نیترو چیست؟ – آشنایی با اصطلاحات بازی‌های ریسینگ

مهم نیست از عاشقان دنیای اتومبیل و بازی‌های شبیه‌ساز باشید یا اینکه هر از چند گاهی از تجربه عناوین آرکید و ساده لذت ببرید؛ رانندگی، تیونینگ و شخصی‌سازی ماشین‌ها آنقدر اصطلاحات پیچیده خاص خودش را دارد که با همه آن‌ها آشنا نباشیم. برای مثال اینکه نیترو (NOS) دقیقا چیست و چرا سرعت را بیشتر می‌کند، چه فرقی با توربو دارد و سوالاتی از این قبیل احتمالا بارها به ذهنتان خطور کرده اما به خاطر ماهیت آرکید بازی‌هایی چون Need for Speed کمتر احساس نیاز به دانستن آن‌ها کردید.

گاهی حتی همین اصطلاحات و لغات سخت و نامفهوم مانع از آن می‌شود که به عناوین حرفه‌ای‌تر و شبیه‌ساز علاقه پیدا کنید. بنابراین به بهانه عرضه Need for Speed Heat در آینده‌‌ای بسیار نزدیک، تصمیم گرفتیم برخی از رایج‌ترین اصطلاحات بازی‌های ریسینگ را با زبانی ساده اما کامل توضیح دهیم. ضرروی بودن دانستن این اطلاعات برای تجربه بهتر و لذت‌بخش‌تر بازی‌های شبیه‌ساز به کنار، به نظرمان بد نیست دفعه بعدی که در نید فور اسپید با انگشتتان بی‌وقفه دکمه نیترو را می‌زنید؛ بدانید دقیقا چه اتفاقی در موتور می‌افتد. پس در ادامه با ویجیاتو همراه باشید.

به لطف نسخه اول سری فیلم‌های بسیار پرفروش و محبوب سریع و خشمگین (Fast and Furious) و سری فراموش نشدنی Underground، احتمالا هیچ پدیده‌ای در دنیای اتومبیل‌ها به اندازه «ناس» برای گیمرها و فیلم‌دوستان بد جا نیافتاده است.

برخی آن را با توربو به اشتباه می‌گیرند، بعضی دیگر انتظار دارند که در واقعیت هم شعله‌ای آبی‌ رنگ از اگزوز زبانه بکشد و احتمالا چند نفری هم فکر می‌کنند چنین سیستمی در واقعیت اصلا وجود ندارد. اما Nitrous دقیقا چیست، چرا به آن NOS می‌گویند و چه کاری انجام می‌دهد؟

بیاید از سوال‌های ساده‌تر شروع کنیم، نیترو ترکیبی شیمیایی با نام علمی دی نیتروژن مونواکساید است. نام NOS هم از شرکتی به نام Nitrous Oxide Systems می‌آید که کپسول‌های N2O برای استفاده در اتومبیل‌ها را می‌سازد. اسم NOS همانطوری رایج شده که به پودرهای ماشین لباسشویی، تاید می‌گوییم.

اما در مورد مکانیزم کار آن، سوخت یا بنزین برای آتش گرفتن به اکسیژن نیاز دارد. این احتراق در سیلندرهای موتور انجام می‌شود. اگر بخواهیم قدرت بیشتری از موتور بگیریم، پس باید اکسیژن و سوخت بیشتری وارد محفظه شوند. اما سیلندرهای موتور حجم مشخصی دارند و نمی‌توانند اکسیژن یا هوای بیشتری را در خود جا دهند. بنابراین اگر بخواهیم برای زمانی محدود قدرت بیشتری از اتومبیل بگیریم، چه راهی بهتر از تزریق هوای اضافه به سیلندرها؟ یعنی دقیقا همان کاری که کپسول‌های دی نیتروژن مونواکساید انجام می‌دهند. اما نقش نیتروژن چیست و چرا اکسیژن به صورت مستقیم تزریق نمی‌شود؟

مشکل اینجاست که در این صورت، اکسیژن در هر جایی از موتور که گرمای کافی باشد؛ می‌سوزد و در نتیجه آن احتراق زودهنگام اتفاق افتاده و خودرو آسیب زیادی می‌بیند. اما در صورت استفاده از ناس، مولکول‌های N2O بدون مشکل خودشان را به سیلندر می‌رسانند و سپس بر اثر جرقه‌زنی و انفجار، اتم‌های اکسیژن از مولکول جدا می‌شوند. این اکسیژن اضافه، قدرت موتور و سرعت آن را بالا می‌برد. اما در واقعیت مانند بازی خبری از شعله‌های آبی و پر شدن خودکار کپسول‌ها نیست.

دی نیتروژن مونواکساید معمولا در بازی‌های شبیه‌ساز که جایی ندارد اما ارتقای آن در بازی‌هایی چون نید فور اسپید را می‌توان به استفاده از کپسول‌هایی بزرگتر که شات بیشتری دارند، نسبت داد.

باز هم همان بحث قبلی در میان است. برای آنکه قدرت بیشتری از موتور بگیریم، باید سوخت بیشتری در مدت زمان کمتری بسوزد و در نتیجه احتیاج به اکسیژن بیشتری داریم. اما توربو بر خلاف نیترو «زدنی» نیست، توربو دکمه‌ای روی فرمان نیست که آن را فشار دهید یا کپسولی در صندلی عقب که شیر آن را باز کنید. توربوشارژر و سوپرشارژرها در واقع قطعه‌هایی هستند که در داخل خودرو و نزدیک موتور قرار می‌گیرند و کارشان فشرده کردن هوا است.

توربو از دو پروانه تشکیل شده که روی محور و شفتی یکسان قرار گرفتند. این قطعه در کنار موتور نصب می‌شود و گازهای ناشی از احتراق در پیستون‌ها، بعد از خروج از موتور به داخل توربو می‌رود. این گازهای داغ پروانه توربو را به چرخش در آورده و سپس از اگزوز خارج می‌شوند.

پروانه دیگر نیز که پروانه فشرده‌سازی است، چون روی محور یکسانی با پروانه توربو قرار دارد؛ شروع به چرخش می‌کند و هوای اتمسفر را به داخل خود می‌کشد. این هوا متراکم و داغ و سپس بعد از عبور از خنک‌کننده‌هایی، متراکم‌تر از قبل هم می‌شود. هر چقدر هوا متراکم‌تر باشد، در حجم مشخص اکسیژن بیشتری دارد. در نتیجه از این طریق اکسیژن بیشتری به موتور و سیلندرها می‌رسد و قدرت کلی موتور افزایش می‌یابد. امروزه از توربو تقریبا در تمامی اتومبیل‌ها استفاده می‌شود چرا که با حجم سیلندرهای کمتر می‌توان به قدرتی هم اندازه موتورهای تنفس طبیعی حجیم‌تر رسید.

توربوشارژرها هم از دیرباز تقریبا در تمامی بازی‌های ریسینگ حضور داشتند و عناوین آرکیدی چون نید فور اسپید اجازه می‌دهند تا توربوشارژرهایی بزرگتر یا دوتایی روی ماشین خود نصب کنید.

در چند سال اخیر مسابقات رالی در دنیای بازی‌های ویدیویی به لطف سری‌های قدرتمندی چون Dirt Rally و WRC در اوج خود قرار دارند و رالی هم مثل هر رشته ورزشی دیگر با اصطلاحات خاص خود می‌تواند حسابی برای عموم گیج کننده باشد. بنابراین در این بخش به توضیح مختصر مهم‌ترین این اصطلاحات می‌پردازیم.

کمک راننده (Co-Driver)

در مسابقات رالی، کمک راننده با خواندن پیس‌نوت (Pacenote) وضعیت پیچ‌ها و موانع جاده را برای راننده شرح می‌دهد که وظیفه‌ای اساسی و مهم است. پیش‌تر به کمک راننده‌ها، راهنما نیز گفته می‌شد چرا که در آن زمان خواندن نقشه رواج بیشتری داشت.

دور دلقک (Joker Lap)

در مسابقات رالی کراس، هر اتومبیلی باید یک بار از مسیر انحرافی و خاصی به نام جوکر لپ عبور کند. این مسیر معمولا دو ثانیه کندتر از مسیر عادی است و در نتیجه آن دور را برای راننده طولانی‌تر می‌کند.

یک راننده ممکن است انتخاب کند در همان دور اول، دور دقلک خودش را بزند و راننده دیگری آن را به آخرین دور از مسابقه موکول کند. همین باعث می‌شود رقابت بین راننده‌ها، پیچیدگی و جذابیت بیشتری به خود بگیرد.

پیچ گیره‌سر (Hairpin)

پیچ گیره‌سر یا Hairpin Turn سخت‌ترین پیچ در مسیر یک رالی به حساب می‌آید. این پیچ نامش را به دلیل چرخش ۱۸۰ درجه‌ای و شباهتش به گیره‌سر مدیون است. در بازی‌های رالی این پیچ معمولا با نماد فلشی برعکس و قرمز رنگ نمایش داده می‌شود.

استیج‌ها (Stages)

مسابقات رالی یا همان WRC معمولا از ۱۳ رالی در مناطق مختلف جهان تشکیل می‌شود که هر رالی خود ۱۵ الی ۲۵ استیج یا Special Stage دارد. در هر استیج، راننده‌ها باید مسیر مشخص شده را در کوتاه‌ترین زمان ممکن طی کنند.

جریمه زمانی (Time Penalty)

بیشتر تخلف‌های رالی مثل شروع زودهنگام یا دیر رسیدن به مناطق مشخص شده، جریمه زمانی برای رانندگان به دنبال دارد که در آخر هر استیج به تایم نهایی آن‌ها اضافه می‌شود.

سری شبیه‌ساز F1 که به دست استودیوی ماهر کدمسترز ساخته می‌شود، یکی از بهترین بازی‌های ریسینگی است که هر سال نسخه جدیدی از آن روانه بازار می‌شود. اما اگر اصطلاحات و ترمینولوژی این رشته از رالی بیشتر و پیچیده‌تر باشد، قطعا کمتر نیست. در این بخش سراغ کلماتی می‌رویم که بیشتر مختص دنیای فرمول وان هستند.

پیت‌استاپ (Pit-Stop)

پیت‌استاپ فقط به مسابقات فرمول وان محدود نمی‌شود اما اهمیت آن در این رشته از مسابقات اتومبیلرانی به قدری زیاد است که به راحتی می‌تواند برد یا باخت یک تیم را تعیین کند. به بیان ساده، پیت‌استاپ محلی خارج از پیست مسابقه است که رانندگان برای تعمیر اتومبیل‌هایشان، عوض کردن لاستیک و موارد این شکلی به آن مراجعه می‌کنند.

از آنجایی که ماشین‌های فرمول وان با سرعتی سرسام‌آور رانندگی می‌کنند و لاستیک‌ها به سرعت دچار فرسایش می‌شوند، عملکرد بسیار سریع هر تیم در تعویض لاستیک‌ها و رسیدگی به ماشین اهمیتی غیرقابل تصور دارد.

کوالیفایینگ (Qualifying)

مرحله زمان‌گیری و کوالییفاینگ هم تنها محدود به فرمول وان نمی‌شود اما نحوه برگزاری آن متفاوت‌تر از رشته‌های دیگر است. کوالییفانیگ فرمول وان شامل سه مرحله می‌شود که مرحله اول ۲۰ دقیقه و مراحل بعدی هر کدام ۱۵ دقیقه به طول می‌انجامند. در مرحله اول، ۶ راننده کندتر حذف می‌شوند و با رسیدن به مرحله آخر تنها ۱۰ راننده باقی می‌مانند. مرحله کوالیفایینگ جایگاه ماشین‌های فرمول وان در شروع مسابقه اصلی را مشخص می‌کند.

خودروی ایمن (Safety Car)

اگر در پیست مسابقه خطری باقی شرکت کننده‌ها را تهدید کند، مثلا زمانی که یکی از اتومبیل‌ها دچار سانحه شده باشد، خودروی ایمن به داخل پیست آمده و تا ایمن شدن مسابقه جلوی اتومبیل‌ها حرکت می‌کند. در تمام این مدت هیچ کدام از ماشین‌ها نباید از خودروی ایمن سبقت بگیرند. در حال حاضر چند سالی می‌شود که از مرسدس بنز AMG GT R به عنوان خودروی ایمن در مسابقات فرمول وان استفاده می‌شود.

دی آر اس (Drug Reduction System)

ماشین‌های فرمول وان از لحاظ قدرت تقریبا همگی در یک سطح قرار می‌گیرند، بنابراین سبقت گرفتن از یکدیگر در طول مسابقه بیشتر به مهارت راننده، تاکتیک و ابزارهای کمکی اتومبیل‌ها بر‌ می‌گردد. یکی از این ابزارها سیستم DRS است که رانندگان فرمول وان تنها می‌توانند در قسمت‌های خاصی از پیست و تنها در صورتی که با اتومبیل جلویی یک ثانیه و کمتر فاصله داشته باشند، از آن استفاده کنند.

بر اثر استفاده از DRS، باله‌های پشتی خودرو بالا رفته و افقی می‌شود، در نتیجه مقاومت هوا کمتر شده و خودرو سرعت بیشتری به خود می‌گیرد. با اولین ترمز، این باله‌ها به جای خود بر می‌گردد.

ای‌آراس (Energy Recovery System)

سیستم ERS ماشین‌های فرمول وان شامل واحد‌های ژنراتوری می‌شود که انرژی زاید ناشی از گرما (از توربوشارژر) و انرژی جنبشی ناشی از ترمزگیری را انباشته و ذخیره می‌کنند. این انرژی در صورت نیاز می‌تواند در اختیار خودرو قرار بگیرد و قدرتش را تا ۱۲۰ کیلووات تا حدود ۳۳ ثانیه افزایش دهد.

از رالی و فرمول وان که بگذریم، کلمات و اصطلاحات دیگری هم هستند که تقریبا در هر بازی ریسینگی از شبیه‌ساز گرفته تا آرکید دیده می‌شوند. این‌ها کلماتی رایج‌تر هستند که بیشتر به خود اتومبیل‌ها و رانندگی مربوط می‌شوند.

دریفت کردن (Drifting)

دریفت کردن نوعی مهارت رانندگی است که در آن راننده از قصد چسبندگی چرخ‌های عقب را کم کرده تا عقب خودرو به سمت جلو تمایل پیدا کند. از این طریق راننده می‌تواند با سر دادن خودرو به طرفین پیچ‌ها را پشت سر بگذارد. دریفت کردن تنها با خودروهای دیفرانسیل عقب یا AWD و 4WD امکان‌پذیر است.

پیچیدن کم و بیش از حد (Understeer و Oversteer)

Oversteer یا پیچیدن بیش از حد زمانی رخ می‌دهد که چرخ‌های عقب کنترل خود را از دست داده و به سمت جلو حرکت می‌کنند، در نتیجه عقب ماشین به جلو می‌آید. ادامه پیدا کردن این روند می‌تواند باعث چرخش خودرو به عقب و برعکس شدن آن شود اما در صورت کنترل آن با چرخاندن فرمان در جهت مخالف و بالانس کردن پدال گاز می‌توان خودرو را به حالت دریفت در آورد.

اما Understeer دقیقا عکس این حالت است، چرخ‌های جلو چسبندگی خود را از دست می‌دهند و در نتیجه خودرو به جای چرخیدن و پشت سر گذاشتن پیچ تنها به سمت جلو سُر می‌خورد. این اتقاق در اتومبیل‌های دیفرانسیل جلو بیشتر اتفاق می‌افتد چون چرخ‌های جلو هم وظیفه چرخیدن و هم شتاب‌گیری را بر عهده دارند. برای پیشگری از آندراستیر بهتر است از ترمزهای سنگین جلوگیری کنید چرا که باعث قفل شدن چرخ‌های جلو می‌شود. برای مقابله با آن هم باید پایتان را از روی پدال کمی برداشته تا فرمان از حالت قفل خارج شود.

خط مسابقه (Racing Line)

خط مسابقه یا Racing Line کوتاه‌ترین مسیری است که می‌توانید در یک پیست طی کنید. یادگیری و پیدا کردن خط مسابقه در واقعیت به تمرین و مهارت بالایی احتیاج دارد اما در بیشتر بازی‌های ریسینگ، این خط از همان ابتدا روشن و مشخص است که حتی مناسب یا زیاد بودن سرعت خودرو شما را با رنگ نشان می‌دهد.

ناقص ماندن مسابقه (Did Not Finish)

اگر راننده‌ای به هر دلیلی مانند خراب شدن اتومبیل موفق نشود مسیر مسابقه را به اتمام برساند. به جای ثبت زمان او، عبارت DNF برای او نمایش داده می‌شود که به معنای ناقص ماندن یا تمام نکردن مسابقه است.

کنترل کشش (Traction Control)

سیستم کنترل کشش یا Traction Control یکی از تجهیزات کمکی است که بیشتر ماشین‌های امروزی از آن بهره می‌برند. در صورت از دست رفتن چسبندگی چرخ‌ها و کم شدن اصطکاک، این سیستم وارد کار شده تا کنترل خودرو را به راننده برگرداند. در واقع زمان لیز خوردن، نیروی انتقالی از موتور به چرخ‌ها بیشتر از نیرویی می‌شود که لاستیک به زمین انتقال می‌دهد و سیستم کنترل کشش با تشخیص این اتفاق، گشتاور رسیده به چرخ‌ها را کاهش می‌دهد.

در صورت کلی سیستم کنترل کشش به کنترل خوب و مناسب خودرو کمک زیادی می‌کند اما اگر تصمیم دارید تا با خودرو خود دریفت کنید، حتما باید آن را خاموش کنید چرا که لیز خوردن چرخ‌ها و از دست رفتن اصطکاک همان اتفاقی است که در هنگام دریفت کردن باید رخ دهد.

---

بدون شک جای خالی بسیاری از اصطلاحات فنی و تخصصی دیگر در این مطلب احساس می‌شود، مواردی چون تغییرات فشار تایرها، نسبت دنده‌ها و … که در تیونینگ خودروها اهمیتی بسیار زیاد دارند. اما نگران نباشید چرا که در آینده‌ای نزدیک و در مطلبی جداگانه به آموزش کامل تیونینگ ماشین‌های در بازی‌های ویدیویی خواهیم پرداخت.

راستی دیگر چه اصطلاحاتی هستند که با معنا و مفهوم آن‌ها آشنا نیستید؟ حتما آن‌ها را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا در اسرع وقت و مطالب بعدی به توضیح آن‌ها نیز بپردازیم.