داستان‌ سنت‌های کریسمس

همه ما در طول زندگی بابانوئل یا درخت کریسمس را در فیلم سینمایی، تلویزیون یا بازی‌های مختلف دیده‌ایم. سنت‌های تمام تمدن‌ها و مذاهب داستان‌های مختلف و جالبی دارند که حال که سال میلادی تحویل شده و حال و هوای کریسمس برقرار است از فرصت استفاده می‌کنیم که درباره سنتها و رسوم شب کریسمس و داستان هر یک را بشناسیم.

سَنتاکلاوز یا بابانوئل

افسانه بابانوئل به صدها سال پیش و زمان قدیسی به نام سن نیکولاس برمی‌گردد که به دلیل مهربانی و بخشندگی بسیاری که داشت نامش در تاریخ ماندگار شد. گفته می‌شود که سن نیکولاس از یک خانواده اشرافی بود که مبالغ زیادی ارث از خانواده‌اش به او می‌رسد اما او تصمیم می‌گیرد که به مناطق محروم سفر کرده و تمام ثروت خود را خرج فقرا و بیماران کند. او را به عنوان یکی از اولین چهره‌های کلیسا که قدم در راه برقراری عدالت و برابری گذاشت می‌شناسند، زیرا پیش از او خیرات و بخشندگی در میان مسیحیا معنایی نداشت.

یکی از مشهورترین داستان‌های سن نیکولاس داستان سه خواهر بیماری است که در بازار بردگان به فروش می‌رسیدند. سن نیکولاس آنها را آزاد کرده و پس از درمان بیماریشان، برای هر یک همسران شایسته‌ای پیدا می‌کند.

با گذشت سالیان، داستان‌های سن نیکولاس به گوش مردم شهرها و کشورهای مختلف می‌رسد و رفته‌رفته او به شخصیتی بسیار مقدس و حتا افسانه‌ای تبدیل شد که توانایی انجام معجزات مختلفی دارد. او را به عنوان محافظ کودکان می‌شناختند و زمانی که از دنیا می‌رود نیز مردم به احترام او روز مرگش را به عنوان روزی خوش یمن برای کارهای بزرگی مانند ازدواج یا شروع کار و... انتخاب می‌کنند.

در قرن سیزدهم داستان‌های واقعی و گاهی تخیلی زیادی درباره او در میان مردم گفته می‌شد و در آنها او را به شکل فردی مرموز معرفی می‌کردند که به شکلی که دیده یا شناسایی نشود به تک‌تک خانه‌ها سرزده و برای افراد خانواده هدایایی در خانه قرار می‌دهد. این اعتقادات و داستان‌ها بیشتر از هر کشوری در هلند رواج داشت و رفته‌رفته از هلند به سایر کشورهای اروپایی و سپس به آمریکا راه یافت.

نام سنتاکلاوز در حقیقت از نام سن نیکولاس در زبان هلندی گرفته شده است، سین نیکولاز یا سینتر کلاز در زبان هلندی اشاره به سن نیکولاس دارد که رفته‌رفته در زبان انگلیسی به سنتاکلاوز تغییر پیدا کرده است. بابانوئل یا سنتایی که امروزه ما می‌شناسیم به شکل پیرمرد چاق و خندان با ریش بلند سفیدی است که لباس و کلاه قرمز رنگی دارد. این سنتاکلاوز توسط شاعری به نام کلمنت کلارک مور (Clement Clarke Moore) در مجموعه اشعاری به نام شب پیش از کریسمس، با این ویژگی‌های ظاهری توصیف می‌شود.

امروزه تدارکات مراسم کریسمس پس از جشن شکرگزاری شروع می‌شود که شامل چراغانی خانه و حیاط، تهیه درخت کاجی مناسب و آویختن تزئینات مختلف بر روی آن و قرار دادن جوراب‌های بافتنی بر بالای شومینه می‌شود. هر یک از این سنت‌ها ریشه در اعتقادات مسیحیان و داستان‌های محلی دارد که با گذشت زمان به شکل مراسم امروزی درآمده‌اند.

رنگ قرمز و سبز

اگر همین حالا نام کریسمس را در گوگل بزنید عکس‌هایی با تم رنگی سبز و قرمز را به شما نشان خواهد داد که الهام گرفته از برگ‌های سبز روشن و میوه‌های قرمز گیاه راج (Holly) است که از معدود گیاهانی می‌باشد که در فصل زمستان شکوفه و میوه می‌دهد.

کوتوله‌های بابانوئل (اِلف‌ها)

همان‌طور که گفتیم طبق داستان‌هایی که از بابانوئل گفته می‌شود او همواره کیسه‌ بزرگی از اسباب‌بازی و هدایا برای بچه‌ها همراه خود دارد که این کیسه توسط کوتوله‌هایی جادویی که در قطب شمال زندگی می‌کنند بافته و پر می‌شود. ردپای این کوتوله‌ها را می‌توان در اساطیر ژرمنیک پیدا کرد که آن‌ها را موجوداتی بسیار کوچک با گوش‌هایی نوک‌تیز توصیف کرده‌اند که با استفاده از قدرت‌های جادویی خود از انسان‌ها در مقابل شیطان محافظت می‌کنند.

(این اِلف‌های کریسمس را با اِلف‌هایی که در اساطیر نورس بررسی کردیم اشتباه نگیرید)

ارابه و گوزن جادویی

بر طبق داستان‌های محلی، بابانوئل برای رساندن هدایای تمام بچه‌ها سوار بر ارابه جادویی می‌شود که توسط 8 گوزن پرنده کشیده می‌شوند. گفته می‌شود که بابانوئل می‌تواند با استفاده از جادو این ارابه را کوچک کرده و در جیب خود بگذارد. سنت چراغانی کردن سقف و حیاط خانه‌ها در شب کریسمس به این دلیل است که راه را برای ارابه بابانوئل روشن کنند تا گوزن‌های پرنده او بتوانند به راحتی خانه‌ها را پیدا کنند.

جوراب‌های بالای شومینه

آویزان کردن جوراب‌های بافتنی بالای شومینه یکی از عجیب‌ترین سنت‌های کریسمس محسوب می‌شود که این سنت هم در تاریخ و داستان‌های محلی ریشه دارد. همان‌طور که گفتیم معروف‌ترین داستان بخشندگی و مهربانی سن نیکولاس داستان سه خواهر فقیری است که به عنوان برده در میدان شهر به فروش می‌رسیدند. در زمان قدیم دخترانی که به سن قانونی ازدواج می‌رسیدند باید مبلغ قابل توجهی پول به شکل جهیزیه تهیه می‌کردند تا بتوانند ازدواج کنند، اما پدر این سه خواهر که بسیار فقیر بود توانایی پرداخت قرض‌هایش را نداشت و به همین دلیل وادار شده بود دخترانش را به عنوان کنیز به فروش برساند.

داستان جوراب بافتنی از اینجا شروع می‌شود که یک شب سن نیکولاس به خانه پیرمرد و دخترانش می‌رود و آنها که جوراب‌های خود را شسته و بالای شومینه آویزان کرده بودند تا خشک شود بی‌خبر از همه‌جا سعی می‌کنند از مهمان عزیزشان پذیرایی کنند که سن نیکولاس در غیاب آنها تعداد زیادی سکه‌های طلا در جوراب‌های در حال خشک شدن دختران پیرمرد انداخته و خانه آنها را ترک می‌کند تا آنها بتوانند جهیزیه خوبی فراهم کرده و ازدواج کنند.

امروزه با الهام از همین داستان بچه‌ها جوراب‌های بافتنی بزرگی را از بالای شومینه آویزان می‌کنند که زمانی که بابانوئل به خانه آنها سر زد بتواند هدایای بچه‌ها را در این جوراب‌ها مخفی کند.

درخت کریسمس

تزئین درخت کریسمس که معمولاً درختی همیشه بهار مانند سرو یا کاج انتخاب می‌شود که در زمستان نیز سبز باشد از رسوم کریسمس محسوب می‌شود که با وجود اینکه تا زمان سلطنت ملکه ویکتوریا تنها در کشورهایی نظیر آلمان و هلند انجام می‌شد، به سرعت در تمام کشورهای دنیا مرسوم شد.

استفاده از درخت در تزئینات معابد و مقبره‌ها توسط مصریان و رومیان باستان رواج بسیار داشت چرا که درخت، به ویژه درخت‌هایی که در تمام سال سبز باقی می‌مانند را مظهر پاکی و زندگی جاودانه می‌دانستند اما رسم به خانه آوردن و تزئین درخت در شب کریسمس ریشه در رسوم مسیحیان آلمانی در قرون وسطا دارد که به عنوان تزئینات جشن شب تولد عیسی مسیح رواج داشت.

امروزه تزئین درخت کریسمس یکی از مهم‌ترین مراسم کریسمس محسوب می‌شود و همه ساله مسابقات مختلفی برگزار می‌شود که در آن کسی که به زیباترین شکل درخت کریسمس را تزئین کند برنده می‌شود، هم‌چنین کشورهای مختلف نظیر فرانسه، آلمان، سوییس و... مبالغ زیادی را سالانه برای تهیه و تزئین درخت‌های بزرگ کریسمس در میادین اصلی شهرهای بزرگ صرف می‌کنند.