چه خطراتی غول‌های فناوری را در پرونده ضدانحصار تهدید می‌کند؟

به تازگی کمیته قضایی مجلس آمریکا گزارش نهایی خود از تحقیقات درباره رقابت در بازارهای دیجیتال را منتشر کرده که در آن راه‌حل‌های مختلفی برای کاهش قدرت غول‌های فناوری ارائه شده است.

گزارش نهایی شامل سه گزارش می‌شود: نظر اکثریت دموکرات‌ها و دو گزارش دیگر از دسته‌های مختلف جمهوری‌خواهان. با این حال پیام موجود در گزارشی که از سوی دموکرات‌ها تدوین شده، کامل مشخص است: اپل، آمازون، فیسبوک و گوگل بسیار قدرتمند شده‌اند.

این گزارش با بیش از ۴۴۹ صفحه، شامل نحوه کاهش قدرت این غول‌های فناوری و ابزارهای متداول قانون ضدانحصار برای تغییر شکل دنیای دیجیتال می‌شود. این گزارش جامع است و هرکدام از کمپانی‌ها را از زوایای مختلف با ارائه مشکلات و راه‌حل‌های متفاوت مورد بررسی قرار داده است.

با وجود اینکه تمام این ۴ شرکت لقب غول‌های فناوری را یدک می‌کشند، تفاوت بسیار زیادی با یکدیگر دارند و در همین راستا راه‌حل ضدانحصار متفاوتی برای آن‌ها درنظر گرفته شده است. در ادامه می‌خواهیم نگاه دقیقتری به گزارش دموکرات‌ها و راه‌حل‌های آن‌ها برای کاهش قدرت این غول‌های فناوری داشته باشیم.

آمازون

موج جدید تلاش‌های ضدانحصار با آمازون شروع شد و به همین علت تعجبی ندارد که در گزارش اخیر صفحات زیادی مربوط به بزرگترین فروشگاه آنلاین جهان باشد. پرونده این شرکت تقریبا همان چیزی است که یک حقوقدان به نام «لینا خان» در مقاله خود در سال ۲۰۱۷ با عنوان «پارادوکس ضدانحصار آمازون» مطرح کرده که البته به علت اینکه خان به عنوان مشاور ارشد کمیته فعالیت می‌کند، چنین موضوعی تعجب‌آور نیست.

در مقاله خان و همچنین گزارش اخیر به این موضوع اشاره شده که آمازون در حال کنترل مسیر بازار برای تجارت الکترونیکی کالاها است. اگر شما می‌خواهید به صورت آنلاین جوراب بفروشید، آمازون بهترین مکان محسوب می‌شود که البته با توجه به اینکه آمازون کسب و کار جوراب White-Label خود را آغاز کرده، چنین ایده‌ای چندان مناسب نیست.

طبق این گزارش، چنین اقدامی به معنای آن است که فعالان بازار که به پلتفرم خرده‌فروشی آمازون وابسته هستند، به اجبار باید خواسته‌های این کمپانی را بپذیرند، حتی در بازارهایی که این فروشگاه آنلاین قدرت تعیین شرایط تجاری را ندارد.

آمازون در برابر چنین گفته‌هایی به رقبایی مانند والمارت اشاره می‌کند که می‌توانند محصولات مختلف را با برند خود در کنار کالاهای شرکت‌های دیگر به فروش برسانند. با وجود این موضوع، در گزارش کمیته قضایی مجلس اعلام شده بازارهای دیجیتال که آمازون در آن‌ها فعالیت می‌کند، متفاوت هستند.

در این گزارش به متن زیر برمی‌خوریم:

«پلتفرم‌های مسلط بر بازار داده‌های لحظه‌ای را جمع‌آوری می‌کنند که با توجه به جامعه کاربری بالا،  تبدیل به هوش بازاری تقریبا کامل می‌شود. در حالی که برخی شرکت‌ها به دنبال محافظت از اطلاعات معنوی خود هستند، قدرت بالای این پلتفرم‌ها به آن‌ها اجازه می‌دهند که به چنین داده‌هایی دسترسی پیدا کنند.»

طبق استانداردهای ضدانحصار دنیای فناوری، مشکل بسیار ساده است: آمازون کسب و کارهای زیادی را به صورت همزمان اداره می‌کند. گزارش اخیر قوانین جدیدی را پیشنهاد می‌کند که از رقابت کمپانی‌هایی مانند آمازون با شرکت‌هایی که به زیرساخت‌های آن‌ها وابسته هستند، جلوگیری به عمل می‌آورد و در برخی موارد نیز امکان ورود آن‌ها به بخش‌هایی از بازار وجود ندارد.

در بخش پلتفرم، این گزارش خواهان قوانین عدم تبعیض است که باعث می‌شود شرکت نتواند محصولات خود را به‌جای کالاهای کمپانی‌های دیگر در اولویت قرار دهد. هردو راه‌حل اقدامات کلاسیک ضدانحصار محسوب می‌شوند که قبلا در صنعت راه‌آهن، کابل‌سازی و همچنین بانک‌ها اعمال شده‌اند.

در حالی که می‌دانیم این قوانین چگونه برای صنعت راه‌آهن اعمال شده، تصور آن برای آمازون سخت است. این کمپانی یک کسب و کار موفق را اداره می‌کند، اما امکان تجزیه آن وجود دارد. ترازنامه آمازون طبق قوانین ضدانحصار با مشکلات زیادی مواجه می‌شود، با این حال صفحه اصلی این سایت همچنان مشابه گذشته باقی می‌ماند.

تاثیر این گزارش می‌تواند روی آمازون پرایم شدیدتر باشد چرا که معاملات ویژه‌ای دارد و کالاها سریعتر در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. علاوه بر این، آمازون پرایم تبدیل به یک سرویس استریم و استودیوی فیلمسازی داخلی نیز شده است. در حال حاضر نمی‌توان گفت جداسازی سرویس پرایم چگونه صورت می‌گیرد و البته شاید چنین اتفاقی رخ ندهد.

فیسبوک

برخلاف آمازون، فیسبوک سهم کمی در گزارش اخیر دارد. در بخش پلتفرم‌های آنلاین حاکم در بازار، فیسبوک کمترین صفحات یعنی ۳۷ صفحه را به خود اختصاص داده در حالی که آمازون و گوگل به ترتیب دارای ۶۸ و ۷۱ صفحه هستند. علت این موضوع به عدم بررسی حریم خصوصی توسط کمیته می‌شود و اینکه قدرت شبکه‌ای یکپارچه این کمپانی مناسب اقدامات ضدانحصار سنتی نیست.

مهمترین اتفاقی که در جلسه دادرسی مربوط به فیسبوک رخ داد، نگاهی جدید به شرایط خرید اینستاگرام توسط این کمپانی بود. بخش فیسبوک این گزارش اغلب این بخش را پوشش می‌دهد و به این موضوع اشاره می‌کند که چرا به چالش کشیدن قدرت بازار فیسبوک به عنوان یک شبکه اجتماعی به این اندازه دشوار است.

با وجود این گزارش، جدا کردن اینستاگرام از فیسبوک یک کار سنگین است که وزارت دادگستری آمریکا به تنهایی نمی‌تواند آن را انجام دهد، البته تعداد کمی از راه‌حل‌های پیشنهادی این گزارش می‌توانند این وضعیت را تغییر دهند. در این گزارش به بررسی دقیق‌تر خریدهای آینده فیسبوک به همراه قوانین تعاملی اشاره شده که می‌تواند قوانین ایالات متحده آمریکا را به مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا نزدیکتر کند. با این حال هیچ‌کدام از آن‌ها روی سلطه فیسبوک روی بازار تاثیر نخواهند گذاشت.

در این میان مهمترین اقدام، قوانین عدم تبعیض است که می‌تواند برای نحوه مدیریت شبکه‌ فیسبوک محدودیت ایجاد کند، با این حال پلتفرم این کمپانی در مقایسه با پلتفرم جستجوی گوگل و همچنین فروشگاه آنلاین آمازون اهمیت بسیار بالایی برای رقبا ندارد. این موارد باعث شده که کمیته اغلب رفع مشکل فیسبوک را به آژانس‌های دیگر واگذار کند.

اپل

زمانی که مدیرعامل اپل، تیم کوک در ماه ژوئیه در مقابله کمیته قرار گرفت، چندین نمونه برجسته برای نمایش نحوه استفاده از قدرت این شرکت در اپ استور برای نابود کردن رقبا وجود داشت. با این حال تنها پس از این چندین هفته، اوضاع با شکایت اپیک گیمز تغییر کرد. این کمپانی با قرار دادن سیستم پرداخت خود درون فورتنایت باعث شده این بازی از اپ استور حذف شود و اگرچه دادگاه شکایت اپیک همچنان در جریان است، اما نمی‌توان از انحصار اپل چشم‌پوشی کرد.

فورتنایت تنها یکی از نمونه‌های موجود در این پرونده محسوب می‌شود اما در پس زمینه بسیاری از تحلیل‌های این پرونده حضور دارد. اپل سابقه طولانی در برخورد با اپ‌های آیفون دارد و در گزارش این کمیته به این موضوع اشاره شده که هرکدام از این پرونده‌ها می‌توانند نشان‌دهنده انحصار این کمپانی باشند.

همانطور که می‌توان انتظار داشت، اپل چنین گفته‌هایی را به چالش کشیده است:

«ما همیشه گفته‌ایم که بررسی دقیق معقول و مناسب است، اما به شدت با نتیجه‌گیری مسئولین در رابطه با اپل مخالف هستیم. شرکت اپل در هیچ‌کدام از بخش‌های که فعالیت می‌کند، سهم غالب بازار را در اختیار ندارد.»

قوانین عدم تبعیض می‌توانند تاثیر فوری روی اپل داشته باشند. چندین سالی می‌شود که اپل مانع از امکان استفاده از چیپ NFC آیفون توسط اپ‌های شخص ثالث می‌شود که مانعی اساسی برای اپ‌های پرداخت جهت رقابت با «اپل پی» است. اپ‌های پیش فرض موسیقی و آب و هوا نیز می‌توانند توسط رگولاتورها مورد بررسی دقیق قرار بگیرند و رتبه‌بندی اپ استور می‌تواند شفاف‌تر و منصفانه‌تر شود.

اگرچه این اقدامات قابل توجه به نظر می‌رسد، اما روی هسته کسب و کار سخت افزاری اپل تاثیری ندارند. علاوه بر این، سرویس‌هایی مانند اپل موزیک یا اپل تی‌وی نیز تغییراتی را تجربه نخواهند کرد و این در حالی است که کار را برای رقبا دشوارتر کرده‌اند.

سوال مهمتر این است که چه اتفاقی برای اپیک و کمپانی‌هایی رخ می‌دهد که باید کارمزد بالایی به اپل پرداخت کنند. کمیته با شرکت‌های زیادی مانند اسپاتیفای برای کاهش کارمزد ۳۰ درصدی اپل صحبت کرده اما در این گزارش اشاره‌ای به توقف دریافت این میزان کارمزد نشده است.

در حالت تئوری، جداسازی ساختاری می‌تواند در اپ استور اعمال شود، با این حال لحن کمیته در گزارش به گونه‌ای نیست که دنبال چنین مسئله‌ای باشد. برخلاف گوگل و یوتیوب یا فیسبوک و اینستاگرام، تصور تجزیه اپ استور و تبدیل آن به یک شرکت مستقل از آیفون دشوار است. این محصولات ارتباط بسیار نزدیکی باهم دارند و در بیشتر مواقع گزارش کمیته تلاشی برای جداسازی آن‌ها انجام نداده است.

با توجه به تمام این موارد، اپیک گیمز تنها می‌تواند در دادگاه پیروز شود. علاوه بر این، به نظر می‌رسد این کارمزد خارج از موارد مربوط به پرونده ضدانحصار اپل است.

گوگل

از میان چهار شرکتی که جلسه دادرسی ضدانحصار آن‌ها در ماه ژوئیه صورت گرفت، احتمالا گوگل بیشتر از سایر آن‌ها مورد تحقیق قرار گرفته است. برای چندین سال رگولاتورهای ضدانحصار اروپا قدرت این غول جستجوی اینترنتی را کاهش داده‌اند و انتظار می‌رود وزارت دادگستری آمریکا نیز تحقیقات گسترده‌ای علیه این کمپانی در هفته‌های آینده آغاز کند که شاید منجر به جداسازی کروم از این کمپانی شود. در حالی که اقدامات رگولاتورها می‌توانند برای ۳ شرکت دیگر یک تهدید فرضی باشند، برای گوگل یک واقعیت روزانه محسوب می‌شود.

منتقدان قدیمی گوگل از مانورهای این کمپانی در برابر کمیته متعجب هستند. این کمپانی ابتدا حکمرانی خود را در بازار انکار و سپس ادعا می‌کند که معیارها را ردیابی نمی‌کند که البته ایمیل‌های داخلی خلاف آن را نشان می‌دهند. با وجود چنین مواردی، همگی می‌دانیم که گوگل در دنیای موتور جستجوها و کروم در دنیای مرورگرها حکمرانی می‌کند.

اگر بپذیرید که گوگل موقعیت مرکزی در دنیای وب دارد، بسیاری از رفتاری دیگر آن مشکوک‌تر به نظر می‌رسد. در این گزارش جزئیاتی درباره تراش دادن داده‌های سایت‌هایی مانند «Genius» و «Celebrity Net Worth» به چشم می‌خورد که آن‌ها را تبدیل به منبع اطلاعات موتور جستجوی گوگل می‌کند. سرویس‌های گوگل مانند مپس بیشترین سهم را صفحات جستجو به خود اختصاص داده‌اند.

علاوه بر این موضوع، برخی شرکای گوگل از افزایش هزینه حق استفاده از سرویس‌های گوگل می‌گویند که برای مثال حق استفاده از API گوگل مپس در چندین ماه از ماهانه ۹۰ دلار به ۲۰ هزار دلار رسیده که نشان از قدرت انحصاری گوگل دارد.

در این معاملات قدرت نرم زیادی وجود دارد که بیشتر آن‌ها را هرگز مشاهده نکرده‌ایم. راه‌حل‌های موجود در گزارش اخیر بسیار وحشتناک به نظر می‌رسند و همانند مواردی هستند که اروپا دنبال می‌کند. مانند اکثر اقدامات ضدانحصاری، آن‌ها می‌توانند برای اهداف نامناسب و برای رقبا مناسب باشند، اما معلوم نیست گوگل بدون این بازوها چه شکلی به خود می‌گیرد.

اگر گوگل در بازار جستجوها حکمرانی نمی‌کرد، کروم همچنان محبوبترین مرورگر بازار می‌شد؟ اگر موتور جستجوی گوگل در اندروید قرار نمی‌گرفت، شرایط برای این کمپانی دشوارتر می‌شد؟ این سوالات بزرگ در ذهن بسیاری وجود دارد، با این حال دموکرات‌ها به فشارهای خود ادامه می‌دهند و بیش از هر زمان دیگری این احتمال وجود دارد که در آینده به پاسخ این سوالات دست پیدا کنیم.