مرگ خاموش تهرانی ها به دلیل کاتالیست ناکارآمد خودروهای سواری و اتوبوس ها

سالانه ده ها هزار نفر در تهران دچار مرگ زودرس ناشی از آلودگی های زیست محیطی و به خصوص آلودگی هوا می شوند اما کمتر پیش می آید که نهادی مسئولیت این مرگ خاموش را بر عهده بگیرد یا راهکاری برای آن بیاندیشد. آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌ محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر کشورمان تبدیل شده‌ است. این موضوع بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است.

عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت وزارت بهداشت در سی و هشتمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا که با حضور دستگاه‌های مختلف در سازمان محیط زیست برگزار شد، به دلایل افزایش شاخص آلاینده ازن اشاره کرد و گفت:

در اثر افزایش ناکس که از احتراق خودروها و موتورسیکلت‌ها ناشی می‌شود؛ شاخص ازن افزایش یافته است. کاتالیست‌های مورد استفاده در خودروها کارایی کافی را ندارند و نمی‌توانند آلاینده ناکس را کنترل کنند.

رئیس گروه سلامت وزارت بهداشت در مورد تأثیر تابش نور خورشید در افزایش غلظت شاخص ازن گفت: «تابش نور خورشید که تغییری نکرده و همیشه وجود داشته و خواهد داشت. مشکل اصلی در افزایش آلاینده ازن مربوط به این است که کاتالیست خودروها به درستی کار نمی‌کند.»

شاهسونی با بیان اینکه خودروهای دیزلی نیز در تولید ناکس سهم بالایی دارند، گفت: «در استانداردهای جهانی برای کنترل ناکس در خودروهای دیزلی از قطعات کنترل آلایندگی مربوط به این آلاینده استفاده می‌شود تا تولید ناکس منجر به تولید آلاینده ثانویه ازن نشود.»

رئیس گروه سلامت وزارت بهداشت همچنین با اشاره به عدم نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های در حال تردد در تهران گفت: «سال‌هاست که مصوب شده که شهرداری تهران روی اتوبوس‌های در حال تردد که بیشتر آنها فرسوده هستند؛ فیلتر دوده نصب کند اما تاکنون این طرح تنها برای 50 اتوبوس اجرا شده است. شهرداری تهران هیچ تدبیری برای تجهیز اتوبوس‌های شهری، کامیون‌های حمل‌ونقل پسماند و… به فیلتر دوده نیندیشیده است و اینها بدون فیلتر دوده در تهران در حال تردد هستند.»

وی با اشاره به افزایش تعداد مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در تهران تصریح کرد: «غلظت سالانه ذرات معلق در سال 95، 32 میکروگرم در متر مکعب بود، در سال 96 این مقدار به 33 میکروگرم در متر مکعب رسید اما در سال 97 غلظت ذرات معلق 27 میکروگرم در متر مکعب بود که به احتمال قوی وضعیت جوی در کاهش محسوس غلظت ذرات معلق تهران تأثیر گذاشت.»

رئیس گروه سلامت وزارت بهداشت گفت: «در سال 96 تعداد مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا نسبت به سال 95 افزایش یافته بود. این در حالی است که در برخی از شهرها تعداد مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا کاهش داشته است.»

آلودگی هوای تهران در سال‌های اخیر معضلات سلامتی جدی را برای ساکنین خود در پی داشته است. محله‌هایی با تراکم بالای جمعیت و ترافیکی جزو آلوده‌ترین مناطق تهران هستند. وضعیت هوای تهران روزبه‌روز به دلیل افزایش آلاینده‌های محیطی در مرز خطر قرارگرفته و شاخص آلودگی هوای تهران عدد ثابتی را دنبال نمی‌کند.

تمام این ها درحالیست که کاتالیزور خودروهای سواری اساسا قطعه گران قیمت است که در بسیاری موارد حتی پس از به پایان رسیدن عمر مفید آن نیز مالکین دلیلی برای هزینه کرد و تعویض آن نمی بینند. استانداردهای معاینه فنی نیز ظاهرا به شکلی نیست که سالم بودن این قطعه، نقش تعیین کننده ای در صدور معاینه فنی داشته باشد.

در خصوص خودروهای دیزلی کار و تجاری نیز که مشخصا باید سخت گیری بیشتری در خصوص فیلتر دوده انجام شود، اما تاکنون همتی در این خصوص دیده نشده است و کامیون و کامیونت های ده ها سال قبل در کنار انبوهی از اتوبوس ها و مینی بوس های دودزا، روزانه در کلان شهرهای کشور در تردند و باعث بیماری شهروندان می شوند، اما تاکنون محدودیت جدی ای برای این دسته از خودروهای آلاینده در نظر گرفته نشده است.