آلیس در سرزمین عجایب، واقعیت یا تخیل؟ با سندروم AIWS آشنا شوید

تصور کنید چشمانتان گرم شده و به آرامی به خواب فرو می روید، اما ناگهان متوجه می شوید دستتان باد کرده و به اندازه غول آسایی می رسد، یا لوازم اطاق خوابتان به سرعت آب می روند و آنقدر کوچک می شوند که در خانه عروسکی جای می گیرند.

اگرچه وضعیت فوق حقیقتاً رخ نمی دهد، اما افرادی با نوعی اختلال خاص به نام «سندروم آلیس در سرزمین عجایب» (Alice in Wonderland Syndrome) یا به اختصار AIWS چنین حالتی را تجربه می کنند، و اگر از آنها بپرسید، بزرگ و کوچک شدن در نظرشان کاملاً واقعیست.

AIWS نوعی اختلال نرولوژیکی به شمار می رود که بر ادراک فرد تأثیر گذاشته و معمولاً در کودکان رخ می دهد. تحقیقات زیادی روی این وضعیت انجام نشده، اما دکتر «گرنت لیو» پزشک ویژه کودکان در زمینه مغز و اعصاب که سالهاست این عارضه را تحت نظر دارد، معتقد است AIWS بسیار رایج است. او می گوید:

کودکان زیادی به این وضعیت دچار هستند، و به نظر من تعداد افراد مبتلا به AIWS بسیار بیشتر از آن چیزیست که تصور می کنیم.

اشخاص دچار این اختلال معمولاً ترکیبی از ماکروپسی (macropsia)، میکروپسی (micropsia)، پلوپسی (pelopsia) و تلوپسی (teleopsia) را تجربه می کنند، که به ترتیب به معنای بزرگ تر، کوچک تر، نزدیک تر یا دورتر دیدن اجسام در مقایسه با واقعیت هستند.

این سندروم برای نخستین بار توسط «جان تاد» روانپزشک معروف نامگذاری شد، و از آنجا که شخصیت اصلی رمان «آلیس در سرزمین عجایب» نوشته «لوئیس کارول» نیز وضعیت مشابهی را در داستان تجربه می کرد، اختلال عصبی فوق با همین نام معروف گشت.

تشخیص دشوار

تشخیص دقیق بیمار مبتلا به AIWS بسیار دشوار است، زیرا پس از پایان اپیزود و عادی شدن اوضاع، هیچ نشانه ای از وضعیت نامعمول در تصاویر مغزی او مشاهده نمی شود. «شینا آرورا» نخستین نرولوژیستی بود که مغز یکی از بیماران را حین بروز عارضه فوق اسکن کرد و به نتایج جالبی دست یافت.

او متوجه شد هنگام وقوع این اختلال، فعالیت الکتریکی مغز باعث گردش نامعمول خون در قسمت هایی از مغز می شود که بینایی و پردازش شکل ها و ابعاد را تحت کنترل دارند.

لیو هیچ راهی برای آزمودن AIWS در اختیار نداشت و بنابراین صرفاً به گفته های بیمار نوجوان خود برای تشخیص وضعیت تکیه کرد. او می گوید:

مهم ترین نکته این است که توصیفات اکثر کودکان در مورد این عارضه، کم و بیش به یکدیگر شباهت دارد و بنابراین تصور نمی کنم هیچکدام از آنها دروغ بگویند.

لیو دلیل اصلی فقدان تحقیقات کافی روی AIWS را بی ضرر بودن آن و ایجاد نکردن مشکلات اساسی برای افراد عنوان می کند. معمولاً سندروم فوق بین سنین 5 تا 10 سالگی به وجود آمده و نهایتاً تا اواخر دوره نوجوانی دیگر اثری از آن مشاهده نمی شود.

«اووِن پیکرل» نرولوژیست انگلیسی می گوید چون این وضعیت اکثراً شب ها رخ می دهد، می توان بروز آن را به تغییر در خروجی حسی (به خاطر نور کم یا آشفتگی در زمان به خواب رفتن) نسبت داد، ضمن اینکه تغییرات شیمیایی در مغز قبل از خواب نیز می توانند چنین مشکلاتی را ایجاد کنند.

در حال حاضر هیچ درمانی برای AIWS وجود ندارد، زیرا ابتدا محققین باید عوامل بوجود آورنده آن را تشخیص دهند. آنها معتقدند میگرن، صرع و عفونت های ویروسی با این عارضه مرتبط هستند، و برخی دیگر نیز می گویند تصور کوچک و بزرگ شدن اشیاء می تواند نوعی هشدار مغز برای آغاز میگرن باشد.

برخی متخصصین بر این باورند که AIWS بیماری وراثتی است، اما به سختی می توان بزرگسالان را به اعتراف در مورد تجربه این حس در دوران کودکی واداشت. لیو می گوید:

بسیاری از اعضای خانواده ها در ابتدا از بیان تجربیات خود امتناع می کنند، چون خجالت می کشند و می ترسند در نظر دیگران به عنوان فردی دیوانه شناخته شوند.

جالب است بدانید «لوئیس کارول» نویسنده رمان «آلیس در سرزمین عجایب» بارها به سردردهای عصبی و میگرن در نوشته هایش اشاره کرده و برخی می گویند او چند بار دچار حملات صرع قرار گرفته، به همین دلیل بعضی محققین معتقدند ایده اصلی داستان معروف فوق از تجربیات شخصی نویسنده بیرون آمده، اختلالی که در آن زمان ناشناخته بود.