حدود پانصد بنا در آمریکای میانه به کمک فناوری لیدار آشکار شدند

محققان حدود پانصد بنا را در جنوب مکزیک با استفاده از یکی از فناوری‌های سنجش از راه دور به نام لیدار (Lidar) یافت کردند. این سازه‌ها- که هنوز زیر پوشش گیاهی مدفون هستند- به حدود سه‌هزارسال پیش بازمی‌گردند و سازه‌های بزرگی را شامل می‌شوند که احتمال دارد برای گردهمایی‌های تشریفاتی و دیگر مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.

توماس گریسون، باستان‌شناسی در دانشگاه تگزاس که در این پژوهش نقشی نداشته است، می‌گوید:«تعداد زیاد محوطه‌هایی که پیدا کرده‌اند، حیرت‌آور است. این مطالعه الهام‌بخش دهه‌ها پژوهش در استقرارگاه‌های مختلف خواهد شد.»

تلاش این گروه از بررسی و کاوشی با استفاده از فناوری لیدار در مقیاسی کوچک‌تر نشأت می‌گیرد که منجر به یافت شدن قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سازه‌های یافت شده از مایاها شد.(نتایج این پژوهش سال گذشته در ژورنال Nature منتشر شد.)

تمدن مایا جنوب مکزیک و بخش‌هایی از آمریکای مرکزی را دربرمی‌گرفت و بخاطر هرم‌های برجسته، زبان نوشتاری و سیستم گاه‌شماری خود مشهور است.

محوطه مذکور که آگوادا فنیکس(Aguada Fénix) نام دارد مربوط به هزار تا هشتصد پیش از میلاد بوده و شامل سازه‌ای بزرگ به طول هزاروچهارصدمتر و ارتفاع تا پانزده متر می‌شده است. این سازه ده سکوی کوچک‌تر را هم در طرفین شامل می‌شد که در مجموع تعداد آن‌ها به بیست‌ عدد- اساس سیستم شمارشی بسیاری از فرهنگ‌های آمریکای میانه- می‌رسید.

همچنین عدد بیست در کیهان‌شناسی و گاه‌شماری آمریکای میانه حائز اهمیت است و الگویی مشابه از سازه‌ای بزرگ با سکوهایی کوچکتر در طرفین آن در دیگر محوطه‌های این ناحیه هم دیده می‌شود که حاکی از الگوی فرهنگی وسیع‌تری است. این گروه خواهان آن بود که ببیند چقدر چنین آرایش و چیدمانی در مکانی حتی گسترده‌تر، رایج است. اما مطالعاتی که در آن‌ها از فناوری لیدار استفاده می‌شود، می‌توانند گران باشند.

بنابراین محققان از داده‌هایی استفاده کردند که برای عموم قابل دسترس بوده و دولت مکزیک آن‌ها را برای بررسی تقریباً 84500کیلومتر مربع، جمع‌آوری کرده بود. معمولاً چنین داده‌هایی به دلیل وضوح پایین، برای باستان‌شناسی استفاده نمی‌شوند. لیدار تصاویری را در مقیاس پنج متری تولید می‌کند-به جای مقیاس یک متری و یا حتی پنجاه سانتی‌متری که در بررسی‌های باستان‌شناختی معمول است. با این حال، محققان توانستند تا داده‌های دولتی را با نقشه‌هایی با وضوح بالا در محوطه‌های مشخصی مقایسه کنند و همچنین برخی از سازه‌های آشکار شده را حضوری بازدید کردند.

بررسی‌ها منجر به کشف 478 مجتمع رسمی شد. یافته‌های این پژوهش در Nature Human Behaviour منتشر شده است. بسیاری از این بناها، طرح و چیدمانی مشابه آگوادا فنیکس داشتند، ازجمله محوطه‌ای مربوط به اُلمک‌ها در سن لورنزو. محققان به بحث درباره اینکه آیا اُلمک‌ها- که پیش از مایاها وجود داشتند- بیشتر همانند فرهنگ مادر آن‌ها هستند یا فرهنگ خواهر، ادامه خواهند داد. پژوهشگران حدس می‌زنند که این مجتمع‌های مربوط به اُلمک‌ها و مایاها بین 1100 و400 پیش از میلاد ساخته شده و برای گردهمایی‌های تشریفاتی استفاده می‌شد.

تاکشی اینوماتا، باستان‌شناسی در دانشگاه آریزونا که سرپرستی این پژوهش را برعهده داشته است می‌گوید که این کشف نشان‌دهنده آن است که سن لورنزو الهام‌بخش محوطه‌های مربوط به مایاها، ازجمله آگوادا فنیکس بوده است. «مردم تصور می‌کردند که سن لورنزو بسیار منحصربه‌فرد بوده و چندان ارتباطی با آنچه بعدها پیش آمد، نداشته است.» او اضافه می‌کند که این یافته می‌تواند منشأ سیستم گاه‌شماری بیستگانی در آمریکای میانی را به صدها سال قبل‌تر از زمانی که شواهد نوشتاری از تقویم‌ها پدیدار می‌شود، برگرداند. اینوماتا می‌گوید:« این یافته باعث می‌شود تا ما درباره آنچه که در این دوره اتفاق افتاده است، تجدید نظر کنیم.» گریسون اضافه می‌کند که «استدلال قانع‌کننده‌ای است»

این گروه همچنین چهار نوع طرح و چیدمان دیگر نیز یافت کردند که یا نشان از تاثیرات مختلف فرهنگی و یا نقاط مختلف زمانی داشتند.

این داده‌های جدید در سراسر منطقه، سوالات دیگری را هم برمی‌انگیزد. طرح و چیدمان استاندارد شده مراکز تشریفاتی نشان‌دهنده آن است که این نوع معماری زودتر از آنچه محققان تصور می‌کردند، رسمیت یافته است. اینوماتا ذکر می‌کند که شواهد کمی از اقامتگاه‌های دائم پیش از حدود 500قبل از میلاد وجود دارد و می‌گوید که فرهنگ‌های این منطقه زمانی که این بناهای عظیم را ساختند، هنوز تاحدودی سیار بودند.

اینوماتا می‌گوید که نبود شواهد از اقامتگاه‌های دائمی- و ظهور زودهنگام بناهای بزرگ- این ایده را که بناها، پادشاهان و کشاورزی همه به توالی یکدیگر ظاهر شدند، به چالش می‌کشد.

تیموتی مورتا، باستان‌شناس منظر در دانشگاه فلوریدا می‌گوید که در تفسیر نتایج لیدار باید احتیاط به خرج دهیم. ممکن است که سن لورنزو، خودش، محوطه‌ای قدیمی باشد اما چندین دوره توسعه را پشت سر گذاشته است. او می‌گوید که تاریخ‌گذاری رادیوکربن بیشتری از سازه‌های تشریفاتی نیاز است تا تصمیم بگیریم که آیا این سکو واقعاً مربوط به پیش از آگوادا فنیکس است یا بعدها اضافه شده.

با این حال این مطالعه «قابل توجه و نوآورانه است» و «رویکردی اساسی است که مجموعه‌ای از کارها را آغاز خواهد کرد.»