داغترین شئ جهان چیست؟
در گرمای تابستان و زمانی که زیر نور داغ خورشید در حال عرق ریختن هستید احتمالا دمای 40 درجه به نظرتان بسیار داغ بیاید، اما در مقیاس کهکشانی قطعا این دما بسیار ناچیز به حساب ...
در گرمای تابستان و زمانی که زیر نور داغ خورشید در حال عرق ریختن هستید احتمالا دمای 40 درجه به نظرتان بسیار داغ بیاید، اما در مقیاس کهکشانی قطعا این دما بسیار ناچیز به حساب خواهد آمد. مثلا دمای خورشید بالای 15 میلیون کلوین است با این حال احتمالا در رقابت برای احراز جایگاه داغترین شئ جهان خورشید داغ ما هم حرفی برای گفتن نخواهد داشت.
در واقع دانشمندان موفق شدهاند دمایی بسیار بالاتر از این را هم روی کره زمین و در قالب انرژی جنبشی و در محیطهای میکروسکوپیک تولید کنند. با این اوصاف احتمالا تا به اینجا این سوال برای شما هم پیش آمده که داغترین شئ جهان چیست و در کدام نقطه از این پهنه گسترده قرار دارد؟ در این مقاله پاسخ برخی از دانشمندان و اخترشناسان به این سوال را برای شما آوردهایم تا با دیدگاه آنها در این زمینه آشنا شده و در مورد داغترین شئ جهان بیشتر بدانید.
آبراهام لوب؛ پروفسور نجوم، دانشگاه هاروارد
داغترین شئ جهان به معنای واقعی کلمه بیگ بنگ است
داغترین شئ جهان به معنای واقعی کلمه بیگ بنگ است. اگر در زمان به عقب برگردیم، جهان بدون هیچ محدودیتی فشرده تر، چگالتر و داغتر میشود. تکینگی (singularity) بیگ بنگ باعث نقض نظریه گرانش انیشتین میشود، درست در همان نقطهای که مقادیر چگالی و دمای ماده و همچنین تشعشع به بینهایت میل میکند. بنابراین برای اینکه بتوانیم نگاه درستی به بیگ بنگ داشته باشیم باید معادلات انیشتین را با استفاده از مکانیک کوانتوم اصلاح کنیم.
متاسفانه هنوز تئوری قابل اعتمادی در زمینه گرانش کوانتومی در دست نداریم تا بفهمیم که در هنگام بیگ بنگ و پس از آن چه اتفاقی رخ داده است. پدیدههای دیگری مانند سیاهچالهها هم وجود دارند که امیدواریم بتوانیم با بهرهگیری از همین تئوریها در مورد آنها هم اطلاعات بیشتری به دست آوریم.
جیمز بیچم؛ محقق پستدکترای فیزیک دانشگاه دوک و فیزیکدان در مرکز تحقیقاتی سرن
به نظر من داغترین اجسام شناخته شده در دنیا نقاط برخوردی هستند که در هنگام تصادم یونهای سنگین در برخورد دهنده بزرگ هادرونی (LHC) در سرن به وجود میآیند. دمای این برخوردها حتی بالاتر از دمایی است که برای ابرنواخترها متصور هستیم. حتی میتوانیم تصور کنیم که موجودات پیشرفتهتری از ما نیز در دنیا هستند که با برخورد دادن یونهای سنگین به یکدیگر دمایی بیشتر از دستیافتههای کنونی ما تولید میکنند.
موضوع جالب دیگری که در LHC به آن برخورد میکنیم وجود بیشترین و کمترین دمای جهان در یک مکان است. آهنربای 27 کیلومتری که برای خم کردن و جهت دادن اشعه در تونل LHC به کار رفته در هلیوم مایع تا دمای 1.9 کلوین سرد میشود. یعنی حتی سردتر از دمای 2.7 کلوین در فضا. همزمان نقاط برخوردی با داغترین دمای ممکن جهان در همین برخورددهنده به وجود میآید.
ایلین تی. مایر؛ استادیار فیزیک، دانشگاه مریلند
قبل از اینکه به پاسخ این سوال بپردازیم باید تعیین کنیم که منظورمان از داغ چیست؟ برای سنجش دمای یک جسم باید میانگین دمایی ذرات آن را در هنگام تعادل دمایی اندازهگیری کنیم. تعادل دمایی زمانی اتفاق میافتد که دیگر تبادل انرژی بین ذرات ماده وجود نداشته باشد، یعنی هر ذره تقریبا انرژی برابری با میانگین انرژی سایر ذرات آن ماده دارد. با چنین تعریفی و در نظر گرفتن اینکه ماده مذکور برای مدت طولانی در این تعادل دمایی باقی بمانند میتوانم دو پاسخ به این سوال بدهم.
در یک سو مرکز ستارگان قرار میگیرند. پلاسمای موجود در آنها آنقدر چگال است که عناصر با یکدیگر همجوشی پیدا میکنند. ستارگان عظیمی که با سرعت میسوزند دمایی نزدیک به 200 میلیون درجه در مرکز خود دارند. از سوی دیگر گازهای بین کهکشانها در خوشههای کهکشانی ممکن است دمایی برابر با صدها میلیون درجه داشته باشند. اینکه این گازها چطور به چنین دمایی میرسند هنوز مورد بررسی قرار دارد با اینحال بعضیها احتمال میدهند که گرم شدن آنها به خاطر انفجار سیاهچالههای غولپیکر موجود در کهکشانهای آن خوشه باشد.
البته یک مورد دیگر هست که میتواند این دو را در رقابت کنار بزند، آنهم ستارگان عظیم درست در لحظه تبدیلشان به ابرنواختر هستند. دما در چنین حالتی میتواند به میلیاردها درجه برسد.
اسپنسر کلاین؛ دانشمند ارشد آزمایشگاه لورنس برکلی و فیزیکدان محقق در یو سی برکلی
پاسخ این سوال به تعریف ما از شئ برمیگردد. از آنجایی که دما معیاری از انرژی میانگین هر ذره است، بنابراین تنها زمانی میتوانیم دما را اندازه بگیریم که تعداد زیادی ذره به انرژی میانگین یکسان برسند. ما هیچوقت در مورد دمای یک اتم تک صحبت نمیکنیم، همینطور زمانی که هر ذره انرژی متفاوتی دارد نمیتوانیم دمای آن ماده را اندازهگیری کنیم.
برخورد هسته اتمها در برخورد دهنده هادرونی بزرگ بیشترین دمای جهان را تولید میکند
عموما ما 100 تا 1000 ذره را برای بررسی تعادل دمایی مورد بررسی قرار میدهیم. با این محدودیت داغترین شئ زمینی پلاسمای گلوئن کوارک (QGP) است که در برخورد دهنده هادرونی بزرگ در سرن بر اثر برخورد دو هسته اتم سرب به وجود میآید. این ماده از هزاران کوارک و گلوئن تشکیل شده که در هنگام تبدیل انرژی جنبشی هسته اتم سرب به ماده هستهای به وجود میآید. کوارکها و گلوئنها در نهایت خنک و منبسط شده تا با ترکیب شدنشان پروتون و سایر هادرونها شکل بگیرد.
در این پروسه بیشترین دما زمانی اتفاق میافتد که کوارکها و گلوئنها به اندازهای با هم تراکنش داشته باشند که به تعادل دمایی برسند. این وضعیت هنوز دقیقا مشخص نیست بنابراین تعریف یک زمان دقیق برای هنگامی که QGP به عنوان یک ماده به تعادل دمایی میرسد آسان نیست.
البته اگر این مساله محدودیتی از نظر فضا و زمان نداشته باشد، میتوان گفت بیگبنگ دمای خیلی بالاتری نسبت به QGP داشته است.
کوین ای. پیمبلت؛ مدرس ارشد اخترشناسی، دانشگاه هال انگلستان
اگر تعریفمان از دنیا را به هرچیزی که تا به حال اتفاق افتاده بسط دهیم، بنابراین داغترین شئ جهان که تا به حال وجود داشته خود بیگ بنگ است. در حال حاضر تخمین زده میشود دما در زمان بیگ بنگ حدود 10 به توان 32 کلوین بوده است. این دما برای ما قابل درک نیست و هنوز ابزارهای مناسب را برای اندازهگیری آن را در اختیار نداریم.
اما دماهایی که میتوانیم اندازه گیری کنیم چطور؟ خوشبختانه ما روی زمین توانستهایم دماهای بسیار زیادی را اندازهگیری کنیم. مثلا در سال 2012 برخورددهنده هادرونی بزرگ در سرن با برخورد دادن یونهای سنگینی که در کسری کمتر از سرعت نور حرکت میکردند، توانست دمایی در حدود 5 تریلیارد کلوین را تولید کند. این بیشترین دمای شناخته شده برای ماست.
علاوه بر اینها مرکز یک ستاره بعد از فروپاشی آنقدر داغ است که دمایی در حد ده ها میلیارد کلوین دارد.
دیدگاهها و نظرات خود را بنویسید
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.
داغترین شئ جهان چیست؟
کله یک عرزشی ? ?
تو خوبی یخچال ?
معلومه که خوبم. حالا چرا به تو بر خورد ؟? ?
تیترو ک خوندم گفتم اولیش بیگ بنگه،دومیش لحظه برخورد ذرات در شتاب دهنده سرن،ک تا حدودی درست بود حدسم:)
اینکه هر از چند گاهی مقاله های علمی تو این حیطه ها میزارید خیلی جذابه برام.
عالی بود
برخلاف تصور اکثر آدما خورشید تو مبحث دما آنچنان حرفی برای گفتن نداره حتی در مقابل قدرت انسان. در مورد دمای بالا (باز هم اگه به مقایسه برسیم این دما آنچنان بالا نیست) میشه روی زمین پروژه ITER رو مثال زد.
یه راکتور همجوشی هسته ای که برای جوش دادن دوتریم و تریتیوم(ایزوتوپ های هیدروژن) و تولید انرژی(دقیقا چیزی که توی خورشید انجام میشه) نیاز به دمای خیلی بالا داره(حدود ۱۰۰ میلیون درجه سلسیوس)، به دلیل اینکه این دو ایزوتوپِ هیدروژن هم دیگه رو دفع میکنن، حالا شاید سوال پیش بیاد که اگه این واکنش توی خورشید با دمای حدود ۲۰ میلیون درجه سلسیوس انجام میشه، چرا در زمین به دمای حدود ۱۰۰ میلیون درجه سلسیوس نیازه؟! جوابش مقدار خیلی کم دسترسی به این ایزوتوپ ها نسبت به خورشیده
جدا از مبحث دما، جذابیت این مطلب برای من تولید انرژی کاملا پاک و خیلی پربازده تر نسبت به انرژی های دیگه هست که در آینده نزدیک محقق میشه، تصور کنید، با یک گالن آبِ دریا میشه انرژی قابل تولید توسط ۴۰ گالن گازوییل رو تولید کرد، اون هم بدون هیچگونه آلایندگی!
در این مورد مطالعه کنید، مطلب جذابیه
علت اینک در خورشید در دمای ۱۵ میلیون درجه همجوشی اتفاق میافته،ولی روی زمین باید۱۵۰ میلیون درجه باشه،فشار فوق عظیم مرکز خورشید هست ک از وزن خورشید بوجود اومده،همحوشی برای رخ دادن نیاز به فشار یا دمای زیاد داره،و در زمین افزایش دما راحتتر از فشاره
دلیلتون کاملا درسته. اما دلیل من هم رد نمیشه، تریتیوم مقدارش روی زمین صفره، و تولید مقداری که در خورشید هست برای همجوشی عملا غیرممکنه، پس این کمبود سوخت هم با دما جبران میشه که بازده واکنش بالاتر بره
در تایید حرف خودم و حرف شما، قسمتی از گزارش ویژه نشریه تایمز(انرژی بی نهایت، برای همیشه، برای همه) رو در این مورد میارم براتون:
برای انجام این فرایند، به دما و فشار خیلی زیادی احتیاج است. مشکل اینجاست که ما بر روی زمین باید شرایط قسمت مرکزی خورشید را بازسازی کنیم. خورشیدی که جرماش ۳۳۰ هزار برابر زمین است و دمای مرکز آن به ۱۷ میلیون درجهی سانتیگراد میرسد. نکتهی بد اینجاست که چون بر روی زمین به اندازهی خورشید سوخت هیدروژن در اختیار نداریم، باید دما را به ۱۰۰ میلیون درجهی سانتیگراد برسانیم. مشکل دوم این است که ماده در شکل پلاسما رفتارهای عجیبی از خود نشان میدهد. پلاسما شکل چهارم ماده است و نه مایع است، نه جامد و نه گاز. وقتی پلاسما را در دما و فشار خیلی زیاد قرار میدهید، به شدت ناپایدار میشود. برای کنترل شرایط ناپایدار آن نیز از تجهیزات معمولی نمیتوان استفاده کرد چرا که در دمای ۱۰۰ میلیون درجه، هر مادهی جامدی را نه مذاب، بلکه بخار میکند! به نوعی ما باید بر روی زمین یک ستاره بسازیم. آنقدر این کار چالشبرانگیز است که بشر برای رسیدن به آن، یکی از پیچیده و بزرگترین فناوریهای تاریخ را درست کرده است.
منبع ترجمه: دیجیکالا مگ