۱۰ فیلم جنگی بی نقص اما کمتر شناخته شده در مورد جنگ جهانی دوم که احتمالاً ندیده اید

فیلم های جنگی همواره نماد شکوه و هیجان سینما بوده اند. دوران طلایی این ژانر بدون شک دهه های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ بود، زمانی که درام های جنگ جهانی دوم در باکس آفیس حرف اول را می زدند. از تصویرسازی های باشکوه از نبردها و اتفاقات مرتبط با جنگ جهانی دوم مانند The Longest Day, The Great Escape, A Bridge Too Far و The Dam Busters تا داستان های کاملاً ساختگی مانند Casablanca, The Dirty Dozen و Von Ryan’s Express، بسیاری از فیلم های جنگی این دوره در زمره محبوب ترین فیلم های این ژانر قرار دارند. در دهه های اخیر، فیلم هایی که در مورد جنگ جهانی دوم هستند بسیار کمیاب شده اند زیرا کسانی که آشنایی نزدیکی با این اتفاق مهم دارند بسیار اندک و اندک تر شده اند.

با این وجود سنگین وزن های دنیای فیلمسازی مانند کوئنتین تارانتینو (Inglourious Basterds) و کریستوفر نولان (Dunkirk) ثابت کرده اند که طرفداران فیلم های جنگی مربوط به جنگ جهانی دوم هنوز طرفدار دارند. جدای از فیلم های گرانقیمت و پرهزینه جنگی، تعداد زیادی دیگر از فیلم های مربوط به جنگ جهانی دوم در سراسر جهان ساخته شده اند که با گذشت زمان دور از توجه باقی مانده اند. جنگ جهانی دوم چنان جنبه های متعددی دارد که به ندرت به تمام آن ها پردخته شده و برخی فیلم های جنگی به شکلی خاص و متفاوت به این جنبه های پرداخته اند. در این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ فیلم جنگی مرتبط با جنگ جهانی دوم آشنا کنیم که از جنبه ای متفاوت به این درگیری پرداخته و شاید شما نیز آن ها را ندیده اید.

۱۰- Grave Of The Fireflies (1988)

استودیو جیبلی اغلب با نام «دیزنی ژاپن» شناخته می شود اما موضوع بسیاری از فیلم های آن بسیار تاریک تر و بالغ تر از آن چیزی است که در فیلم های خانوادگی دیزنی می بینیم. در فیلم های این استودیو پایانی خوش هرگز تضمین شده نیست و شاید چنین موضوعی در هیچ یک از انیمیشن های استودیو جیبلی به اندازه Grave Of The Fireflies قابل درک نباشد، نگاهی بیرحمانه و ترسناک به واقعیت های دشوار زندگی روزمره مردم ژاپن در دوران جنگ جهانی دوم در شرایطی که شکست اجتناب ناپذیر کشورشان در مقابل نیروهای متفقین روز به روز واضح تر می شود. تراژدی روایت شخصیت اصلی سیتا و خواهرش ستسوکو باعث می شود تماشای این انیمیشن بسیار دشوار باشد.

آگاهی از سرنوشت تلخ این دو شخصیت از همان سکانس های ابتدایی باعث می شود که تماشای درماندگی آن ها از مرگ والدین، سوء تغذیه و بدرفتاری با آن ها از جانب جامعه ای بی تفاوت بسیار دردناک تر باشد، در شرایطی که لحظات امیدوار کننده و شادی بخشی که از معصومیت ستسوکو و تعهد سیتا برای مراقبت از خواهرش نشأت می گیرد در نهایت بی معنی شود. بدون شک با توجه به ماهیت داستان، تماشای دوباره این فیلم خوشایند نیست اما تجربه تماشای چند باره Grave Of The Fireflies ارزشش را دارد. شاید تاثیرگذارترین فیلم ساخته استودیو جیبلی، این فیلم یک درام جنگی انسانی در بالاترین کیفیت است که ارزش مخاطبان بیشتری با توجه به امتیاز کامل ۱۰۰ درصدش در راتن تومیتوز را دارد.

۹- The Desert Fox (1951)

امروزه، اروین رومل یکی از شناخته شده ترین ژنرال های آلمان نازی است. موج پیروزی های او در بیابان های شمال آفریقا به عنوان شاهدی بر نبوغ تاکتیکی و نظامی او بوده و شخصیت و اعتبار او چنان مورد توجه قرار گرفته که نزدیکی اش به هیتلر و نازی ها نیز نتوانسته این اعتبار را خدشه دار کند. بخشی زیادی از «افسانه رومل» توسط کتاب بیوگرافی این فیلد مارشال نوشته دزموند یانگ در سال ۱۹۵۰ و اقتباس سینمایی آن در سال ۱۹۵۱ توسط هنری هاتاوی محبوبیت یافت. اگر چه کتاب یانگ و فیلم هاتاوی مدت هاست فراموش شده اند، اما تصویری که از یک رقیب شرافتمند نشان می دهند، تصویری از مردی است که برخلاف همتایانش جنگی تمیز و بدور از اعمال شیطانی را هدایت می کرد که نقش مهمی در متفاوت بودن اعتبار این ژنرال آلمانی نسبت به دیگر فرماندهان نظامی دوران آلمان نازی داشته است.

تماشای فیلم The Desert Fox بدون شک لذت بخش است، فیلمی که دوران فرماندهی او در نبردهای شمال آفریقا و مراقبت او از دیوار آتلانتیک را به تصویر می کشد، پیش از اینکه به همراهی او با توطئه ۲۰ جولای برای کشتن هیتلر و در نهایت خودکشی او اشاره شود. این فیلم در بریتانیا بسیار بیشتر از ایالات متحده مورد توجه قرار گرفت زیرا تصویری مثبت ارائه کردن از یک فرمانده آلمانی تنها شش سال پس از پایان جنگ برای مخاطبان آمریکایی چندان قابل درک نبود، فیلمی که در کمال ناباوری هنوز بازسازی نشده است. نبرد در شمال آفریقا و جنگ تاکتیکی رومل و فیلد مارشال برنارد مونتگومری موضوعات محبوبی هستند که در تاریخ جنگ جهانی دوم قرار دارند اما به دلیل عدم حضور ایالات متحده در آن ها کمتر در دنیای سینما مورد بحث قرار گرفته اند، موضوعی که باعث شده این فیلم زندگینامه ای ۸۸ دقیقه ای یکی از بهترین تصاویر ارائه شده از جنگ جهانی دوم باشد.

۸- Stalag 17 (1953)

فیلم The Great Escape یکی از مشهورترین فیلم های مربوط به جنگ جهانی دوم است که در آن تیمی از بازیگران مشهور در قالب اسرای جنگی برای فرار از زندانی در آلمان نقشه می کشند. این فیلم از همه جهت یک فیلم فوق العاده است که در تمام مدت ۳ ساعت داستان خود مخاطبانش را روی صندلی نیم خیز و نگران نگه می دارد. جدای از دو فیلم The Bridge on the River Kwai و The Great Escape، فیلم های قابل توجه زیادی دیگری در مورد اسرای جنگی ساخته نشده اند، علیرغم این واقعیت که صدها هزار نفر از سربازان متفقین به اسارت نیروهای متحدین درآمده و تلاش داشتند از زندان های خوفناکی مانند کولدیتز فرار کنند. فیلم Stalag 17 به کارگردانی بیلی وایلدر بزرگ یک داستان ساختگی اما هیجان انگیز در مورد زندگی اسرای جنگی متفقین در آلمان است.

شخصیت اصلی سفتون با بازی ویلیام هولدن به خاطر رابطه خوبش با نگهبانان آلمانی توسط دیگر اسرا مورد اذیت و آزار قرار گرفته و همه او را جاسوس آلمانی ها می دانند. ماجراجویی رستگارآمیز او گاهی اوقات به شدت کمدی می شود، چیزی که از فیلمسازی که The Apartment و Some Like It Hot را ساخته قابل درک است اما در اینجا با یک فیلم پرتنش و جذاب و لذت بخش مواجه هستیم که پایانی بسیار راضی کننده دارد، جایی که سفتون تلاش می کند بفهمد مقصر واقعی این همه ماجرا کیست. اگر چه هولدن برای بازی در این فیلم برنده جایزه اسکار شد اما Stalag 17 در طول زمان تقریباً فراموش شده و مانند دیگر فیلم هایی در مورد اسرای جنگی متفقین که در بالا به آن ها اشاره شد مورد توجه و تکریم قرار نگرفت.

۷- Max Manus: Man Of War (2008)

مشارکت کشورهای اسکاندیناوی در جنگ جهانی دوم عمدتاً در مقایسه با بازیگران اصلی اروپایی نادیده گرفته می شود اما هم دانمارک و هم نروژ و سوئد سهم خود را در این جنگ ایفا کردند، جایی که دو کشور اول تقریباً در تمام طول دوران جنگ در اشغال آلمان نازی بودند. نیروهای مقاومت نروژ به خاطر عملیات های خرابکارانه شان علیه نیروگاه آب سنگین وموک شناخته می شوند که تلاش های آلمان برای توسعه بمب اتمی را ناکام گذاشت. هزاران سوئدی که به بریتانیا فرار کرده و آموزش خرابکاری دیده بودند، برای نابود کردن و به زیر کشیدن حکومت جوزف تربوون و فرماندار نظامی فاشیست نروژیِ دست نشانده نازی ها به نام ویدکون کویسلینگ که نامش در خارج از نروژ با خیانت به مردم کشورش شناخته می شد تلاش می کردند.

با توجه به صنعت فیلم نسبتاً کوچک نروژ و نبود علاقه به تلاش های نروژِ دوران جنگ جهانی دوم در خارج از این کشور، تلاش های معدودی برای مستند سازی این مبارزات صورت گرفت تا اینکه فیلم Max Manus: Man Of War ساخته شد. این فیلم می خواهد از طریق یکی از قهرمانان ملی کشور به تلاش های نروژی ها برای رهایی از دست دولت متحد نازی ها در جنگ جهانی دوم بپردازد و سازندگان در این تلاش تا جایی پیش می روند که یک پرچم نازی را برای فیلمبرداری بر فراز شهر اسلو روی ساختمان استورتینگ به پرواز در می آورند. Max Manus فیلمی مملو از اشکال است و برخی آن را به دستکاری در تاریخ متهم کرده اند اما پوشش یکی از مهم ترین تلاش های دوران جنگ جهانی دوم و بازی اکسل هنیه به طور خاص را نباید نادیده گرفت. نروژ داستان های هیجان انگیز زیادی در مورد جنگ جهانی دوم برای روایت دارد اما این فیلم را می توان بهترین و بزرگ ترین فیلم سینمای این کشور در این موضوع دانست.

۶- Lifeboat (1942)

در طول چهار سالی که ایالات متحده در جنگ جهانی دوم مشارکت داشت، هالیوود به ندرت فیلمی غیر از فیلم های جنگی در مورد این ماجرا ساخت. اغلب این فیلم ها یک سری فیلم های پروپاگاندایی بودند که عجولانه سر هم شده بودند تا سربازگیری برای حضور در این نبرد را ساده تر ساخته و باعث ایجاد هیجان و اشتیاق در میان جوانان شوند اما جز معدودی از آن ها مانند Casablanca، این روزها نام و اثر چندانی از این فیلم ها نمانده است. در آغاز جنگ و حضور بریتانیا در جنگ در سال ۱۹۳۹ بود که آلفرد هیچکاک به آمریکا نقل مکان کرد و از این برهه تا سال ۱۹۴۵ یکی از بهترین دوران فیلمسازی اش را تجربه کرد، جایی که هفت فیلم بلند و دو فیلم کوتاه ساخت. جدای از Rebecca، هیچ یک از این فیلم ها در زمره فیلم های مهم و پربحث او قرار ندارند و در مقایسه با فیلم هایی مانند Psycho و Vertigo کمتر شناخته می شوند اما سه فیلم Saboteur, Foreign Correspondent و Lifeboat به خاطر حال و هوای جنگی شان باید مورد توجه قرار گیرند.

از میان این سه فیلم می توان Saboteur را هیچکاکی ترین آن ها دانست، تریلری جاسوسی در مورد گروهی جاسوس که در کشور دشمن فعالیت دارند اما Lifeboat را باید بهترین فیلم جنگی هیچکاک در مورد جنگ جهانی دوم دانست. این فیلم تماماً روی یک قایق نجات روایت می شود پس از آنکه یک زیردریایی یوبوت آلمانی به کشتی شخصیت های اصلی فیلم حمله می کند، فیلمی با فضایی محدود و پرتنش که راه را برای موفقیت های بعدی مانند فیلم Rope باز کرد. این فیلم که به خاطر تصویرسازی سمپاتیکش از یک ملوان آلمانی، در زمان انتشار مورد انتقاد قرار گرفت، یک اکران سینمایی بسیار محدود دریافت کرد اما تماشای آن برای علاقمندان به کارهای هیچکاک خالی از لطف نخواهد بود.

۵- Empire Of The Sun (1987)

اشغال چین توسط ژاپن یکی از عناصری است که در سینمای هالیوود و غرب در فیلم هایی که درباره جنگ جهانی دوم ساخته می شوند به طور عمده نادیده گرفته می شود، ماجرایی که در واقعیت به مرگ بیش از ۱۸ میلیون غیرنظامی در اثر قتل، قحطی و بیماری منجر شد، میزانی از تلفات که تنها با تلفات اتحاد جماهیر شوروی در جریان جنگ جهانی دوم قابل مقایسه است. این موضوع شاهدی بر این ادعا است که هالیوود تنها به بخش هایی از جنگ جهانی دوم توجه می کند که غربی ها در آن مشارکت داشته اند اما Empire Of The Sun شاید شناخته شده ترین فیلم هالیوودی است که در مقیاسی اندک در مورد دوران اشغال چین توسط ژاپن است، هر چند این بار نیز به شخصیت های بریتانیایی و آمریکایی گرفتار در این ماجرا پرداخته می شود.

Empire Of The Sun یکی از شناخته شده ترین فیلم های این فهرست است که بخش زیادی از این اعتبار و شناخته شدگی به کارگردان آن، استیون اسپیلبرگ، باز می گردد اما این فیلم با گذشت زمان به شدت زیر سایه دیگر شاهکارهای حماسی جنگی کارگردان مانند Schindler’s List و Saving Private Ryan قرار گرفت. داستان این فیلم در مورد جیمی است، یک پسربچه بریتانیایی که در شانگهای، چین و توسط ژاپنی ها از والدینش جدا می شود. فیلم Empire of the Sun بخشی داستان بلوغ و بخشی ماجراجویی زندان و بخشی نمایشی ترسناک از زندگی تحت اشغال ژاپنی هاست. این فیلم یکی از اولین حضورهای کریستین بیل روی پرده سینما بود که قدرت او در نقش اول داستان در سن ۱۳ سالگی به خوبی نشان می داد که به زودی به یکی از ستارگان شناخته شده سینما تبدیل خواهد شد، اتفاقی که در سال های بعد رخ داد. در این فیلم شاهد هیچ جنگ واقعی نیستیم اما از دست رفتن معصومیت جیمی در شرایطی که آبدیده شده و دنیای ترسناک زندانی بودن به اندازه یک نبرد واقعی ترسناک و تکان دهنده هستند.

۴- Black Book (Zwartboek) (2006)

همانند کشورهای اسکاندیناوی، مشارکت هلند در جنگ جهانی دوم نیز کمتر مستند شده است. تنها موضوعی که معمولاً در قفسه های کتابخانه ها در مورد هلندِ دوران جنگ جهانی دوم دیده می شود به ماجرای موسوم به «پلی در دوردست» (Bridge Too Far و فیلمی به همین نام) در آرنهم باز می گردد که به سومین هدف متفقین در جریان عملیات مارکت گاردن اشاره دارد. این ماجرا که در قالب فیلمی به همین نام ساخته ریچارد آتنبرو با حضور ستارگان برجسته سینما بر اساس کتابی از کورنلیوس رایان مستندسازی شده یک عملیات ناموفق بود که به خارج شدن بخش زیادی از هلند از زیر یوغ اشغال آلمان نازی منجر نشد و در ادامه قحطی بزرگی را در زمستان پیش رو در پی داشت. مقاومت هلندی ها بسیار گسترده بود اما بدون سازماندهی مناسب و تلاش های آن ها بخشی از چیزی است که در فیلم Black Book ساخته پل ورهوون به نمایش در می آید.

او که بعد از دو دهه حضور در هالیوود و ساخت فیلم هایی مانند Robocop, Total Recall و البته اثر بسیار ناموفق Showgirls به زادگاهش بازگشته بود، فیلمی ساخت که نیمی پرتنش و نیمی عاشقانه است در مورد یک زن هلندی یهودی که تلاش دارد هویتش را مخفی کند، از مقاومت پشتیبانی نماید و با یکی از رهبران نازی های اشغالگر که افکار متفاوتی از همقطارانش دارد وارد رابطه شود. این فیلم چیزهای زیادی در داستان خود می گنجاند و به همین خاطر سرعت روایت اتفاق ها را بیشتری می کند. Black Book به یک اندازه تراژیک و پیروزمندانه روایت می شود و یک بازگشت به فرم مناسب برای ورهوون بعد از یک دهه ساخت فیلم های ضعیف بود. این فیلم همچنین به ابزاری برای به شهرت رسیدن کلاریس ونهوتن تبدیل شد که یکی از ستاره های اصلی سریال Game of Thrones در نقش ملیساندر بود.

۳- The Train (1964)

چند سال پیش، جرج کلونی گروهی را در فیلم The Monuments Men دور هم جمع کرد، یک فیلم پرزرق و برق مملو از ستارگان هالیوود در قالب واحدی که هدفشان محافظت از آثار هنری است که در اختیار نیروهای آلمانی قرار دارد و توسط آن ها غارت شده اند. این فیلم از لحاظ تجاری یا دیدگاه منتقدان فیلم موفقی نبود اما سطحی از توجه را به فیلم کلاسیک The Train بازگرداند، فیلمی که داستان مشابهی داشت. به کارگردانی جان فرانکنهایمر بعد از ساخت Manchurian Candidate، این فیلم برت لنکستر را در مقام یکی از اعضای مقاومت فرانسه در مقابل یک سرهنگ نازی با بازی پل اسکافیلد قرار می دهد که سعی دارند یک اثر هنری به سرقت رفته را در اختیار بگیرند در شرایطی که در پس زمینه داستان به فعالیت های مقاومت فرانسه در جریان جنگ جهانی دوم پرداخته می شود.

این فیلم در شرایطی که تعداد کشته شدگان برای محافظت از آثار هنری باارزش افزایش می دهد، این سوال را مطرح می کند که آیا آثار هنری نیز به اندازه جان انسان ها اهمیت دارد یا خیر، فیلمی سیاه و سفید که تحت الشعاع فیلم های جنگی بزرگتری قرار گرفته که آن روزها ساخته می شود اما نگاهی هیجان انگیز و جالب به بخش بزرگی از جنبه های غیرنظامی جنگ جهانی دوم است. سرقت آثار هنری توسط نازی ها و شوروی در طول دوران جنگ جهانی دوم بسیار شایع بود و بسیاری از آن ها هنوز هم به صاحبان اصلی شان بازگردانده نشده اند اما بخش اعظم این ماجرا برای عموم مردم ناشناخته باقی مانده و جز جامعه هنری کمتر کسی از آن مطلع است، در حالی که در دنیای سینما و تلویزیون نیز به ندرت به آن پرداخته شده است.

۲- The Big Red One (1980)

ماجراجویی های جنگی در مورد سربازان در ماموریت، از محبوب ترین فیلم های جنگی دهه ۱۹۶۰ بود که نمونه آن را می توان در فیلم های Dirty Dozen و دنباله های متعدد آن، The Guns of Navarone و دو فیلم کلینت ایستوود در این ژانر یعنی Where Eagles Dare و Kelly’s Heroes دید، فیلم هایی کلاسیک که یک ساختار مشابه را دنبال می کنند، جایی که گروهی از سربازان برای یک عملیات خطرناک قتل، نابودی، نجات یا سرقت دور هم جمع می شوند. فیلم The Big Red One بسیار کمتر از فیلم هایی که به آن ها اشاره شد شناخته می شود که تا حدودی به خاطر این است که یک دهه پس از دوران طلایی این ژانر جنگی منتشر شد. لی ماروین، در یکی از آخرین نقش آفرینی هایش، نقشی متفاوت از دیگر نقش های عمده اش در قالب یک مرد سرسخت انتقام جو بازی کرده و رهبری گروهی از سربازان را در جریان نبردهای جنگ جهانی دوم در اروپا بر عهده دارد.

سکانس های اکشن فیلم بسیار متعدد هستند (سکانس عملیات روز دی دی که بسیار هوشمندانه ساخته شده است) و واقعیت های ترسناک جنگ ماست مالی نمی شوند در شرایطی که شخصیت بی نام گروهبان با بازی ماروین با گذشت زمان بی رحم تر و خشن تر می شود. این فیلم یکی از معدود فیلم هایی است که مارک همیل در دوران بازی در جنگ ستارگان در آن نفش آفرینی کرده است، فیلمی که دو نسخه آن موجود است که یکی از آن ها نسخه بازسازی شدن بدون دخالت استودیو سازنده است که یک ساعت به داستان فیلم اضافه می کند و به خاطر داستان جذابش که شما را در خود فرو می برد اصلاً حس نمی کنید که در حال تماشای یک فیلم ۱۶۰ دقیقه ای هستید.

۱- Downfall (Der Untergang) (2004)

بسیاری میم هایی که بر اساس فیلم Downfall ساخته شده اند را در فضای مجازی دیده اند. سکانسی که در آن هیتلر از ژنرال هایش عصبانی می شود یکی از ماندگارترین سکانس های این فیلم است که به عنوان یک میم با زیرنویس های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. این فیلم و این سکانس خاص لحظه ای را به تصویر می کشد که پیشوا در می یابد جنگ را باخته است و تصویری ترسناک از آخرین روزهای درگیری در برلین و زندگی هیتلر و نزدیکانش را به تصویر می کشد، در شرایطی که ارتش بیرحم شوروی عرصه را بیش از پیش بر غیرنظامیان خسته و آخرین بازماندگان دیوانه رایش سوم تنگ کرده است.

اگر چه داستان از دریچه نگاه ترودل یونگ به عنوان دستیار و منشی هیتلر روایت می شود که بعد از پایان جنگ اطلاعات مهم و ارزشمند متعددی را در اختیار تاریخ نگاران قرار دارد، همه توجه فیلم به تصویرسازی فراموش نشدنی و به شدت تاثیرگذار برونو گانز بزرگ در نقش هیتلر معطوف است. او به خاطر تزریق مقداری انسانیت در بازی خود در نقش هیتلر، در دوران اکران اولیه فیلم Downfall مورد انتقاد قرار گرفت اما این تصویرسازی واقع گرایانه به جای تصویری تک بعدی که همیشه از هیتلر نمایش داده شده، تحسین بسیاری از منتقدان و سینماروها را برانگیخت.

بیشتر بخوانید:

۱۰ فیلم جنگی جذاب و مهیج تاریخ سینما برای کسانی که به نبردهای دریایی علاقه دارند

۱۰ فیلم جنگی برتر در مورد جنگ جهانی دوم؛ از «فهرست شیندلر» تا «پیانیست»