آیا پرونده 500 میلیون دلاری زنیمکس و آکیلس، به نفع صنعت واقعیت مجازی است؟

مدتی است مجادله ای بزرگ بر سر اینکه چه کسی هدست واقعیت مجازی آکیلس ریفت را ابداع کرده برقرار شده و تا به این لحظه، فیسبوک و آکیلس وی آر به پرداخت غرامتی 500 میلیون دلاری به زنیمکس، کمپانی مالک بتسدا محکوم شده است. اما برخلاف آنچه به نظر می رسد، تحلیلگران اعتقاد دارند چنین مجادله ای به نفع دنیای تکنولوژی تمام خواهد شد.

پرونده قضایی زنیمکس و آکیلس، ماه گذشته میلادی آغاز شد و پای جان کارمک، مدیر ارشد فنی آکیلس و یکی از موسسین پیشین id Software، پالمر لاکی، یکی از موسسین آکیلس و نیز مارک زاکربرگ، موسس و مدیرعامل فیسبوک را به دادگاه باز کرد. طی این پرونده که بیش از دو هفته از آغازش می گذرد، یک طرف به سرقت علامت تجاری و حقوق معنوی کدهایی متهم شده که برای توسعه هدست ریفت مورد استفاده قرار گرفته اند و طرف دیگر، تمام ماجرا را یک کلاه برداری بزرگ می خواند.

زنیمکس، شرکتی که پشت فرنچایزهایی مانند دووم و دیسآنرد بوده، به دنبال دریافت غرامتی معادل 6 میلیارد دلار است. اما هیئت منصفه به این نتیجه رسید که آکیلس متهم به سرقت اسرار مبادلاتی نبوده و در عوض، مفاد قراردادی به فرجام نرسیده و نیز حقوق مادی و معنوی زنیمکس را زیر پا گذاشته است.

تمام این ماجرا، داستان اصلی آکیلس ریفت درباره پسر جوان و نابغه ای که دانشگاه را رها کرد تا با اختراعی بزرگ در زمینه واقعیت مجازی، به شهرت و ثروت برسد را زیر سوال می برد.

این پرونده همچنین موجی از مشکلات را روانه سازندگان آکیلس ریفت، و نیز توسعه دهندگانی که به ساخت بازی برای آن می پردازند کرده است. در حالی که دادگاه، به پرداخت غرامت 500 میلیون دلاری به زنیمکس رای داده، فرصتی برای زنیمکس نیز به وجود آورده تا خواستار توقف فروش تمام هدست های واقعیت مجازی آکیلس ریفت باشد.

مت ماهون، نایب رییس مهندسی در استودیوی Schell Games، احتمال توقف فروش آکیلس ریفت را «موضوعی مهم» می داند و اعتقاد دارد هر اتفاقی که سبب کاهش میزان دارندگان آکیلس ریفت شود، پیامدهای بدی به همراه خواهد داشت.

اما از طرفی، جان کولمن، مدیر توسعه تجارت استودیوی Vertigo Games می گوید انتقال بازی ها میان هدست های واقعیت مجازی، کاری بسیار آسان است؛ بنابراین چنین اتفاقی، در چگونگی توسعه بازی ها از سوی این کمپانی تاثیر چندانی نمی گذارد. اما وی کماکان نگران پیامدهای فرمان احتمالی دادگاه مبنی بر توقف فروش آکیلس ریفت است.

«[این مسئله] به نفع صنعت نخواهد بود چون زمان و انرژی صرف فروش بیشتر هدست ها یا ساخت تجارب بهتر برای مصرف کنندگان نشده است.» کولمن ادامه می دهد: «با این وجود، من اطمینان دارم که تمام صنعت در طولانی مدت، با مشکلی مواجه نمی شود.»

هر اتفاقی به وقوع بپیوندد، پر واضح است که کشمکش میان طرفین هنوز به پایان نرسیده است. فیسبوک به همین زودی از برنامه اش برای تشکیل دادگاه استیناف می گوید. اگر فیسبوک شکست بخورد، آکیلس ریفت در حال استفاده از کدهایی است که آکیلس وی آر اجازه استفاده از آنها را نداشته است. و حتی اگر فیسبوک برنده نهایی پرونده باشد، تمام ماجرا می تواند در کوتاه مدت آسیب رسان باشد.

شاید بسیار نامتعارف باشد که یک کمپانی به سرقت اسرار تجاری محکوم نشود اما در عوض، به نقض کپی رایت متهم گردد و تصمیم نهایی دادگاه، بتواند محصولی که از پیش به بازار عرضه شده است را تحت تاثیر قرار دهد.

جو احمد، یکی از موسسین شرکت وکالت هیوستونی «Ahmad, Zavitsanos, Anaipakos, Alavi & Mensing P.C» دلیل این امر را، اثبات آسان تر تخطی از حقوق کپی رایت می داند. و در پرونده فعلی، چیزی که با کپی رایت محافظت می شود، کدهایی است که برای راه اندازی هدست آکیلس ریفت مورد استفاده قرار گرفته اند.

«به نظرم دستور احتمالی [توقف فروش آکیلس ریفت] به مراتب از غرامات مهم تر است، خصوصاً برای شرکتی به بزرگی فیسبوک.» احمد ادامه می دهد: «زنیمکس باید نشان دهد که بدون دستور توقف فروش، با آسیبی جدی و غیرقابل جبران مواجه می شود، و این آسیب به هیچ وجه با پرداخت غرامت های مالی جبران نمی شود.»

«با در نظرگیری فاکتور قبلی، شاکی معتقد است که اندازه گیری خسارات مالی ناشی از این آسیب، بسیار دشوار یا حتی غیرممکن خواهد بود و در این صورت، دستور ممنوعیت دادگاه، امری الزامی برای جلوگیری از بروز این آسیب تلقی می شود.»

«یکی از رایج ترین فرمان های مد نظر [زنیمکس] می تواند جلوگیری از عرضه محصول، یعنی هدست ریفت باشد، اما احتمالات دیگری نیز وجود دارد. دورنمای چنین فرمانی، معمولی به واگذاری سریع دارایی ها نیز منجر می شود. یکی از رایح ترین توافقات می تواند قراردادی میان دو طرف برای خرید لایسنس باشد.»

موضوعی که به نظر می رسد اکثر فعالان دخیل در زمینه بازی های مبتنی بر واقعیت مجازی را نگران کرده، تاثیر این ماجرا بر صنعتی نسبتاً کوچک است.

بنابر آمار تخمینی SuperData Research، آکیلس طی سال گذشته و سال جاری میلادی، مجموعاً کمتر از یک میلیون هدست خواهد فروخت و فروش HTC Vive هم احتمالاً به 1.7 میلیون واحد خواهد رسید.

اگر تجهیزات قابل حمل واقعیت مجازی را نیز وارد معادله کنیم، آمار هدست های خریداری شده می تواند به 18 میلیون واحد برسد، اما این رقم هنوز هم کمکی به تحقق اهداف کمپانی هایی مانند فیسبوک که به دنبال حضور همه جانبه هستند کمکی نمی کند. و ضمناً این رقم، تعداد بازی های قابل فروش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

نکته جالب اینجاست که از نگاه SuperData Research، پرونده قضایی، غرامت مالی و پوشش رسانه ای ماجرای میان زنیمکس و فیسبوک؛ به نفع صنعت واقعیت مجازی تمام خواهد شد.

«این گامی مهم به سمت مشروعیت واقعیت مجازی است: پرونده ای قضایی با این ابعاد، بر پتانسیل های تکنولوژی واقعیت مجازی صحه می گذارد.» استفانی لیاماس، نایب رییس تحقیقات و استراتژی های محصولات در SuperData توضیح می دهد: «مردم عادی دو کمپانی برتر در صنعت تکنولوژی، فیسبوک و زنیمکس را در حال نبرد بر سر شرکتی کوچک می بینند که تا پیش از سال 2015، هیچکس نامش را نشنیده بود.»

«در نهایت، اگرچه 500 میلیون دلار مبلغی کوچک نیست، همه چیز بردی بزرگ برای فیسبوک خواهد بود، با در نظرگیری این که آنها به همکاری با آکیلس ادامه می دهند و نیازی به دخیل کردن زنیمکس در درآمدهای آتی نیستند. و از آن جایی که آنها 3 میلیارد دلار برای خرید کمپانی [آکیلس وی آر] هزینه کرده اند، مشخص است آنها اعتقاد دارند این سرمایه گذاری، درآمدی چندین برابری را بازخواهد گرداند که این موضوع هم رقم 500 میلیون دلار را ناچیز جلوه می دهد.»

اگرچه فیسبوک صحبتی درباره برنامه های آتی خود بعد از فرمان دادگاه به میان نمی آورد، یکی از سخنگویان کمپانی، حرف های جالبی به میان آورده است: «ما به عرضه ریفت و تولید نسل بعدی سخت افزار و نرم افزار برتر واقعیت مجازی ادامه می دهیم. تعهد ما به توسعه دهندگان، بیشتر از هر زمان دیگری است و ما از سرمایه گذاری میلیون ها دلار روی توسعه محتویاتی که بهترین تجربه از گیمینگ واقعیت مجازی را در اختیار مردم سراسر جهان قرار می دهند دست نمی کشیم.»