مچ گیری وزیر ارتباطات از صدا و سیما؛ اعلام تقلب گسترده در انتخابات برترین‌های جام جم

از صبح دیروز بود که کاربران یک به یک شروع کردند و در شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر درباره یک تقلب رخ داده در انتخابات برترین‌های جام جم گفتند. به گفته عده‌ای از این کاربران، آنها با وجود اینکه در این انتخابات به برنامه نود رای داده بودند، ناگهان رای‌هایشان تبدیل به برنامه برنده باش شده و عده‌ای دیگر هم که کلا در این نظرسنجی شرکت نکرده بودند، پیامک تاییدیه رای به برنامه برنده باش دریافت کردند. حجم گسترده این توییت‌ها باعث شد که روند انتخابات متوقف شود و وزیر ارتباطات نیز با تایید رخ دادن تقلب، آماری دقیق‌تر از جزییات آن منتشر کند.

«محمدجواد آذری جهرمی» با انتشار توییتی اعلام کرده در ساعات ۱ تا ۴ بامداد بیش از یک میلیون رای جعلی برای برنامه برنده باش صادر شده است. این موضوع باعث شده که عده زیادی از کاربران از وزیر جوان بخواهند که عاملین این تقلب را معرفی کند چرا که وزیر ارتباطات در حال حاضر به گفتن این جمله بسنده کرده است و کاربران نگران هستند که گزارش تکمیلی به طور عمومی منتشر نشود:

«گزارشِ بررسی تکمیلی در حال نهایی شدن است. نتایج برای رسیدگی به صداوسیما و پلیس فتا ارسال خواهد شد.»

«مسعود احمدی‌ افزادی» دبیر جشنواره جام جم، با تاکید بر اینکه «در رای مردم دخالت نکرده و نمی‌کنیم»، این تقلب را با عبارت حمله انفورماتیک توصیف می‌کند و باور دارد که این حمله همه جانبه بوده و فراتر از حذف و ابقای یک برنامه است. او عوامل برنده باش را فاقد هرگونه نقش در ایجاد این اختلال معرفی می‌کند: «این حمله همه جانبه بوده اما چون رقابت اصلی میان این دو برنامه است، در مورد آنان نمود بیشتری پیدا کرده.»

افزادی همچنین اعلام کرده که اصالت آرای رسیده در بازه زمانی بروز اختلال در حال بررسی است و روند رای دهی طبق روال گذشته از دوشنبه، 13 اسفند 97 از سر گرفته می‌شود و تا پیش از اختتامیه ادامه خواهد داشت.»

حمله انفورماتیکی که احمدی افزادی از آن دم می‌زند اما صرفا به کام برنامه برنده باش بوده و کاربران مدعی هستند که بعید به نظر می‌رسد حمله توسط افرادی که ذی‌نفع نبوده باشند صورت گرفته باشد.

اتفاقی که رخ داده می‌تواند بر حسب ماده ۷۴۰ و ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی جرم تلقی شود. این دو ماده به ترتیب به شرح زیر هستند:

«هرکس به طور غیرمجاز داده‎های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک میلیون (۱.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

هرکس به طور غیرمجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‎ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون(۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»

برخی احتمال می‌دهند که برنامه‌های کم حجم اندرویدی که با اسامی فریبنده‌ای همچون فال، نکات جنسی و... در کانال‌ها و فضای مجازی دست به دست می‌چرخد در گوشی شرکت‌کنندگان نظر سنجی بوده و این برنامه‌ها توانسته‌اند با دسترسی‌هایی که از کاربر می‌گیرند، آنها را وارد چرخه رای‌گیری کنند. البته ناگفته نماند که عده زیادی از شاکیان اعلام کرده‌اند که گوشی آیفون دارند و این احتمال در این مورد تا حد زیادی حذف می‌شود.

مورد دیگری که توسط کارشناسان مطرح می‌شود اینست که رای‌گیری‌ها بدون تاییدیه کاربر صورت گرفته و این نکته یکی از ضعف‌های سیستم رای‌گیری به شمار می‌آید. در چنین سیستمی هرکس می‌تواند با جا زدن خودش به عنوان رای‌دهنده وارد سیستم بشود اما بازهم باید گفت که اجرای خودسرانه کد USSD در گوشی‌های آیفون غیرممکن است.

همچنین احتمال سوم دیگر می‌تواند به موضوع خرید و فروش کاربر برسد که در بسیاری مواقع لیست‌های میلیونی از شماره تماس کاربران در بازار سیاه فروخته شده است. در این حالت می‌توان با غیرفعال کردن سیستم تایید هویت پیامکی، چنین روش‌هایی را پیاده سازی کرد.

ناگفته نماند برخی از کارشناسان باور دارند که اگر این کلاهبرداری از روش ارزش افزوده صورت گرفته باشد و ۱.۵ میلیون رای اضافه شده همراه با عضویت در اپلیکیشن رای‌گیری هم بوده باشد، با حساب روزی ۵۰۰ تومان حق عضویت، ماهی ۲۲.۵ میلیارد تومان کلاهبرداری شده است.

با در نظر گرفتن برملا شدن این تقلب به دست کاربران توییتری، سایه‌ای از شک و گمان به جان کاربران افتاده که تمامی نظرسنجی‌های صدا و سیما را زیر سوال می‌برد چرا که بسیاری از آمارهایی که صدا و سیما در طول تاریخ فعالیت خود ارائه کرده بدون نظرسنجی بوده و سرمنشا آن مشخص نیست.

فضای مجازی با خود شفافیت را به همراه داشته و این بار با کمک همین بستر دست متخلفین رو شده است و امید می‌رود که این موضوع با ذکر جزییات بیشتر به طور عمومی منتشر شود.