آیا واقعاً ربات ها نرخ بیکاری را افزایش داده اند؟

تصاحب تدریجی موقعیت های شغلی انسانی به دست ربات ها به نگرانی عمومی در سرتاسر دنیا بدل شده است. اما این که ماشین ها تا چه حد و با چه نرخی در حال بیکار کردن انسان ها هستند چندان مشخص نیست.

گزارش های مختلف ارقام و درصدهای متفاوتی را در این خصوص ارائه می دهند، در عین حال سیاستمداران و برخی اقتصاددانان باور دارند که ربات ها بیشتر از آن که موقعیت های شغلی انسانی را از بین ببرند، در حال ایجاد مشاغل جدید هستند.

اما این ادعا تا چه حد صحت دارد؟‌ به تازگی «اداره ملی تحقیقات اقتصادی» دولت آمریکا تلاش کرده با بررسی تاریخچه اثرگذاری ربات ها در شاخص های بیکاری در این کشور به سوال فوق پاسخ دهد.

محققین در این طرح اقدام به بررسی شاخص های استخدامی و نرخ بیکاری در مناطق مختلف آمریکا در خلال سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷ کرده اند. نتیجه این که به طور متوسط به ازای ورود هر ربات به خطوط تولید، ۳ تا ۵.۶ انسان شغل خود را از دست داده اند.

علاوه بر این - با در نظر گرفتن نرخ به کار گیری ۱ ربات به ازای هر ۱۰۰۰ کارگر - با ورود این ماشین ها نرخ دستمزد کارگران با کاهشی ۰.۲۵ تا ۰.۵ درصدی مواجه شده است.

شاید این اعداد و ارقام در مقابل شنیده های اغراق شده پیشین در خصوص تاثیر شگرف ورود ماشین ها به صنعت در افزایش نرخ بیکاری مطابقت نداشته باشد، اما باید در نظر داشت که تعریف «ربات» در این گزارش بسیار محدودتر از چیزی است که در فرهنگ عامه رواج دارد.

بر اساس استاندارد جهانی، ربات ماشینی تمام اتوماتیک است که کاربردهای مختلفی داشته باشد. بنابراین ماشین های ساده ای که معمولاً توسط یک اپراتور مورد استفاده قرار می گیرند طبق این تعریف ربات محسوب نمی شوند.

گزارش مورد بحث یافته های دیگری را نیز آشکار می کند. این که تاثیر ورود ربات ها در بیکار کردن انسان ها متناسب با مناطق مختلف، نوع کسب و کارها و نوع شغل ها متفاوت است. به عبارت بهتر، برخی مشاغل هستند که نسبت به ورود ربات ها از شکنندگی بیشتری برخوردارند، از جمله اپراتورها، کارگران بخش مونتاژ و ماشین کارها.

با همه این ها اما یک سوال اساسی همچنان باقیست؛ انتهای این روند به کجا ختم می شود؟ کارشناسان مشارکت کننده در این بررسی معتقدند که اگر روند به کار گیری ربات های جدید در کسب و کارهای مختلف با همین روند به پیش رود، تا دو دهه آینده بالاخره شاهد اثرگذاری واقعی آن بر نرخ بیکاری خواهیم بود.