و حالا یوتیوب طلایی؛ آیا فیلترینگ در کشور معنای جدیدی پیدا کرده است؟

تلگرام طلایی و هاتگرام دو اپلیکیشنی هستند که بر اساس شنیده‌ها در مجموعه پارک فناوری دانشگاه تهران فعالیت کرده و خدمات سامانه مسدود شده تلگرام را در اختیار کاربران ایرانی می‌گذارند. برخی از کارشناسان این دو پیام رسان را جایگزین‌هایی باب میل دولت و حاکمیت می‌دانند که در آنها مطالب غربال شده و دسترسی به هر محتوایی امکان‌پذیر نیست. راه اندازی سیستمی که کار یک سرویس آنلاین فیلتر شده را انجام دهد اما فقط به تلگرام محدود نشده و این روزها سایتی راه اندازی شده که به عنوان «یوتیوب طلایی» شناخته می‌شود.

سایت مذکور که Dideo نام دارد در حقیقت یک موتور جستجوی ویدئو بوده که در بین سایت‌های مطرح سرویس اشتراک ویدئو همچون آپارات، یوتوب و Vimeo گزینه‌هایی را یافته و به کاربر نشان می‌دهد. به جز سایت آپارات، بقیه سورس‌ها و منابع جستجوی این سایت در حالت عادی برای کاربران داخل کشور فیلتر بوده و حالا می‌توان بدون فیلترشکن به محتوای چند میلیون ویدئو سایت یوتوب دسترسی داشت.

این سامانه زیر نظر شرکت توسعه راهکار نوین جویش فعالیت دارد؛ شرکتی که زیر نظر پارک فناوری دانشگاه صنعتی شریف کار می‌کند و محمود کریمیان مدیریت آن را برعهده‌ دارد. او متولد مشهد و دانش آموخته دوره کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه شریف است و در رشته هوش مصنوعی تحصیل می‌کند. کریمیان پایان نامه‌ دوران کارشناسی ارشد خود را تحت عنوان دسته بندی داده های ویدئویی با استفاده از روش های یادگیری نیمه نظارتی نوشته شده است. به نظر می‌رسد او به کار خود وارد بوده و هشت سالی می‌شود که در این حوزه فعالیت دارد.

او در مراسمی در دانشگاه شریف درباره ویدئوهای داخل یوتیوب و سرویس Dideo که در آن زمان (آبان 96) برای دانشجویان این دانشگاه معرفی شده بود، گفته بود:

«فقط ١٠ درصد محتوای موجود در یوتیوب متغایر با قوانین کشور است، که قطعا کل محتوا نیست و از این حیث باید بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در آن برای رشد و بالندگی کشور مخصوصا در حوزه آموزشی بهره ببریم. از این رو در انبار محتوای دیدئو امکان دسترسی به بیش از چهار‌ میلیارد ویدئو فراهم شده است. با توجه به اینکه معیار دستیابی به محتوای موجود در این شبکه‌ها براساس جست‌وجوی متن است، سامانه‌ی ما با قدرت تحلیلی در اختیار دارد که تا نزدیک به ۹۰ درصد قابلیت تشخیص درست در ارتباط با محتوا را دارد.»

لازم به ذکر است که سرویس مذکور به تازگی راه‌اندازی نشده و آنطور که به نظر می‌رسد از سال گذشته به طور جدی کار خود را شروع کرده و رشد نسبتا خوبی را در اردیبهشت ماه سال جاری تجربه کرده است. اما یوتیوب طلایی این روزها با جهش ناگهانی مخاطب روبرو شده و در بین سایت‌های پربازدید ایرانی قرار گرفته است؛ امری که از نظر «شاهین مراعاتی»، فعال در حوزه ارائه سرویس‌های VOD چندان منطقی نیست. او به دیجیاتو می‌گوید:

«مسدودسازی یک سامانه بزرگ جهانی و بعد راه‌اندازی مدل ایرانی آن جدا از اینکه خلاقیت را در بین فعالان اکوسیستم آی‌تی کشور از کار می‌اندازد، بلکه کاربران را به یک سرویس ناقص آشنا می‌کند. فیلترینگ داخلی و خودسانسوری که در این برنامه‌ها وجود دارد شاید باب میل عده‌ای باشد ولی با مسائلی همچون آزادی اطلاعات مغایرت‌هایی دارد.»

او روندی که با تلگرام طلایی آغاز شده را روندی بحرانی می‌داند و می‌گوید با راه اندازی این سامانه‌ها، راه برای فیلترینگ بیشتر و بیشتر باز می‌شود: «البته امنیت بسیاری از اپلیکیشن‌ها همچون واتس اپ و رمزنگاری شدن آنها مثل اینستاگرام مانع از تحقق چنین امری خواهد شد ولی تکنولوژی همانقدر که از سمت مثبت و امنیتی پیشرفت می‌کند، در مبحث نشت امنیتی هم به روز می‌شود.»

این کارشناس در گفتگو با دیجیاتو عنوان می‌کند که سرویس یوتیوب طلایی هم مانند تلگرام طلایی، ویدئوها را غربال می‌کند و روی جستجوها و کلمات کلیدی که توسط مردم به کار گرفته می‌شود نظارت دارد. او البته این سامانه را راه حل موقت مشکل دسترسی آزاد و آسان ایرانیان به ویدئوهای سطح وب معرفی می‌کند ولی تاکید می‌کند که نظارت‌های دولتی باید کمتر شود تا خود سانسوری‌ها رخ ندهد:

«اینکه چند جوان دانشجو مشغول به کاری در زمینه IT می‌شوند خیلی هم خوب است و اینکه نظارت‌هایی روی کار آنها هم صورت بگیرد منطقی‌ است اما این نظارت‌ها نباید کا را تا جایی پیش ببرد که سامانه و ماهیت کارکرد آن را زیر سوال ببرد.»

او در بین انتقادات خود اذعان دارد که رسیدن به هوش مصنوعی پیشرفته و استفاده از المان‌های قوی این تکنیک در این سرویس به جایگاه بسیار مناسبی رسیده و مسائلی چون هوش مصنوعی را در کنار اینترنت اشیا و بلاکچین، بازیگران اصلی آینده حوزه فناوری دنیا می‌داند. به باور مراعاتی هنوز دیدئو رسما به سمت و سوی دولتی شدن و حمایت‌های حاکمیتی پیش نرفته و همین موضوع می‌تواند یک نکته مثبت در این زمینه باشد.

برخی کارشناسان نگرانی‌هایی مبنی بر تغییر رفتار الگوی فیلترینگ دارند و باور دارند که راه‌اندازی پروژه‌های اینچنینی می‌تواند باعث شود که دولت و دیگر مسئولان حاکمیتی، سامانه‌ها را فیلتر کرده و مدل‌های ایرانی آن را بین مردم جا بیندازند. البته مواردی چون موتورهای جستجوی بومی در این زمینه شکست خورده ولی تلگرام طلایی با حدود ۳۰ میلیون کاربر توانسته عکس این موضوع را ثابت کند.

برای استفاده از سایت Dideo می توانید به این لینک مراجعه کنید.