انجمن فین تک ایران: تعریف درستی از «پلتفرم» از نگاه حاکمیت نداریم

خبر یک سال حبس برای مدیرعامل استارتاپ زرین پال، جامعه فناوری ایران را یک بار دیگر در تعجب فرو برد. در همین رابطه دبیر انجمن فین‌تک ایران در گفتگو با دیجیاتو اعلام کرد که تعریف «پلتفرم» از نگاه حاکمیت نامشخص است و ایجاد شدن این تعریف می‌تواند جلوی برخوردهای سلیقه‌ای با پلتفرم‌ها توسط دادگاه‌ها را بگیرد. او اعلام می‌کند پلتفرم نباید در پشت درهای بسته تعریف شود بلکه باید با همکاری انجمن و اعضای این سرویس‌ها به نتیجه برسد. از سوی دیگر رییس هیات مدیره انجمن فین‌تک ایران نیز به دیجیاتو گفت که صدور این قبیل حکم‌ها برای کارآفرینان موفق کشور و کند کردن چرخه اقتصادی آنها شایسته‌ی کشور نیست.

«مصطفی نقی‌پورفر» دبیر جدید انجمن فین‌تک ایران با اشاره به حکم حبس برای مدیرعامل استارتاپ فین تک «زرین پال»، این اتفاق را نادرست خواند و در گفتگو با دیجیاتو تاکید کرد که تمامی شرکت‌های پرداخت یار، از جمله زرین پال، صرفا پرداخت را بین دو طرف تسهیل می‌کنند و یک پلتفرم واسط هستند. او گفت در نتیجه مسئولیت آنها در حدی است که پلتفرم درست کار کند. به گفته نقی‌پورفر، این پلتفرم‌ها باید از منظر امنیتی نیز دقیق باشند و بتوانند سرویس خود را درست و دقیق ارائه کنند؛ همچنین به الزاماتی که شاپرک به آنها گفته پایبند باشند. او در همین رابطه گفت:

«پرداخت یارها تست‌های جدی امنیتی را پاس کردند و موظف هستند بر اساس دستورالعمل شاپرک عمل کنند ولی در هیچ جایی از این دستورالعمل اعلام نشده که یک تراکنش در چه صورت یک تراکنش مشکوک است و این مساله را خود پرداخت یارها حل و فصل می‌کنند.»

او با انتقاد از دیدگاه قضایی که به پرداخت یارها می‌شود به دیجیاتو می‌گوید:‌ «اگر بین دو راننده در یک جاده مشکلی پیش بیاید، کسی از سازنده جاده شکایتی ندارد. اگر یکی در جاده سقوط کند و یا جاده ریزش کند مساله فرق دارد اما اینکه دو راننده در یک جاده تصادف کنند که مشکل از جاده نیست که ما به پذیرنده‌ها ایراد می‌گیریم.»

تقی‌پور در پاسخ به این پرسش که باید از چه نهادی انتظار داشت تا چه کاری انجام دهد که کمتر شاهد مشکلات پیش آمده برای فین‌تک‌ها باشیم به دیجیاتو می‌گوید: «مشکل اینجاست که در ایران دستگاه‌های تصمیم گیرنده زیاد هستند و این تعدد رگولاتور و نهادها خودش یک چالش بزرگ است. توجیه کردن قوه قضاییه و همکاری بیشتر بانک مرکزی و کمک‌های معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات نیز بی‌تاثیر نیست. باید یک تعریف جامع و دقیق از پلتفرم انجام شود تا مشکلات حل شود. این تعریف نباید در پشت درهای بسته صورت بگیرد بلکه باید با همکاری انجمن و اعضای این سرویس‌ها صورت بگیرد.»

دبیر انجمن فین تک می‌گوید که فعالان فین‌تک ایران پس از آمدن آیت الله رئیسی به قوه قضاییه چشم امید زیادی به عملکردهای ایشان داشتند ولی تا به امروز این اقدامات هنوز به صورت جامع عملیاتی نشده است: «در زمان معاونت جواد جاویدنیا در دادستانی، پیگیری‌های متعددی انجام می‌شد و همکاری‌های زیادی می‌شد. معاونت جدید اما هنوز با ادبیات کسب‌وکارهای نوین چندان آشنایی ندارد و دوست داریم بتوانیم طی جلساتی با آنها بیشتر صحبت کنیم چرا که مشکلات کسب‌وکارهای نوین فقط مختص آنها نیست و مشکل حاکمیت و کل کشور است. در مساله زرین پال، باید گفت افراد زیادی بر اثر فعالیت این مجموعه معیشت‌شان می‌گذرد و نمی‌توان مشکلات آنها را جدی نگرفت.»

نقی‌پور باور دارد در بسیاری از مشکلاتی که برای پرداخت یارها و کسب‌وکارهای فین‌تکی به وجود می‌آید، مشکل از کم کاری شاپرک و بانک مرکزی است چرا که آنها می‌توانند با یک تعامل جدی با قوه قضاییه، ابهامات پیش آمده را حل و فصل کنند: «در واقع ورود آنها به مساله می‌تواند بسیاری از مشکلات پیش پا افتاده را از بین ببرد. آنها باید موضوع پرداخت‌یاری را به طور کامل برای قضات تشریح کنند؛ به خصوص برای تیم‌های فین‌تکی که مجوزهای رسمی از آنها دارند؛ هرچند بقیه فین‌تک‌هایی که هنوز مجوز ندارند هم باید سر و سامان بگیرند.»

دبیر انجمن فین‌تک ایران در پاسخ به این پرسش که مشکل اصلی را از قانون می‌داند یا نگاه شخصی قضات را مشکل‌ساز می‌بیند به دیجیاتو می‌گوید:‌ «متاسفانه در ایران تفسیر قانون زیادی وجود دارد. مشکلات پرداخت یارها را باید از ارگان بالا سری آنها پرسید نه مواخذه کردن خود آنها. نباید بی‌جهت حکم زندان برای افراد و کارآفرینان صادر کرد و این مساله بارها و بارها در قوه قضاییه به تمامی قضات تکرار شده است. قوه قضاییه جلسات مشترک با این قضات بگذارند و ما هم حاضر به همکاری در این زمینه هستیم.»

تقی پور در پاسخ به این پرسش که چرا معمولا حکم‌های صادر شده از دادگاه‌های شهرستان‌ها صادر می‌شود به دیجیاتو می‌گوید:‌ «قضات تهران به خاطر نزدیکی به مراکز اصلی نهادها استعلام می‌گیرند و تعامل بیشتری با ارگان‌ها دارند اما در شهرستان‌ها معمولا این مساله بنا به دلایل مختلف از جمله دوری و سختی برگزاری جلسات و... رخ نمی‌دهد. رگولاتور باید یک حکم کلی را به همه شهرستان‌ها صادر کند تا آنها دقیقا از کم و کیف ماجرا آگاه شوند.»

او با اشاره به ریسک‌پذیر بودن سرمایه‌گذاری در ایران می‌گوید صدور چنین حکم‌هایی باعث کاشت بذر ناامیدی در فعالان می‌شود و اذعان دارد هم‌اکنون در کشور به خاطر اختلاف قیمتی دلار با ریال شاهد مهاجرت بسیاری از برنامه نویسان و کارآفرینان هستیم: «ویزای استارتاپی مثل آب خوردن صادر می‌شود و برنامه نویس‌ها و مدیران ما با ناامید شدن از ایران می‌روند و به مهاجرت آنها دامن میزنیم. ضمن اینکه وجهه بین‌المللی ما هم در برابر جامعه جهانی فناوری تضعیف می‌شود. این اتفاقات باعث می‌شود که ما یک مصرف کننده سرویس‌های خارجی بشویم که این مساله از منظر اقتصادی، امنیتی و فرهنگی چالشی است و خود مرکز ملی فضای مجازی نیز با تبدیل شدن ایرانیان به مصرف کننده سرویس های خارجی به شدت مخالف است.»

تقی پور می‌گوید که او به تازگی کارش را به عنوان دبیر انجمن فین‌تک ایران آغاز کرده و قصد دارد با برگزاری جلسات متعدد با نهادها و ارگان‌های مختلف و تبیین و تشریح مشکلات، اتفاقات مشابه را برای اکوسیستم فین‌تک ایران کاهش دهد.

از سوی دیگر «مهدی شریعتمدار» رئیس جدید هیئت مدیره انجمن فین‌تک ایران نیز در گفتگو با دیجیاتو تاکید می‌کند زمانی که از یک دستگاه پوز خریدی صورت بگیرد و این خرید تبدیل به یک کلاهبرداری یا فروش جنسی غیر مجاز شود، هیچ مشکلی متوجه شبکه پرداخت کشور نیست و نمی‌شود شبکه پرداخت را در اینجا مقصر دانست و طبیعتا پرداخت‌یارها هم در این میان خاطی نیستند و صرفا این پرداخت را به مرحله عملیاتی رسانده‌اند.

او در پاسخ به این پرسش که احراز هویت این افراد باید چگونه انجام شود نیز به دیجیاتو می‌گوید: «احراز صلاحیت فروشنده در مرحله اول با یک سری نهادهاست ولی اینکه یک فروشنده در ابتدای امر احراز اولیه آن انجام بگیرد و بعد کاری خلاف کند، مقصرش پرداخت‌یار نیست آنهم در چنین موردی مانند پرونده زرین پال که به تراکنش مورد بحث مشکوک هم شده و از دو طرف امضای مجدد گرفته است.»

«مهدی شریعتمدار» رئیس جدید هیئت مدیره انجمن فین‌تک ایران نیز در گفتگو با دیجیاتو تاکید می‌کند زمانی که از یک دستگاه پوز خریدی صورت بگیرد و اختلافی بین خریدار و فروشنده پیش آید یا کلاهبرداری انجام شود، هیچ مشکلی متوجه شبکه پرداخت کشور نیست و نمی‌شود شبکه پرداخت را در اینجا مقصر دانست و طبیعتا پرداخت‌یارها هم در این میان خاطی نیستند و صرفا این پرداخت را به مرحله عملیاتی رسانده‌اند.

او در پاسخ به این پرسش که احراز هویت این افراد باید چگونه انجام شود نیز به دیجیاتو می‌گوید: «احراز صلاحیت فروشنده در مرحله اول باپرداختیار است ولی اینکه یک فروشنده در ابتدای امر احراز اولیه آن انجام بگیرد و بعد کاری خلاف کند، مقصرش پرداخت‌یار نیست آنهم در چنین موردی مانند پرونده زرین پال که به تراکنش مورد بحث مشکوک هم شده و از دو طرف امضای مجدد گرفته است.»

شریعتمدار باور دارد که قانون هیچ‌گاه کامل نیست و کار قاضی نیز در این زمینه بسیار سخت است و باید با حداقل چارچوب‌هایی که تدوین شده به امر قضاوت دست بزند: «این یک موضوع بسیار حساس است اما باید در این مسائل، یا یک قاضی کارشناس مسلط بر امور قرار بگیرد و یا یک کارشناس نیز در کنار قاضی برای انجام مشاوره‌های لازم باشد. به هر حال این مسائل نوین و تخصصی هستند و لازم است قضات آموزش‌های لازم درباره آن را ببینند و تشکل‌های صنفی و انجمن‌های مربوطه نیز در این راستا باید همکاری کنند.»

او تاکید دارد مسائلی همچون اجبار به حضور داشتن مدیرعامل شرکت‌های خصوصی در دادگاه‌هایی در شهرستان‌ها باعث می‌شود که اکوسیستم فناوری بسیار درگیر شود: «شرکت‌ها نماینده حقوقی دارند که همین کار را انجام دهند و تعامل بهتری با دستگاه قضا داشته باشند. این مساله می‌تواند هم روی تصمیم قضات تاثیر بگذارد و هم اینکه در شرایط کرونایی کشور ماجرا را پیچیده می‌کند. آن هم در حالی که خود دادستانی سامانه‌ای برای برگزاری دادگاه انلاین ایجاد کرده است.» شریعتمدار باور دارد که همین مساله یکی از دلایلی است که بیشتر حکم‌ها از سمت دادگاه‌های شهرستان‌ها صادر می‌شود: «هم حضور فیزیکی مدیرعامل در این شهرها سخت‌تر است و هم اینکه برگزاری جلسات متعدد و تعامل این دادگاه‌ها با شرکت و شناختشان کمتر است.»

رییس هیات مدیره انجمن فین تک ایران اذعان دارد که صدور این قبیل حکم‌ها برای کارآفرینان موفق کشور صرفا کارشان را کندتر خواهد کرد و چرخه اقتصادی آنها را با سرعت کمتری پیش می‌برد: «این افراد ثبات لازم و صبوری کافی را دارند اما این ماجراها برای کشور ما شایسته نیست؛ صدور زودهنگام و عجولانه و غیرکارشناسی بسیاری از این حکم‌ها باعث می‌شود که تهدید از داخل وجود بیاید، آن هم در حالی که تحریم از بیرون به اندازه کافی فشار می‌آورد.»

شریعتمدار باور دارد که بسیاری از این شرکت‌ها هزاران شغل ایجاد کرده‌اند و قرار دادن دست‌انداز در کار آنها اثرات اجتماعی و اقتصادی بسیار زیادی به همراه خواهد داشت، او به دیجیاتو می‌گوید که انجمن فین‌تک ایران در موضوع پرونده زرین پال اقدامات لازم و رایزنی‌ها را انجام می‌دهد و احتمالا به زودی بیانیه‌ای نیز در این راستا از سوی انجمن منتشر خواهد شد.