شکایت صدا و سیما از سایت ورزش ۳؛ حق پخش مسابقات فوتبال در اینترنت چگونه است؟

بر اساس ماده ۲۳ قانون حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان، صدا و سیما از سایت پربازدید ورزش ۳ شکایت کرد. یک منبع آگاه از مجموعه ورزش ۳ در گفتگو با دیجیاتو تاکید کرد که این شکایت موضوعی است قدیمی که رای آن هنوز قطعی نشده است:

«رای پرونده در مرحله تجدید نظر است و هنوز مشخص نیست قطعی شود یا خیر. اما رای هیات منصفه مطبوعاتی که رای مشورتی ست تا کنون به نفع ورزش سه بوده است. پیش از این سازمان صدا و سیما از آپارات هم شکایت کرده بود اما شکست خورد.»

ماجرا چیست؟

صدا و سیما مدعی است که برنامه‌ها و مسابقات ورزشی شبکه‌های سه، خبر و ورزش در سایت ورزش ۳ بازنشر شده‌ است و به وسیله آنها درآمدزایی صورت گرفته است.

در همین راستا سازمان لیگ فوتبال کشور نیز اطلاعیه‌ای منتشر کرده و تاکید کرده که پخش مسابقات فوتبال در سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها ممنوع است و این کار تنها با اجازه رسمی از سوی این سازمان امکان پذیر خواهد بود. در اطلاعیه‌ای که فدراسیون فوتبال منتشر کرده چنین آمده است:

«به اطلاع کلیه رسانه‌های صوتی و تصویری، سایت‌های خبری و منتشر کننده محتوی تولیدی، رسانه‌های برخط Online، در بستر اینترنت، اینترانت، OTT، IPTV می‌رساند:هرگونه انتشار محتوی صوتی و تصویری از مسابقات لیگ برتر شامل پخش زنده مسابقات، بازپخش مسابقات، هایلایت و خلاصه مسابقات، گل‌های مسابقات، بررسی داوری لیگ و هر نوع حواشی آن از رسانه دیداری و شنیداری و هم چنین سایت‌های اینترنتی با توجه به در اختیار داشتن کلیه حقوق پخش فوتبال توسط موسسه لیگ برتر منوط به کسب اجازه از این سازمان بوده و صرفا انتشار عکس و متن خبر توسط سایت‌ها و خبرگزاری‌ها مجاز خواهد بود. از تمامی رسانه‌هایی که تمایل به پخش صوت و تصویر مسابقات را دارند درخواست می‌شود برای گرفتن مجوز با موسسه لیگ برتر تماس حاصل فرمایند. بدیهی است با سایت‌ها و تلویزیون‌های اینترنتی که نسبت به پخش این مسابقات و تصاویر و صوت آن اقدام کنند برابر قانون حقوق پخش محتوی صوتی و تصویری برخورد لازم صورت می‌گیرد.»

این اقدامات نشان از تشدید بیشتر صدا و سیما و فدراسیون فوتبال درباره محتوای تولید شده و پخش و انتشار آن دارد؛ موضوعی که «حمیدرضا حجازی» کارشناس ورزشی نیز به آن تاکید می‌کند و آن را یک امر بدیهی می‌داند. حجازی در گفتگوی با دیجیاتو ضمن اشاره به این مسئله که این قوانین جهانی است و باید به آن احترام گذاشت می‌گوید:

«بر اساس قانون فیفا کلیه محتویات فوتبال و درباره فوتبال اعم از برنامه‌ها، تاک‌شوها، پخش کلیپ و... که در آن از صحنه‌های بازی فوتبال استفاده می‌شود باید از فدراسیون همان کشور مجوز داشته باشند. از آنجایی که اساسا فرهنگ کپی رایت در ایران وجود ندارد، این موضوع هم چندان جدی گرفته نشده و امروزه شاهد این هستیم که تمام کانال‌های شبکه‌های اجتماعی و صفحات داخل فضای مجازی شروع به بازنشر کردن بخشی از مسابقات فوتبال می‌کنند.اینکه تا در یک بازی گلی زده می‌شود و کانالها آن را در بستر خود بازنشر می‌کنند، خلاف قانون است.»

این کارشناس ورزشی اذعان دارد که بسیاری از کاربران و سایت‌های ایرانی حتی در اینستاگرام خود مسابقات یا بخشی از آن را به صورت لایو نشان می‌دهند که این افراد سریعا اخطاری از اینستاگرام گرفته و بسیاری از آنها صفحه‌شان مسدود می‌شود. او از تجربه خود در مسابقات جام ملت‌های آسیا و یا مسابقات پاراآسیایی مالزی می‌گوید:

«در این مسابقات هم تمامی برنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی و اینترنتی که حضور داشتند، بسته به پولی که پرداخت کرده بودند می‌توانستند محتوا تولید کنند. بسیاری از خبرگذاری‌ها در این مسابقات حضور داشتند که صرفا اجازه تولید محتوای مکتوب را داشتند و بس و از آنسو شبکه قدرتمندی مثل CCTV بیشترین خرج را کرده بود و تقریبا تمامی امکانات تولید محتوای ویدئویی فاخر و دست اول را بر عهده داشت.»

حجازی می‌گوید که شکایت صدا و سیما به خاطر پخش مسابقات فوتبال نیست و این موضوع به خود فدراسیون و قوانین فیفا برمی‌گردد. او تاکید می‌کند که صدا و سیما بر سر بازپخش برنامه‌ها و کلیپ‌های تولید شده در این سازمان توسط سایت ورزش ۳ شکایت کرده است: «بازپخش قسمت‌هایی از برنامه‌های ورزشی و یا اخبار ورزشی و این مسائل است که منجر به شکایت صدا و سیما از سایت ورزش ۳ شده و شکایت بیراهی هم صورت نگرفته است.»

با اینکه صدا و سیما نسبت به بازپخش برنامه‌های خود در سایتهایی چون سایت ورزش ۳ شکایت دارد ولی با این حال به گفته حجازی خود این سازمان بسیاری از مسابقات جهانی را بدون خریداری حق کپی رایت پخش می‌کند و در مساله پرداخت حق پخش مسابقات داخلی نیز با فدراسیون مشکلاتی را در سال‌های گذشته داشته است. حجازی با اشاره به همین مشکلات می‌گوید: «چند سال پیش بود که دوربین‌های صدا و سیما را به داخل زمین راه نمی‌دادند چرا که این سازمان از خریداری کردن پخش مسابقات خودداری کرده بود.»

کارشناسان باور دارند که این مشکلات بین فدراسیون و صدا و سیما با رایزنی یک سری افراد بانفوذ حل می‌شود و در خیلی از مواقع پولی که باید در این میان توسط صدا و سیما داده شود، پرداخت نمی‌شود یا کمتر از مبلغ واقعی به فدراسیون داده می‌شود. این کارشناسان باور دارند که صدا و سیما در مورد پخش مسابقات جهانی باید کپی رایت را رعایت کند تا انتظار این را داشته باشد که در داخل کشور هم این موضوع رعایت شود.

به گفته حجازی فدراسیون و صدا و سیما قصد دارند تا برای نیم فصل دوم مسابقات لیگ کشوری، قوانین سخت گیرانه‌تری را نسبت به این موضوع وضع کنند و با صدور آیدی کارت‌های جدید این موضوع را جدی گرفته‌اند. او در نهایت معتقد است که این شکایات با وجود فرهنگ نانوشته کپی رایت در ایران چندان راهی پیش نخواهد برد و باور دارد که خود مردم و کسب‌وکارها باید بیشتر به اشاعه این فرهنگ کمک کنند.