اولین سوانح رانندگی تاریخ؛ از خرابکاری عمدی تا مرگ درویش‌خان

تصادف یکی از اثرات جانبی استفاده از خودروها است که در چارچوب فناوری های کنونی اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. هرچند شرکت های بزرگ دنیا نظیر ولوو و بنز تلاش فراوانی را برای به حداقل رساندن احتمال حادثه خودرو و تلفات ناشی از آن صورت داده اند اما در این گوشه دنیا گوش ما به اخبار صدمه دیدن و حتی مرگ عزیزانمان بر اثر تصادف با ماشین های نه چندان استاندارد عادت کرده است.

سابقه سوانح خودرویی به زمان تولید اولین ماشین ها برمی گردد و به همین خاطر نمی توان تاریخ دقیقی را برای اولین تصادف ماشین عنوان کرد. روایت های مختلفی در این باره ثبت شده اند که در ادامه تعدادی از مستندترین موارد را شرح داده ایم.

۱۸۳۴: اولین خرابکاری صنعت خودرو

هرچند از «مری وارد» به عنوان نخستین قربانی سانحه خودرو نام برده می شود اما این تصادف سال ها پیش از مرگ وی رخ داده است.

در آن دوران وسایل نقلیه لزوماً از پیشرانه احتراق داخلی یا الکتریکی بهره نمی بردند. در واقع چند دهه قبل از اینکه «کارل بنز» اتومبیلش را معرفی کند، از پیشرانه بخار برای حمل و نقل استفاده می شد. این ماشین ها علی رغم وزن فوق العاده زیاد و ظاهر عجیب، اجداد اتومبیل های امروزی به حساب می آیند.

جان اسکات راسل، کشتی ساز و معمار اسکاتلندی برخلاف تجارت در رانندگی چندان خوش شانس نبود. او در حال راندن یکی از نخستین کالسکه های بخار تاریخ بود که ناگهان ماشینش منفجر شد. این سانحه مرگ ۴ نفر را در پی داشت و راسل هم مجبور به تعطیلی کسب و کارش شد.

در آن زمان تقاضا برای خرید وسیله نقلیه چهار چرخ با پیشرانه خودکار رو به افزایش بود، اما این تجارت طبیعتا مخالفانی داشت. پس از این رویداد شایعاتی مبنی بر خرابکاری عمدی مخالفان خودرو به گوش می رسید و ظاهرا مخالفان توده ای فلز تیز را در مسیر جاده قرار داده بودند که به سوراخ شدن موتور بخار و انفجار آن منجر شد.

۱۸۶۹: اولین مسافر قربانی

«مری ورد» دانشمندی ایرلندی بود که در تهیه طرح های دقیق از حشرات و گل ها با استفاده از ذره بین و میکروسکوپ دستی بر آتش داشت. او هنرمندی زبردست بود و مرگ دلخراشش باعث شهرتش شد.

پسر عموی مری ورد هم در زمینه مکانیک تخصص بالایی داشت و در سال ۱۸۶۹ ماشین بخاری را در کارگاهش طراحی کرده بود. او از مری دعوت کرد با این ماشین که حدود ۱۴ تن وزن داشت به گردش بروند اما در میانه راه اتومبیل سنگین و دست و پا گیر با چرخشی ناگهانی مری را به پایین پرت کرد. رد شدن ماشین از روی گردن این دانشمند در کسری از ثانیه باعث شکستن گردن و مرگ او شد. 

با توجه به اینکه حدود ۳۴ سال قبل از این ماجرا ۴ نفر در یک سانحه خودرویی جان خود را از دست داده بودند مشخص نیست چرا از مری ورد به عنوان اولین قربانی خودرو نام برده می شود. شاید دلیل این مساله این است که برخی کالسکه بخار را ماشین نمی داند. دلیل دیگر هم می تواند تراژیک بودن مرگ زنی دانشمند و سرشناس در جوانی باشد که می توانست به کشفیات مهمی دست پیدا کند.

۱۸۹۱: اولین تصادف ماشین های بنزینی

«جیمز ویلیام لمبرت»، مخترعی بود که با ثبت ۶۰۰ پتنت مختلف نقش برجسته ای را در توسعه اتومبیل های اولیه در قرن ۱۹ ایفا کرد. او یک ماشین بنزینی تک سیلندر طراحی کرده و از یکی از دوستانش خواست طی آزمایش این خودرو او را همراهی کند.

متاسفانه اوضاع آنچنان که باید خوب پیش نرفت و ماشین لمبرت پس از تصادف با یک درخت، از کنترل خارج شده و به پایه مخصوص بستن اسب ها برخورد کرد. ظاهرا این ماشین سرعت چندانی نداشته چرا که مخترع آمریکایی و دوستش صدمه جدی ندیدند.

۱۸۹۶: اولین تصادف ماشین و دوچرخه

سابقه اولین تصادف ماشین و دوچرخه به سال ۱۸۹۶ و زمانی برمی گردد که «هنری ولز» در حال هدایت یک «واگن بدون اسب بود. سرعت هنری ولز اما آنقدر زیاد بود که کنترل ماشین را از دست داده و شروع به حرکات زیگزاگی و غیر قابل پیش بینی کرد.

در این بین دوچرخه سواری به نام «ابلینگ توماس» که از ترس خشکش زده بود در جای خودش بی حرکت ایستاد اما آنقدر بدشانس بود که ماشین در همان مسیر حرکت کرده و با او تصادف کرد. نتیجه این تصادف شکستن پای توماس و بازداشت ولز به جرم رانندگی بدون دقت بود.

۱۸۹۹: اولین عابر قربانی تصادف با تاکسی الکتریکی

خودروهای الکتریکی در گذشته پیشرفت مهمی به شمار می رفتند چرا که  مدل های الکتریکی نه تنها نسبت به رقیب های احتراق داخلی خود، پاکتر و کم صداتر بودند، بلکه نیازی به استفاده از هندل دستی یا تعویض دنده نداشتند. با این حال هنوز هم می توانستند یک روز بد را برای راننده و دیگران رقم بزنند.

نخستین فردی که توسط این خودروها زیر گرفته و کشته شد «هنری بلیس» نام داشت. روز بعد در روزنامه های سراسری نیویورک تیتر درشت «تصادف مرگبار با اتومبیل» خودنمایی می کرد.

بر اساس گزارشی که نشریه Smithsonian ثبت کرده دلال ملکی به نام هنری بلیس حین کمک به یک خانم برای پیاده شدن از تراموا، توسط خودروی الکتریکی زیر گرفته شده و به خاطر شدت جراحات جان خود را از دست داد. راننده خودرو هم که اسمیت نام داشت، به اتهام قتل غیرعمد بازداشت شد.

۱۹۲۷: اولین تصادف مرگبار در ایران

نخستین سانحه رانندگی منجر به مرگ در ایران در سال ۱۳۰۵ بین یک اتومبیل و درشکه حامل «غلامحسین درویش» معروف به درویش خان، از نامدارترین موسیقیدانان ایرانی و نوازنده مشهور تار در خیابان سپه تهران اتفاق افتاد.

تصادف اتومبیل فورد با درشکه در دم باعث تلف شدن اسب ها شد؛ استاد اما به دلیل پرت شدن به بیرون از درشکه و برخورد سر با خیابان دچار ضربه مغزی شده و نهایتا پس از ۵ روز فوت کرد. روزنامه «اطلاعات» فردای مرگ درویش خان با تیتر «تار مرد» دوستداران موسیقی در تهران را عزادار کرد.

در آن زمان تازه ماشین وارد ایران شده بود و حداکثر ۵۰ خودرو در شهر رفت و آمد می کرد. از آنجا که هنوز شهربانی اخذ تصدیق یا گواهینامه رانندگی را اجباری نکرده بود،  اغلب رانندگان این ماشین ها ناشی بودند و همین مساله باعث از دست دادن یکی از بهترین نوازنده های آن دوران شد.