرمانندی که در روح کاراکتر گریندل والد وجود دارد، باعث شده که او بتواند با تکنیک بازیگری خود المان‌های خوبی به این شخصیت ببخشد.

بعد از اینکه ولدمورت در سری فیلم‌های هری پاتر به تصویر کشیده شد، سخت است تا یک شخصیت منفی دیگر رو شود و خود رولینگ و سازندگان هم این را می‌دانستند. به همین جهت است که در خلق شخصیت گریندل والد سعی شده تا او بیشتر و بیشتر مخوف و بی‌رحم پرورانده شود. برخلاف گفته‌های داخل کتاب که او را چیزی شبیه به جوکر توصیف می‌کرد (مردی دائما در حال خنده شیطانی) گریندل والد داخل فیلم شخصیتی درونگرا، مرموز و مکار را دارد که به نوزاد انسان هم رحم نمی‌کند و او را می‌کشد.

سخنرانی پایانی شخصیت گریندل والد نیز او را هرچه بیشتر شبیه به دیکتاتورهای کنونی شبیه می‌کند و البته کمی تا قسمتی او را تبدیل به یک ضد قهرمان می‌سازد. آرمان‌هایی که گریندل والد دنبال آنهاست و صلح جهانی که او می‌خواهد، فی نفسه چیز بدی نیست ولی راهی که او پیش گرفته قلع و قمع کردن نژاد بشر است. تضاد شخصیتی او و گریم فوق‌العاده‌اش (که روی چهره گریم‌پذیر جانی دپ نشسته است) این آنتاگونیست را از حالتی مقوایی خارج می‌کند و او را یک شخصیت منفی قابل قبول می‌کند که می‌تواند در فیلم‌های بعدی پخته‌تر شود.

با اینکه فیلم عبارت جنایات گریندل والد را در خود جای داده اما شاید بهتر بود این عبارت به فریب‌های گریندل والد تغییر نام می‌یافت. جادوگر خبیث داستان بیشتر از آنکه روی جنایت و قاتل بودن خود را نشان دهد در فیلم نقش مکاری را ایفا می‌کند که جادوگران دنیا را تبدیل به مریدان خود می‌سازد. او بیشتر مانند سیاستمداری است که با نیرنگ پیش می‌رود و از قدرت جامعه جادوگری‌اش سواستفاده می‌کند و افراد را تبدیل به دشمن یکدیگر می‌کند.

در مقابل اما کاراکتر مهم دیگری در فیلم وجود دارد که جودلاو نقش آن را پذیرفته: آلبوس دامبلدور جوان. داستان فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald بی‌رحمانه کاری به این شخصیت ندارد و او را در بیشترین حاشیه قرار می‌دهد. دلیل کم بها دادن به دامبلدور معلوم نیست و شاید رولینگ و سازندگان این فرنچایز برای او در آینده تصمیمات مهمی گرفته‌اند اما تصمیم هرچه باشد باید گفت که جودلاو و گریم و طراحی‌ لباسش، بدجوری توی ذوق می‌زند. دامبلدور جوان بر اساس نوشته‌ها نباید به این خوش‌تیپی و خوش استایلی باشد!

خطر لو رفتن داستان: جدا از این لجام گسیختگی در بین کاراکترها و خرده داستان‌های فیلم که برخی‌شان اصلا فایده‌ای برای فیلم ندارند، اشتباهاتی در فیلم وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از آنها گذر کرد. به عنوان مثال اگر طرفدار هری پاتر باشید می‌دانید که دامبلدور در سال ۱۹۹۸ به دست اسنیپ در سن 175 سالگی کشته می‌شود و با توجه به تاریخی که داستان فیلم در آن جریان دارد، باید شاهد یک دامبلدور ۸۰ ساله باشیم اما در عوض جودلاو را می‌بینیم که نهایتا شخصیتی ۴۰ ساله را برایمان تداعی می‌کند.

یا در بخشی که فیلم به فلش‌بک زمانی می‌رود و شاهد زمان تحصیل نیوت اسکاماندر هستیم، ما جوانی‌های پرفسور مک گوناگل را می‌بینیم که انگار رولینگ صرفا برای به هیجان آوردن تماشاگران او را به داستان وارد کرده است. مک گوناگل بر اساس نوشته‌های خود خانم نویسنده در سال ۱۹۳۵ به دنیا آمده و بودنش در این سال به عنوان یکی از نیروهای هاگوارتز، با عقل جور در نمی‌آید.

جدا از این موارد در بخش پایانی فیلم نیز شاهد برملا شدن راز بزرگی هستیم که این روزها تمام هواداران هری پاتر را به تکاپو در آورده است. گریندل والد به        نام جدیدی بر اساس هویت واقعی‌اش می‌دهد و او را آرلیوس دامبلدور می‌نامد! این حرف یعنی اینکه ما شاهد یک برادر سوم دیگر هم در بین دامبلدورها هستیم که تاکنون صحبتی از آن به میان نیامده بود. البته این نامگذاری می‌تواند مکر و حیله‌ای باشد برای شورانیدن سردنس نسبت به آلبوس دامبلدور و ترغیب کردن هرچه بیشتر او برای کشتن دشمن قدیمی و دست نیافتنی گریندل والد. پایان خطر لو رفتن داستان.

فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald شخصیت‌های جدید دیگری هم دارد که اکثر آنها برخاسته از دل داستان اصلی کتاب‌ها هستند. برخی از شخصیت‌های قدیمی و بازیگران فیلم گذشته نیز در اینجا نقش دارند و دلیل حضور برخی از آنها بیشتر شبیه به داستان‌های کمیک ۵۰ سال پیش است. به عنوان مثال جیکوب که در فیلم قبلی قاعدتا با اجرا شدن افسونی باید نیوت و دیگران را از یاد می‌برد، اعلام می‌کند که افسون روی او کار نکرده و یا زنده ماندن خود شخصیت منفی فیلم قبلی یعنی سردنس  هم درست مشخص نمی‌شود. این ضعف‌های داستانی از قلم توانای رولینگ برمی‌آید و هضم کردن آنها واقعا دشوار است.

• احتمالا یادتان باشد که در سال ۲۰۰۷ و در طی دیدار رولینگ با طرفداران مجموعه هری پاتر، این نویسنده اعتراف کرد که شخصیت آلبوس دامبلدور در حقیقت یک همجنسخواه است و به همین دلیل هم شاهد خانواده‌ای در کنار او نیستیم. آنطور که رولینگ گفت، رابطه دوستی دامبلدور و گریندل والد بیشتر از یک رابطه شبه برادری بوده و یک ماجرای عاشقانه در بین این دو جادوگر بزرگ رقم خورده است. رولینگ عبارت «تراژدی بزرگ» را برای فرجام این عشق نامید چرا که در پایان آلبوس و گریندل والد در یک نبرد عظیم (که بر اساس گفته‌های کتاب، همانند آن هیچ وقت در تاریخ دیده نشده) با یکدیگر می‌جنگند و آلبوس، گریندل را به زندان می‌اندازد.
• 
• در فیلم فعلی اما به این رابطه آنچنان پرداخته نمی‌شود و فیلمساز عملا مشخص نمی‌کند که گریندل والد و دامبلدور معشوقه یکدیگر بوده‌اند یا صرفا دوستانی بسیار صمیمی. البته دیالوگ‌هایی معنا دار در فیلم وجود دارد اما شفافیت ندارند. جودلاو (بازیگر نقش دامبلدور) در مصاحبه‌های مطبوعاتی‌اش اذعان داشته که جهان پذیرای شنیدن چنین چیزی هست و باید این مساله شفاف شود اما از آنسو بسیاری از هواداران باور دارند که رولینگ بر اساس جو زمانه و توجهی که این روزها به جامعه همجنس‌خواهان می‌شود این تغییر هویت را در دامبلدور ایجاد کرده است. آنها باور دارند که رولینگ هیچ صفت عاشقانه‌ای را در رابطه این دو در کتاب به کار نبرده و حالا وارد این بازی شده است.

فیلمی که نام هیولاهای شگفت انگیز را یدک می‌کشد قاعدتا چنین هیولاهایی را درون خود دارد! فیلم نخست این مجموعه با کلکسیونی بزرگ و شگفت انگیز از هیولاهای جادویی خودش را نشان داد و فیلم دوم این کلکسیون را کمتر و گزیده‌تر کرده است. اشتباه نکنید، این حرف به این معنی نیست که فیلم از منظر جلوه‌های ویژه و یا صحنه‌های اکشن کم آورده اما نبود هیولاهای متعدد در داستان هم چندان جالب نیست.

استودیو برادران وارنر که این روزها رابطه خوبی هم با چینی‌ها برقرار کرده و آثارش در این کشور خوب می‌فروشد، در یک اقدام زیرکانه هیولایی به نام زووو را از افسانه‌های چین باستان وارد فیلم کرده‌اند و نکته جالب اینجاست که در کتاب منبع اصلی جانوران شگفت انگیز، هیچ خبری از این هیولا نیست! رولینگ و برادران وارنر این هیولای شگفت انگیز چینی را وارد ماجرا کرده‌اند و تضمین فروش بالای فیلمشان را در این کشور و بازار ناب هم کرده‌اند. هیولاهای دیگر اما همچون کاپا اما چند ثانیه کوتاه در فیلم حضور دارند و سازندگان از این حیث، تماشاگران را ناامید می‌کنند.

فیلم با صحنه آغازی کوبنده و هیجانی آغاز می‌شود ولی این هیجانادامه دار نیست و باید مدت زیادی صبر کنید تا دوباره سکانس‌ها جان اکشن به خود بگیرند. همانطور که گفتم فیلم از نظر صحنه‌های اکشن کم نمی‌آورد اما در ارائه دادن آنها خساست به خرج می‌دهد و این خسیس بودن کار دستش می‌دهد. برخی سکانس‌ها زیادی دیالوگ محور شده و داستانی هم که در بین این دیالوگ‌ها ادا می‌شود (مانند روایت کشتی تایتانیک، بله همان تایتانیک خودمان!) عملا نکته خاصی ندارند که این همه وقت روی آن تلف شود.

قیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald بیشتر از آنکه شبیه یک دنباله باشد، در حقیقت فیلم مستقل و اصلی است که قصد دارد دنباله‌ها بر اساس آن ساخته شوند. در حقیقت می‌توان فیلم اول را یک پیش مقدمه دانست و حال این اثر را مقدمه‌ای برشمرد که زیادی مقدمه است! و دیر وارد داستان اصلی می‌شود. ش

شاید خاطرتان باشد که زمان ساخته شدن فیلم هابیت، اثر پیتر جکسون هم استودیو و کارگردان تصمیم گرفتند تا به جای دو فیلم، یک سه گانه بر اساس داستان هابیت بسازند و آن را دقیق‌تر به تصویر بکشند. (شما بخوانید بیشتر سود به جیب بزنند.) اما این تصمیم استودیو برادران وارنر و رولینگ مبنی بر اینکه ناگهان سه فیلم را تبدیل به پنج فیلم کنند کمی گستاخانه به نظر می‌رسد و این ترس وجود دارد که فیلم‌های بعدی هم همانند Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald بیش از حد روی برخی جزییات تمرکز کنند و کسل کننده شوند. به نظر من پرونده فیلم‌های جانوران شگفت انگیز باید در همان سه گانه بسته می‌شد و دو فیلم دیگر ۱۵۰ دقیقه‌ای می‌توانست رسالت رولینگ را نسبت به این دنیای سحرامیز ادا کند.

البته باید اعتراف کرد که به رغم ایراداتی که به فیلم وارد است، Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald همچنان از عنصر جادوی هری پاتر بهره می‌برد و بازیگران قوی و قدرتمندش به همراه جلوه‌های ویژه بی‌نظیر و صد البته موسیقی شاهکارش می‌تواند یک فیلم سرگرم‌کننده عالی باشد. با این وجود دنباله‌ای که در حال حاضر روی پرده سینماهاست، نمی‌تواند یک شاهکار ماندگار تلقی شود و به مراتب از کتب اصلی هری پاتر عقب می‌افتد.

این یک واقعیت ترسناک است که فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald از داستانش ضربه می‌خورد و نه از چیز دیگری چرا که در بین اعضای سازنده این فیلم، نام رولینگ از همه بیشتر می‌درخشد و او گل سر سبد آنهاست اما حالا همین گل سرسبد لطمه‌هایی به بدنه فیلم وارد کرده است. گرچه بازهم باید اعتراف کرد که رولینگ در زمان نوشتن هفتگانه هری پاتر خود هم توانست در کتاب آخر پاسخ کوبنده‌ای به برخی انتقادات دهد و ثابت کرده که در آستینش چیزهایی دارد و با رو کردن آنها می‌تواند بدرخشد. شاید باید صبر کرد و منتظر ماند که جادوی رولینگ این بار هم در سری فیلم‌های آتی جانوران شگفت انگیز عملخواهد کرد یا خیر.

فروش جهانی دوبرابری فیلم Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald نسبت به فروش داخل خاک آمریکا تا به امروز که کمتر از یک هفته از اکران جهانی فیلم می‌گذرد، نشان از این دارد که هری پاتر و دنیای جادویی‌اش متعلق به همه جهان است و نام این جادوگر و دیگر ساحرهای آن همچنان در بین هواداران جای بخصوصی دارد.