نگاهی به تاریخچه، ماهیت و کاربرد اموجی ها

در مکالمات و ارتباطاتی که هر روز در سرتاسر دنیا انحام می گیرند، اموجی ها نقشی کلیدی را ایفا می کنند و دیگر می توان گفت که به نوعی استاندارد تبدیل شده اند. این اشکال زیبا و مملو از رنگ را می توانید در هر پست مربوط به رسانه های اجتماعی مشاهده کنید؛ از پیامک های متنی گرفته تا اظهار نظرهایی که در محیط آنلاین شاهدشان هستیم.

بله همه ما از این آیکون ها استفاده می کنیم اما اطلاعات دقیقی در موردشان نداریم و نمی دانیم که اصلا از کجا آمده اند. در اینجا به برخی از رایج ترین پرسش ها در این رابطه پاسخ خواهیم داد.

آیا اموجی و اموتیکن یکی هستند؟

خیر! این دو مقوله تفاوت های قابل توجه ای با هم دارند هرچند که بسیاری از افراد آنها را به جای هم استفاده می کنند.

واژه اموتیکن (Emoticon) به عکس هایی اشاره دارد که از کاراکترهای استاندارد تشکیل می شوند و از آن جمله می توان به صورت خندان پرطرفداری اشاره کرد که از دو نقطه، خط فاصله و یک پرانتز ساخته شده مانند این :-). اگر بخواهیم به شیوه ای بهتر بگوییم، اموتیکن ها راهی ساده برای ابراز احساسات در متن هستند.

در مقابل اما اموجی ها تنها یکی از کاراکترهای یونیکد را شامل می شوند. اموتیکن صورت خندانی که در بالا به آن اشاره کردیم را می توان با اموجی «صورت اندک خندان» نیز نشان داد که در پایین می توانید تصویر مربوط به آن را هم مشاهده نمایید. باید در نظر داشته باشید که این اموجی روی دستگاه های مختلف شکل متفاوتی به خود می گیرد، این درحالی است که اموتیکن صورت خندان در هر گجتی دقیقا به یک شکل دیده می شود.

در کنار اموجی و اموتیکون مقوله دیگری به نام استیکر نیز مطرح می شود که همراه با پلتفرم های مدرن پیام رسان به کاربران معرفی شد. این آیکون ها به طور کلی متفاوت از موارد یاد شده هستند اما برخی توسعه دهندگان اصرار دارنند که آنها اموجی بنامند.

در ادامه این مطلب اما قصد ارائه توضیحات در مورد اموتیکن ها و استیکرها را نداریم و صرفا می خواهیم به اموجی ها بپردازیم.

اموجی ها از کجا آمده اند؟

همزمان با اوج گیری عصر دیجیتال، به خاطر وجود زبان های مختلف در سرتاسر دنیا، کیبوردهای متفاوتتی نیز همراه با استانداردهای انکدینگ گوناگون متولد شدند. هدف اصلی از ارائه این استانداردها نیز تبدیل حروف، اعداد و دیگر کاراکترها به کدهای باینری (منظور یک ها و صفرها) برای کامپیوترها بود تا قابل درکشان نمایند.

اما اگر به عنوان نمونه در روسیه زندگی می کردید و قصد ارسال پیام برای دوستتان در افغانستان را داشتید احتمالا به مشکل بر می خوردید؛ در واقع به خاطر همین تفاوتی که میان استانداردهای انکدینگ وجود دارد دوست افغان شما احتمالا تعدادی حروف شکسته و نامفهوم را روی نمایشگر موبایلش مشاهده می کرده زیرا بیت هایی که توسط انکدر روسی تولید شده معنای متفاوتی برای انکدر افغان دارند.

رفته رفته نام نهادی به نام کنسرسیوم یونیکد به میان آمد که در اصل یک نهاد غیرانتفاعی است و تنها هدفش ایجاد تبدیلگر یا در واقع انکدر واحدی است که تمامی کاراکترهای موجود در زبان های مختلف را درست به همان شیوه دو طرف می شناسد.

به این ترتیب، وقتی پیامی را از ایران به هند ارسال می کنید، هر دو طرف دقیقا به یک شیوه آن را مشاهده می کنند.

این ایده به لحاظ نظری فوق العاده است، اما بی تردید، محقق نمودنش بسیار دشوار خواهد بود، زیرا همه تلاش کنسرسیوم  بر این بود که سازگاری با استانداردهای قبلی را نیز ایجاد نماید.

در واقع ایده اصلی این است که متن به یونیکد بدل شود و سپس حاصل کار نیز به استاندارد قدیمی کشور شما تبدیل گردد بی آنکه، در تعداد کاراکترها یا معنای کلی آن تغییری حاصل گردد.

در اینجا زمان آن رسیده که به خود اموجی ها و چگونگی پیدایش شان بپردازیم. در اواخر دهه 1990 میلادی، اموجی ها پدیده ای مختص به ژاپن بودند و هیچ فرد دیگری خارج از این کشور از وجودشان اطلاعی نداشت. در واقع اموجی ها توسط تولیدکنندگان موبایل در ژاپن معرفی شدند.

مهندسی به نام Shigetaka Kurita بدون آنکه حرف تازه ای را به مجموعه الفبایی زبان ژاپنی بیافزاید ایده ارسال عکس های کوچک از طریق پیامک را مطرح کرد و در ادامه نخستین اموجی را طراحی نمود.

اولین مجموعه از این آیکون ها در برگیرنده 172 عدد اموجی بودند که هرکدام ابعادی برابر با 12 در 12 پیکسل داشتند.

این تعداد همانطور که تایید می کنید در مقایسه با هزاران هزار اموجی حال حاضر بسیار اندک است اما علیرغم این محدودیت، اموجی ها دست آخر در ژاپن با اقبال روبرو شدند و در سرتاسر این کشور مورد استفاده قرار گرفتند زیرا به کاربران امکان می دادند که تصاویر را با همان پهنای باند مورد نیاز متون برای مخاطبانشان ارسال نمایند.

بله، عکس ها کوچک، ابتدایی و با کیفیت پایین بودند اما به هر حال امکان ارسالشان از طریق پیام های متنی فراهم شده بود.

باز گردیم به سراغ کنسرسیوم یونیکد. این نهاد از کشوری به کشور دیگر می رفت تا حروف الفبای مختلف را به لیست کاراکترهایش اضافه نماید و برای این منظور به هر حرف یک شماره را تخصیص می داد. در ادامه این کنسرسیوم به ژاپن رسید و شروع کرد به افزودن کاراکترهایش به کاتالوگی که مرتبا بزرگ و بزرگ تر می شد.

اما وقتی نوبت به آیتم های بومی ژاپن رسید (مثلا کاسه برنج) یونیکد باید تصمیم می گرفت و انتخاب می کرد که آیا اموجی مربوطه را از استاندارد یونیکد خارج کند  و ریسک ارسال پیام های ناقص در زمان ارتباط کاربران با اهالی ژاپن را به جان بخرد یا اینکه آن اموجی را هم به لیست بیافزاید. البته پاسخ روشن است، یونیکد تصمیم دوم را اتخاذ کرد.

علیرغم تمامی این تلاش ها اما یک مشکل جدی وجود داشت؛ با وجود آنکه این اموجی ها برای همه قابل استفاده بودند، هیچ فردی در خارج از ژاپن از آنها استفاده نمی کرد.  در واقع کسی از وجود این اشکال خبر نداشت چراکه اموجی ها در پشت تعداد زیادی منو مخفی شده بودند و اغلب کاربران نیز هیچگاه آنها را نمی دیدند. نکته دیگر آنکه این اموجی ها از طریق بسیاری تلفن های همراه پشتیبانی می شدند اما راهی برای تایپ کردنشان وجود نداشت.

در ادامه اپل وارد این عرصه شد. این شرکت تصمیم گرفت آیفون های تولیدی اش را در داخل ژاپن به فروش برساند و به همین خاطر باید گزینه تایپ اموجی را (که پیشتر از نظرها پنهان بود) به این دستگاه اضافه می کرد تا ژاپنی باز هم می توانستند آن کاراکترهای جالب را به پیام های متنی شان اضافه نمایند.

به این ترتیب احتمال می رود که فردی در جایی از این دنیا، گزینه جدید را روی آیفونش دیده و تعداد زیادی اموجی را برای فهرست تماس هایش ارسال کرده. در ادامه احتمالا دریافت کنندگان آن پیام ها از فرد سوال کرده اندن که چطور این کار را انجام داده و همین سوال وجواب ها بر شمار کاربران اموجی ها افزوده است.

اموجی ها چطور کار می کنند؟

عملکرد اموجی ها دقیقا مانند متن است؛ یک ارزش عددی (Code point) به تمامی کاراکترهای موجود در کاتالوگ یونیکد، از جمله اموجی ربط پیدا می کند. وقتی پیامی از طریق یک دستگاه ارسال می شود مجموعه ای از ارزش های عددی یونیکد از طریق آن فرستاده می شود. در ادامه وقتی دستگاهی دیگر پیام یاد شده را دریافت می کند، ارزش های عددی را تعبیر و تفسیر کرده و حرف، ارقام و اموجی ها را نمایش می دهد.

البته روشن است که این پروسه به مراتب پیچیده تر از چیزی است که به آن اشاره کردیم. با این همه، اگر آنچه گفته شد صحت داشته باشد آنگاه اموجی ها باید دقیقا در تمامی پلتفرم ها به یک شکل دیده شوند که در واقعیت اینطور نیست. علت چیست؟

هر پلتفرم فونت مختص به خود را برای اموجی ها دارد. درست همانطور که کابری می تواند کلاینت پیام رسانش را طوری تنظیم کند که پیام ها را با فونت Comic Sans نشان دهد و فردی که در آن سو قرار دارد فونت Arial را برای این منظور بر می گزیند، اموجی ها هم چنین مشخصه ای دارند.

به بیان ساده تر، ارزش های عددی ارسالی و دریافتی یکی هستند اما به شیوه ای متفاوت نمایش داده می شوند. ظاهرا در دستگاه های مختلف فونت استاندارد یکی است اما اموجی ها فونت استانداردی ندارند.

در واقع همانطور که استایل حرف A در فونت های Lucida و  Times New Roman با هم فرق دارد ظاهر اموجی ها هم در iOS و اندروید از هم متفاوت است و به همین خاطر برخی پلتفرم ها ابدا از اموجی پشتیبانی نمی کنند زیرا فونت یا تصویر اختصاصی برای آن ندارند و اموجی ها را به صورت مربع های توخالی، علامت سوال و دیگر نمادها نمایش می دهند.

اگر هر اموجی یک کاراکتر واحد است پس چرا توییتر افسر پلیس را دوکاراکتر حساب می کند؟

همانطور که احتمالا دیده اید، اموجی افسر پلیس یک کاراکتر است اما اگر بخواهید افسر سیاه پوست را تایپ کنید پای مقوله ای به نام Skin Tone Modifier یا اصلاح کننده توناژ پوست به میان می آید که در واقع یک اموجی کاملا جداگانه محسوب می شود.

در واقع شما به جای آنکه عبارت Police Officer یا افسر پلیس را تایپ کنید عبارت Police Officer + Dark Skin یا افسر پلیس + پوست تیره را تایپ می نمایید و چون اصلاح کننده توناژ پوست یک اموجی جداگانه محسوب می شود توییتر آن را دو عدد حساب می کند.

اما در مورد اموجی افسر پلیس زن با پوست تیره باید بگوییم که از 5 کاراکتر تشکیل شده است. در این بخش عامل دیگری به نام Zero-width Joiner (به اختصار ZWJ) به معنای اتصال دهنده عرض صفر وجود دارد که به خودی خود یک کاراکتر در یونیکد است.

این کاراکتر نخستین بار در زبان هایی مورد استفاده قرار گرفت که در آنها کاراکترها به شیوه های مختلفی به یکدیگر متصل می شدند (بسته به کارکترهای قبلی و بعدی). فارسی یکی از این زبان هاست چراکه در آن کاراکترهای زیادی وجود دارند که در ترکیب با دیگر موارد اشکال مختلفی به خود می گیرند.

همین مساله نیز در مورد ZWJ وجود دارد زیرا افسر پلیس، زن بودنش و پوست تیره آن را به هم متصل می کند تا یک تصویر واحد ایجاد گردد.