آیا کتاب های الکترونیک ما را کندذهن می کنند؟

نتایج تحقیقی که اخیرا انجام شده نشان می دهد میزان درک محتوا پس از مطالعه کتاب های کاغذی بیشتر و بهتر از زمانی است که از کتاب های الکترونیک برای مطالعه استفاده می شود. در این صورت آیا می توان نتیجه گرفت که با افزایش مطالعه کتاب های الکترونیک در مقابل کتاب های کاغذی، جوامع نهایتا کندذهن تر می شوند؟

در تحقیق انجام شده ۵۰ نفر برای مطالعه یک داستان انتخاب شدند. به نیمی از آنها نسخه چاپی کتاب و به بقیه نسخه الکترونیک روی کیندل داده شد تا شروع به خواندن داستان کنند. هر دو گروه در شرایطی مشابه اقدام به مطالعه کتاب کرده و پس از آن میزان درک مطلب از محتوای کتاب اندازه گیری شد. نتیجه نشان داد افرادی که نسخه چاپی کتاب را خوانده بودند در مجموع جزئیات بهتری را با دقت بیشتر توضیح می دادند.

استدلال اولیه محققان با توجه به نتیجه تحقیق این است که تفاوت میزان درک افراد پس از مطالعه نسخه چاپی و الکترونیکی کتاب، احتمالا بخاطر حس لمس برگه ها است. در این استدلال آنها معتقدند لمس ورق های کاغذ احتمالا منجر به ثبت لحظه برای خواننده می شود؛ چیزی که در کتابخوان های پلاستیکی الکترونیک بروز نمی کند. تئوری دیگری که برای این نتیجه به ذهن محققان رسیده این است که متون الکترونیک به اندازه متون چاپی برای خواننده ها قابل درک و هضم نیستند.

تمامی شرکت کنندگان در این تحقیق، دانشجویان دکترا و پست دکترا بوده اند و تنها دو نفر از آنها پیش از آن مطالعه از طریق کیندل را تجربه کرده بودند.

خانم Anne Mangen در این باره می گوید: آشکار است که ما هنوز نمی توانیم نتیجه دقیقی از تجربه مطالعه با ابزارهای مختلف از تحقیق انجام شده استخراج کنیم. بهبود نتایج ممکن است به آزمایشات بیشتر نیاز داشته باشد. آزمایشاتی که در آن کاربران بیشتری با تجربه مطالعه با کیندل در مقابل افرادی که تجربه مطالعه کتاب های چاپی بیشتری دارند را مورد مقایسه قرار دهد.

نتایج کامل چنین مقایسه ای شاید دهه ها طول بکشد. مقایسه کیفیت و سایز صفحه نمایش کتابخوان های الکترونیک در مقایسه با کتابهای چاپی و فاکتورهای متعدد دیگر ممکن است در نتیجه نهایی موثر باشند. همچنین تمرکز بر رفتار کودکان در کار با ابزارهای دیجیتال و قدرت و سرعت یادگیری آنها می تواند در فهم بهتر میزان درک کافی یا ناکافی انسان از مطالعه کتاب های الکترونیک به ما کمک کند.

البته برای بهبود مقایسه محتوای چاپی و دیجیتال، باید نوع محتوا، موضوع و سن کودکان یا سایر نمونه های بررسی نیز مورد توجه قرار گیرد.

همچنین همانطور که اشاره شد، میزان متنی که در هر صفحه از کتاب های چاپی و الکترونیک در معرض دید و مطالعه افراد قرار می گیرد نیز باید مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، در این تحقیق، افرادی که از کتابخوان الکترونیک برای مطالعه داستان مزبور استفاده کرده بودند، در مقایسه با آنها که نسخه چاپی کتاب را خوانده اند، قدرت طبقه بندی و ترتیب دهی کمتری در اتفاقات داستان داشتند، که می تواند به نوعی توجیهی بر فاکتور اشاره شده باشد.

همچنین لازم است سایر حالاتی که ممکن است نتیجه تاثیر مطالعه کتاب چاپی یا الکترونیک باشد نیز باید مورد توجه و مقایسه قرار گیرد. بر اساس نتایج یک نظرسنجی مجزا، قدرت تشخیص همه کودکان سه تا پنج ساله که به محتوای چاپی دسترسی داشتند به یک اندازه و نامطلوب بوده است. در حالی که نیمی از کودکان سه تا پنج ساله که به صورت ترکیبی از محتوای چاپی و الکترونیک بهره می بردند دارای قدرت تشخیص و ارزیابی کافی از آن محتوا در سن خود بوده اند.

حدود پنج ششم کودکان دسته اول تا ۱۰ سالگی مهارت کافی در مطالعه ندارند و این نشان می دهد مطالعه محتوا به صورت ترکیبی از کتابهای چاپی و الکترونیک می تواند برای بچه ها موثرتر و البته مثبت باشد.

در مجموع اینکه چه شکلی از میزان مطالعه برای بزرگسالان بیشترین تاثیر را بر روی میزان درک مطلب داشته باشد، کماکان نامشخص است. اما احتمال می رود ترکیبی از هر دو نوع برای بهبود درک محتوا تاثیر بیشتری داشته باشد.