یافته تحقیق جدید: شبکه‌های اجتماعی ما را مثل موش شرطی کرده‌اند

اگر به خاطر گرفتن چند لایک بیشتر در اینستاگرام نمی‌توانید از ارسال مطلب دست بکشید، احتمالا مغز شما در حال شرطی شدن مثل مغز موشی است که با جستجوی غذا به دنبال کسب پاداش است.

محققان با استفاده از مدل‌سازی کامپیوتری به وجود رابطه‌ای مستقیم میان تعداد دفعات ارسال مطلب در شبکه‌های اجتماعی و تعداد لایک‌ها پی بردند. پژوهشگران سپس داده‌های بدست آمده از این آزمایش را با نحوه رفتار موش‌ها حین جستجو برای غذا و سپس تجربه حس رضایتمندی پس از پیدا کردن آن غذا مقایسه کردند.

یافته‌های این تحقیق که در ژورنال Nature Communications منتشر شده، مسیر را برای انجام تحقیقات بیشتر درباره آسیب احتمالی شبکه‌های اجتماعی به سلامت روان هموار می‌کند.

پژوهشگران در این تحقیق دو ساله، داده‌های بیش از یک میلیون پست از حدود ۲ هزار کاربر اینستاگرام و همچنین حدود ۲ هزار پست از شبکه‌های اجتماعی دیگر را تحلیل کردند. سپس ۱۷۶ داوطلب از یک پلتفرم آنلاین که کپی اینستاگرام بود استفاده کردند که قابلیت لایک کردن مطالب را داشت. محققان سپس بدون اطلاع شرکت کنندگان، نرخ لایک‌ها را دستکاری کردند.

محققان دریافتند زمانی که یک پست بازخورد مثبت بیشتری دریافت می‌کند، کاربر انگیزه بالاتری برای ارسال مطالب بیشتر دارد. علت ربط دادن این رفتار به موش‌ها به دلیل نحوه رفتار کردن این جونده در محفظه شرطی شدن فعال یا «جعبه اسکینر» (Skinner Box) است.

این محفظه قرن بیستم میلادی توسط «بی‌اف اسکینر» اختراع شد و از آن برای مطالعه شرطی شدن کلاسیک (Classic conditioning) استفاده می‌شود. موش‌ها پس از قرارگیری در این جعبه با انجام دادن وظایفی خاص، مثل حرکت دادن اهرم، غذا (پاداش) دریافت می‌کنند.

به گفته محققان جعبه اسکینرِ انسان‌ها، اینترنت است، اهرم دریافت پاداش، ارسال عکس‌ها یا میم هاست و پاداش، «لایک ها» هستند. پس می‌توان گفت که انسان در حال رفتار کردن مثل موش هاست. مقایسه انسان با موش ممکن است به مذاق بسیاری خوش نیاید، اما آنطور که این تحقیق نشان می‌دهد، منطقی است.

البته پژوهشگران اضافه می‌کنند که این تحقیق به این معنی نیست که انسان و موش کاملاً شبیه به هم بوده و یا افراد با پست کردن در شبکه‌های اجتماعی در حال رنج بردن از اثرات منفی هستند. محققان امیدوارند این تحقیق مسیر را برای انجام تحقیقات بیشتر در آینده برای بررسی آسیب احتمالی شبکه‌های اجتماعی به کاربران هموار کند.