آخرین تحولات ونزوئلا؛ از پیوستن مقام بلندپایه ارتش به مخالفان تا عفو عمومی گوایدو

در روزهای اخیر بحران ونزوئلا بیش از هر زمان دیگری خبرساز شده و واکنش های مختلفی را در سراسر جهان و به خصوص کشورمان در پی داشته است. بدون شک کم و بیش با اتفاقاتی که در روزهای اخیر در ونزوئلا و برای دولت چپگرای نیکلاس مادورو رخ داده باخبرید و قصد نداریم به تکرار آن ها بپردازیم. در حالی که خوان گوایدو، رییس مجلس ملی ونزوئلا روز ۴ شنبه گذشته در میان هزاران نفر از طرفدارانش در شهر کاراکاس سوگند یاد کرده و خود را رییس جمهور خودخوانده کشور اعلام کرد، روز گذشته اولین نفر از دولت و ارتش ونزوئلا از مادورو بریده و به صف مخالفان پیوست.

سرهنگ خوزه لوییس سیلوا سیلوا، وابسته نظامی ارتش ونزوئلا در واشنگتن، روز شنبه در یک پیام ویدیویی اعلام کرد که دیگر از نیکلاس مادورو حمایت نکرده و ریاست جمهوری خوزه گوایدو، رهبر مخالفان مادورو را پذیرفته است. وی در پیامی ویدیویی که در رسانه های اجتماعی منتشر شده چنین می گوید: «ما  نقشه راه رییس جمهور موقت خوان گایدو را می پذیرم». سیلوا در این پیام ویدیویی می گوید که این نقشه راه شامل «پایان دادن به غصب قدرت اجرایی»، «آغاز انتقال به دولت جدید» و «انتخابات آزاد و شفاف برای تمام ونزوئلایی هایی است که می خواهند در انتخابات شرکت داشته باشند».

سیلوا اولین ارتشی بلند مرتبه ای است که جدایی خود از دولت مادورو و پیوستن به صف مخالفان را اعلام می کند، اتفاقی که بلافاصله با واکنش های مقامات بلندپایه ارتش کشور مواجه شد. وزارت دفاع ونزوئلا در واکنش به این اقدام وابسته نظامی خود در واشنگتن، در حساب رسمی توئیتری خود سیلوا را «خائن» نامیده و چنین به اقدام وی واکنش نشان داد: «سرپیچی کردن از فرامین در حقوق بین الملل خیانت و بزدلی در مقابل وطنی است که از رهبر آزادی بخشمان سیمون بولیوار به ما به ارث رسیده است. بدین ترتیب ما اظهارات صورت گرفته توسط سرهنگ خوزه لوییس سیلوا سیلوا، که به عنوان یک وابسته نظامی در ایالات متحده فعالیت می کرد را رد می کنیم».

همچنین روز گذشته مجلس ملی کشور که در دست مخالفان نیکلاس مادورو است، طرحی برای عفو عمومی به منظور محافظت از آن دسته از اعضای ارتش که می خواهند از بدنه دولت مادور جدا شوند را ارائه کرد. این طرح همچنین برای تمامی غیرنظامیان، سیاستمداران، مقامات کشوری و لشکری که در دوران دولت هوگو چاوز- که بین سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ رییس جمهور ونزوئلا بود- و نیکلاس مادورو به جنایت یا حمایت از فعالیت های ضد قانون اساسی کشور متهم شده اند مصونیت قضایی در نظر می گیرد. قانونگذاران مجلس ملی ونزوئلا می توانند روز سه شنبه این طرح را به رأی گذاشته و در صورت تصویب شدن (که با توجه به اکثریت مخالفان دولت در مجلس تصویب آن قطعی به نظر می رسد) اجرائی خواهد شد. خوان گایدو، ۳۵ ساله، از ارتش کشورش خواسته که با او همکاری کند اما فرمانده ارتش ونزوئلا می گوید که همچنان از نیکلاس مادورو حمایت کرده و او را رییس جمهور قانونی کشور می داند.

بیشتر بخوانید: رونمایی «نیکلاس مادورو» از کارت شناسایی هوشمند چینی برای کنترل شهروندان ونزوئلایی

مایک پمپئو:«اکنون زمان آن رسیده که انتخاب کنید کدام طرف هستید»

بحران ونزوئلا فراتر از قلمرو این کشور رفته و کشورهای زیادی را به واکنش منفی یا مثبت واداشته است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده روز گذشته در نشست شورای امنیت که برای بررسی بحران ونزوئلا تشکیل شده بود از اعضا خواست که از گوایدو به عنوان رییس جمهور انتقالی کشور حمایت کنند. وی که خواستار «انتخابات مجدد در زودترین زمان ممکن» بود چنین گفت: «کشورهای ما باید برای اجرای قانون بپا خاسته و از رهبری که مردم ونزوئلا به عنوان رییس جمهور انتقالی قانونی خود انتخاب کرده اند حمایت نمایند. اکنون وقت آن رسیده که هر کشوری انتخاب کند در کدام طرف ایستاده است. تاخیر دیگر جایز نیست، بازی دیگر کافی است. یا در کنار نیروهای آزادی ایستاده اید یا در کنار مادورو و کشتارهایش می ایستید».

خورخه آریازا، وزیر امور خارجه ونزوئلا که اکنون در ایالات متحده بسر می برد نیز بار دیگر ادعاها و سخنان اخیر نیکلاس مادورو مبنی بر این که اتفاقی که در ونزوئلا در حال رخ دادن است یک کودتا با حمایت ایالات متحده و با رضایت کشورهای دیگر است را تکرار کرد. وی در مورد سیاست های ایالات متحده درباره ونزوئلا چنین گفت: «ظاهراً این دیکته کردن فرامین است، نه تنها به اپوزیسیون ونزوئلا بلکه به تمامی دولت های اقماری منطقه، در اروپا و دیگر نقاط جهان». کشورهای مهمی که تاکنون ریاست جمهوری موقت خوان گوایدو را پذیرفته و او را رییس جمهور قانونی کشور دانسته اند عبارتند از:

• آرژانتین
• برزیل
• کانادا
• شیلی
• کلمبیا
• کاستاریکا
• اکوادور
• گواتمالا
• هندوراس
• پاناما
• پاراگوئه
• پرو
• ایالات متحده
• بریتانیا

در ونزوئلا نیز یکی از اعضای کابینه دولت مادورو واکنشی شدید اللحن به رهبران جهان که از مادورو  حمایت نمی کنند نشان داد. دیسودادو کابیو، از اعضای برجسته حزب حاکم سوسیالیست متحد و رییس مجلس موسسان که توسط رییس جمهور کشور و موازی با مجلس ملی تشکیل شده، روز گذشته و در یک سخنرانی خیابانی در ایالت کوخدس چنین گفت: «بروید به جهنم زیرا هیچ کس، هیچ کس، هیچ کسی نمی تواند به ونزوئلایی ها بگوید چکار کنند». خوان گوایدو که ریاست مجلس ملی کشور را در اختیار دارد در روزهای اخیر چالشی بزرگ و بی سابقه را برای نیکلاس مادورو و دوره دوم ریاست جمهوری او ایجاد کرده است. او در میان صدها هزار نفر از مخالفان دولت که در خیابان های کاراکاس دست به اعتراض زده بودند خود را رییس جمهور موقت کشور خوانده و ادعا کرد که دوره دوم ریاست جمهوری مادورو غیرقانونی است.

بیشتر بخوانید: گران ترین و ارزان ترین بنزین؛ قیمت سوخت در کدام کشورها از ایران کمتر است؟

تمایل مخالفان برای مذاکره با مدافعان مادورو

اوایل روز شنبه، جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا در پیامی مشترک با رهبران اسپانیا، آلمان و فرانسه، ضرب الاجلی ۸ روزه برای نیکلاس مادورو به منظور برگزاری انتخابات شفاف و آزاد تعیین کرده و اعلام کردند که پس از پایان این ضرب الاجل، خوان گوایدو را به عنوان رییس جمهور قانونی کشور خواهند شناخت. اتحادیه اروپا همچنین دولت ونزوئلا را در صورت برگزار نکردن انتخابات در روزهای آینده به «واکنش های بیشتر» تهدید کرده است. فدریکا موگرینی، نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی روز گذشته در این باره چنین گفت: «این کشور به شدت به یک دولت نیاز دارد که به طور واقعی نماینده اراده مردم ونزوئلا باشد».

همچنین روز گذشته، گوایدو در میان طرفدارانش که در روزهای اخیر همچنان در خیابان بوده اند به ملاقات ها و رایزنی های خود با مقامات دولت مادورو اشاره کرد: «البته ما با هم صحبت کرده ایم» و خطاب به طرح عفو عمومی مجلس برای مقامات ارتش اضافه کرد: «ما می توانیم به شما مصونیت بدهیم… مادورو نمی تواند». خورخه رودریگز، وزیر ارتباطات ونزوئلا، روز جمعه اعلام کرد که رهبر مخالفان دولت با سیاستمداران متحد مادورو، از جمله کابیو و فردی برنال، شهردار سابق کاراکاس، ملاقات کرده است.

گوایدو می گوید که جنبش او شکست نخواهد خورد

گوایدو روز گذشته برای اولین بار پس از به چالش کشیدن دولت مادورو در هفته گذشته، برای اولین بار در انظار عمومی ظاهر شد. او اعلام کرد که یک تظاهرات گسترده را برای هفته جاری برنامه ریزی کرده و بدین ترتیب ادعا کرد که جنبش او در حالت قدرت گرفتن بیشتر است. او در این باره چنین گفت:«افرادی که فکر می کنند ما شکست می خوریم، فکر می کنم در نهایت خوشحال نخواهند شد. اینجا افراد زیادی هستند که مدت طولانی را در خیابان ها مانده اند». مادورو نیز روز جمعه در سخنانی به امکان حل سیاسی بحران کنونی در ونزوئلا اشاره کرده و از تمایل خود برای گفتگو با مخالفان به منظور پایان دادن به بحران سخن گفت: «به نظر ما تنها از طریق گفتگو و دیپلماسی است که می توان راه حل هایی برای این درگیری ها یافت نه از طریق خشونت یا دخالت خارجی یا تلاش برای کودتا یا جنگ».

تعدادی کشته در خشونت های اعتراضی

بحران اخیر، کشوری که سال هاست با اضمحلال سیاسی و اقتصادی طولانی دست و پنجه نرم می کند را به مرحله جدیدی از بن بست کشانده است. پمپئو روز گذشته اعلام کرد که کشورش در اسرع وقت مبلغ ۲۰ میلیون دلار را به منظور تهیه غذا و دارو برای شهروندان ونزوئلایی اختصاص خواهد داد. یکی از مقامات رسمی حقوق بشر سازمان ملل نیز روز جمعه اعلام کرد که در هفته گذشته دستکم ۲۰ نفر در خشونت های اعتراضی کشته شده اند.

میشل باشله، رییس حقوق بشر سازمان ملل ادعا کرد که بر اساس گزارش منابع قابل اطمینان محلی، نیروهای امنیتی یا اعضای گروه های مسلح طرفدار دولت در روزهای سه شنبه و چهارشنبه به تظاهر کنندگان تیراندازی کرده اند: «من به شدت نگرانم که شرایط در ونزوئلا به سرعت از کنترل خارج شده و به نتایج فاجعه باری منتهی شود». سازمان دیده بان درگیری اجتماعی ونزوئلا که یک سازمان غیر دولتی است، در اواخر روز جمعه گزارش داد که از نیمه شب چهارشنبه تا روز جمعه ۲۹ نفر در تظاهرات سراسر کشور کشته شده اند. مایک پومپئو روز جمعه در صحبت با خبرنگاران اعلام کرد که الیوت آبرامز، معاون مشاور امنیت ملی سابق دولت جرج دبلیو بوش، را برای هدایت تلاش ها به منظور پایان دادن به این بحران مامور کرده است.

وی گفت که تمامی تمهیدات برای تامین امنیت دیپلمات هایی آمریکایی که در ونزوئلا استقرار دارند اندیشیده شده است: «ایالات متحده را در مورد اراده ما برای محافظت از شهروندانمان آزمایش نکنید». نیکلاس مادورو دولت ایالات متحده را به دخالت در بحران ونزوئلا متهم کرده و ۷۲ساعت به دیپلمات های این کشور مهلت داد که خاک کشور را ترک کنند، مهلتی که امروز به پایان می رسد. اما پس از سخنان شدیداللحن مادورو مبنی بر قطع روابط دیپلماتیک با ایالات متحده و اخراج دیپلمات های این کشور از کاراکاس، مادورو روز گذشته در یک کنفرانس خبری در قصر ریاست جمهوری موضعی نرم تر نسبت به گذشته را در پیش گرفت.

مادورو گفت که به «روابط سیاسی و دیپلماتیک» با دونالد ترامپ پایان داده اما به دیگر روابط به ایالات متحده ادامه می دهد. ایالات متحده بزرگ ترین و مهم ترین خریدار نفتی ونزوئلا است و بیش از ۳۹ درصد نفت کشورهای اوپک در سال گذشته را خریداری کرده است. وزارت خزانه داری ایالات متحده، روز گذشته در بیانه ای اعلام کرد که این نهاد از تمامی ابزارهای سیاسی و اقتصادی برای اطمینان از ادامه داد و ستدهای تجاری با رییس جمهور خودخوانده و مورد حمایت ایالات متحده، خوان گوایدو، استفاده خواهد کرد.

گوایدو می خواهد که دیپلمات های آمریکایی در ونزوئلا بمانند

تمامی کارکنان غیراضطراری ایالات متحده روز پنج شنبه گذشته دستور خروج از ونزوئلا را دریافت کردند. پمپئو قبل از آن بی توجهی خود نسبت به دستور نیکلاس مادورو به دیپلمات های آمریکایی برای خروج از کاراکاس را تصریح کرده و اعلام نمود که کشورش مادورو را به عنوان رییس جمهور قانونی کشور به رسمیت نمی شناسد از این رو به فرامین او بی اعتنا خواهد بود. سفارت ایالات متحده در روز پنج شنبه گذشته باز بود اما تمامی قرارهای صدور ویزا لغو شده بود. روز پنج شبنه گذشته، گوایدو از دیپلمات های آمریکایی خواست که در ونزوئلا بمانند. وی همچنین اعلام کرد که در صورت ایجاد نکردن مانع برای ریاست جمهوری موقت او و برگزاری انتخابات زودهنگام، مادورو و متحدانش نیز از عفو عمومی و مصونیت قضایی برخوردار خواهند بود.

دوپارگی کشورها بر سر بحران رهبری در ونزوئلا

در حالی که بسیاری از رهبران کشورهای جهان در روزهای گذشته حمایت خود از خوان گوایدو را اعلام کرده اند، برخی کشورها نیز همچنان از مادورو و دولت او حمایت می کنند. روسیه، چین، کوبا، ترکیه، ایران، بولیوی، نیکاراگوئه و سوریه به طور رسمی حمایت خود را از مادورو اعلام کرده و روسیه نیز ایالات متحده را به تلاش برای ساقط کردن دولت مادورو متهم کرده است. وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد که که دخالت ایالات متحده در ونزوئلا می تواند به «هرج و مرج و خونریزی» در این کشور منتهی شود.

بیشتر بخوانید: ۱۰ کشوری که بی ارزش ترین و ضعیف ترین واحدهای پول جهان را دارند