چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر آنکه یک فیلم سینمایی تحت عنوان «مست عشق» در دست ساخت قرار دارد و روایتگر زندگی شمس تبریزی و جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولانا، از مشهورترین شاعران ایرانی پارسی‌گوی است. همین‌طور تایید شد که پارسا پیروزفر و شهاب حسینی از بازیگران اصلی این اثر خواهند بود. اما تب و تاب رسانه‌ای زمانی بالا گرفت که جمعی از علما ساخت و تماشای این فیلم را «حرام» اعلام کردند. در سوی دیگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید عباس صالحی نسبت به اتفاقات مذکور واکنش نشان داد و اعلام داشت که «نظرات مراجع قابل احترام است، اما قوانین کشور مسیر خود را طی می‌کند». بحث و جدل‌هایی که حول محور این مسئله وجود دارد مخصوصا در فضای مجازی به‌شدت بالا گرفته اما در این مقاله قصد نداریم به هیچ کدام از آن‌ها بپردازیم. در اینجا می‌خواهیم به چند تا از برترین فیلم‌هایی که درباره زندگی شاعران ساخته شده، نگاهی داشته باشیم. با ویجیاتو همراه باشید.
شاعران و نویسندگان از بدو تاریخ نقش مهم و پررنگی را در سرنوشت ملت‌ها و جریانات فکری عموم مردم ایفا کرده‌اند. نویسندگان و آثار آنان همیشه در زمینه داستان‌پردازی و روایت بهتر ظاهر شده اما وقتی با تصویرسازی و بازی با روح و جان مخاطب حرف می‌زنیم، این شاعر است که چنین قلم جادویی و شگفت‌انگیزی دارد. متاسفانه، حضور نویسندگان و شاعران در قاب تلویزیون و روی پرده نقره‌ای تا به امروز آنچنان پررنگ و قابل‌توجه نبوده و ساخت فیلم و سریال بر اساس بیوگرافی آن‌ها خیلی هم رایج و متداول نیست. اما دلیل نمی‌شود با یک خلا اساسی یا عدم وجود آثاری از این دست مواجه باشیم. طی سالیانی که هنر هفتم پا به عرصه زندگی ما گذاشته، به صورت جسته و گریخته شاهد فیلم‌ها و سریال‌هایی با اقتباس از زندگی شاعران و نویسندگان بوده‌ایم. حال بهتر است بدون معطلی به سراغ برخی از این آثار برویم.
رنگ انار (The Colour of Pomegranates)
رنگ انار فیلمی است محصول ۱۹۶۹ و به کارگردانی سرگئی پاراجانف. این اثر زندگی عاشوق ارمنی، سایات‌نووا (پادشاه نوا) را با نگاهی کاملا شاعرانه و خاص روایت می‌کند و عملا از جنبه‌های منطقی و ادبی ماجرا دور شده. رنگ انار به زیبایی توانسته دوران مختلف زندگی شاعر مذکور را از کودکی و نوجوانی گرفته، تا ورود به صومعه، کهن‌سالی و مرگ به نمایش بگذارد. سوفیکو چیائوریلی، ملکون آلکسانیان، ویلن گالستیان، گیورگی گگچکوری، اسپارتاک باگاشویلی از جمله بازیگران فیلم هستند. جالب اینجاست که سوفیکو چیائوریلی در این فیلم شش نقش مختلف زن و مرد را به تنهایی ایفا کرده که در نوع خود کم‌نظیر و عجیب است.
عنوان رنگ انار ابتدا در ارمنستان اکران گردید و سپس برای اینکه در مناطق دیگرِ شوروی غیر از ارمنستان پخش شود، پنج دقیقه از آن به خاطر مسائل مذهبی حذف شد. این اثر حتی موفق نشد برای پخش در خارج از مرزهای شوروی مجوز دریافت کند و همچنین پس از دو ماه سینماهای این کشور را ترک گفت.
سیلویا (Sylvia)
این فیلم که توسط کریستین جفس کارگردانی شده و محصول ۲۰۰۳ است، داستان زندگی سیلویا پلات شاعر، رمان‌نویس، نویسنده داستان‌های کوتاه، و مقاله‌نویس آمریکایی را بازگو می‌کند. پلات در دانشگاه کمبریج تحصیل می‌کند و ناگهان با یکی از برترین شعرای بریتانیایی، تد هیوز آشنا می‌شود. رابطه عاشقانه و رقابت‌جویانه میان دو قسمت اعظمی از فیلم را تشکیل داده و بازی درخشان گوئینت پالترو (بازیگر نقش پپر در فیلم‌های آیرن من) از نقاط عطف آن است. نهایتا صحنه پایانی فیلم هم چنان تاثیرگذار و عمیق است که شاید پس از تماشای آن تا مدت‌ها در ذهنتان بماند. Sylvia بدون شک یکی از بهترین آثار سینمایی است که درباره زندگی یک شاعر ساخته شده.
ستاره فروزان (Bright Star)
ستاره فروزان در واقع به بخش کوچکی از زندگی یکی از شاعران بزرگ سبک رمانتیسم، یعنی جان کیتس (بن ویشاو) پرداخته و طی آن شاهد اتفاقات زندگی وی در دو سال پایانی هستیم. بخش اعظم و اصلی فیلم رابطه میان کیتس و معشوقه‌اش فنی براون (ابی کورنیش) را روایت می‌کند و کارگردان، جین کمپیون چنان در به تصویر کشیدن این رابطه عاشقانه موفق بوده که برخی منتقدان «ستاره فروزان» را جزو ده فیلم برتر در ژانر عاشقانه معرفی می‌کنند. جان کیتس یکی از برترین شاعران بریتانیایی است که در سال ۱۸۲۱ چشم از جهان فرو بست. فیلم ستاره فروزان هم تا حد زیادی در زنده کردن یاد و خاطره وی موفق عمل کرده و در اکثر جوانب کاری مورد تحسین قرار گرفته است.
پترسون (Paterson)
جیم جارموش با ساخت «پترسون» قدم تازه‌ای در عرصه کاری و حرفه‌ای خودش برداشت؛ این فیلم داستان زندگی یک راننده اتوبوس را روایت می‌کند که در یک هارمونی نامتغیر و پر از آرامش مشغول گذران اوقاتش است. پترسون (آدام درایور) در واقع برای دل خودش گهگاه شعر می‌گوید و در تنهایی و بعضا برای همسر دوست‌داشتنی‌اش لارا (گلشیفته فراهانی) آن‌ها را می‌خواند. لارا مدام اصرار دارد که پترسون شعرهایش را به چاپ رساند چراکه فکر می‌کند همسرش شاعری لایق و بااستعداد است؛ در مقابل، راننده جوان هیچ علاقه‌ای به انتشار دل‌نوشته‌هایش ندارد و آن‌ها را کاملا شخصی و معمولی تصور می‌کند. عنوان «پترسون» که در سال ۲۰۱۶ اکران شد، نامزد نخل طلا، جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره کن و بسیاری جوایز دیگر شده است.
شور خاموش (A Quiet Passion)
کارگردان «شور خاموش» یعنی ترنس دیویس به نوعی از سنت‌ها و مرسومات سبک بیوگرافی فاصله گرفته و با اتخاذ آزادی عمل، جنبه طنز و شوخ‌طبعانه شخصیت امیلی دیکنسون، شاعر پرآوازه آمریکایی را به تصویر کشیده است. طی این فیلم هم مخاطب شاهد یک بخش عظیم از زندگی دیکنسون است و ماجرا از زمانی که وی در دبیرستان است شروع شده و تا دوران شهرتش به عنوان یک شاعر بااستعداد ادامه می‌یابد. عنوان شور خاموش نهایتا به اندازه بودجه یک میلیون دلاری‌اش کوچک ماند و از سوی منتقدان هم نمرات متوسطی دریافت نمود. اما خب از آن‌جا که تعداد آثار بیوگرافی بر اساس زندگی شعرا کم است، می‌توان این فیلم را جزو آثار نسبتا خوب در این حوزه قلمداد کرد.
به هرحال امیدواریم در آینده قشر تاثیر گذار شاعران و نویسندگان بیشتر مورد توجه اهالی سینما قرار گیرد. کشور ما هم پتانسیل بسیاری در این زمینه دارد چراکه تعداد مشاهیر سرزمین‌مان چنان زیاد است که می‌شود ده‌ها فیلم و سریال بر اساس زندگی آن‌ها تولید کرد. این مسئله هم زمانی می‌تواند به وقع بپیوندد که بودجه و فرصت مناسب در اختیار کاربلدها قرار گیرد و در پروسه کاری هم کمتر سنگ‌ندازی شود.