بشر در برابر دشمن دیرینه‌اش؛ آیا انسان نبرد با مرگ را پیروز خواهد شد؟

قدیمی ترین اثر ادبی تاریخ که اکنون بشر به آن دسترسی دارد در مورد یک خواسته مهم بشر است: زنده ماندن.

حماسه گیلگمش داستان قهرمانی را دنبال می کند که پادشاه و جنگجویی مقتدر است و هیچ هیولایی نمی تواند او را از پا در آورد. این جنگجوی نیرومند که به دنبال عمری طولانی است اما در نهایت تسلیم سرنوشت خود می شود. زمان آرام آرام او را زمین گیر می کند و در نهایت مرگ به استقبالش می آید.

فرار کردن و رهایی از دست مرگ تلاشی بی ثمر است اما این گفته ها سبب نمی شود که انسان ها دست از تلاش بردارند. پیشرفت های ایجاد شده در علوم پزشکی و تولید مواد غذایی و همچنین دوری از جنگ های بین المللی سبب شده تا امید به زندگی در بیشتر نقاط جهان افزایش یابد.

در حالی که امروزه بسیاری از مردم عمری بلندتر نسبت به اجدادشان دارند، اما مرگ برای آن ها فقط کمی به تاخیر افتاده و هیچگاه به طور کامل از بین نرفته.

حتی اگر از دردسرهای دوران نوزادی، قحطی، جنگ، وبا و طاعون جان سالم به در برده باشید، تا در توان داشتید غذای سالم و مفید خورده باشید، باز هم افزایش سن تاثیر خودش را روی بدن می گذارد. گوشت و پوست طراوت خود را از دست می دهند و عضوهای مختلف بدن از کار می افتند. به هر روی، مرگ دیر یا زود دارد اما سوخت و سوز خیر.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که طول عمر انسان در حال رسیدن به یک حد مشخص یعنی حوالی ۱۲۵ سال است. بیش از این، بدن انسان دیگر نمی تواند عملکرد درستی داشته باشد، مهم نیست که چقدر رعایت سلامت خود را کرده باشید. در همین حین، برخی از دانشمندان و پژوهشگران کم کم به این باور رسیده اند که پیر شدن هم یک بیماری است مثل فلج اطفال یا سرخک که در نهایت منجر به مرگ می شود.

چندین رویکرد در مورد مشکل پیر شدن وجود دارد که یکی از جذاب ترین آن ها مطالعه خون افراد جوان است. اینطور به نظر می رسد که تزریق خون شخصی جوان به یک فرد سالخورده سبب بهبود اوضاع و احوال فرد می شود. عضلات کارآمدتر می شوند، اعضای بدن قدرتی دوباره پیدا می کنند و وضعیت روحی نیز بهبود می یابد.

جسی کارمازین، موسس استارتاپ آمبروزیا که روی ویژگی های جوان سازی خون کار می کند می گوید اولین بار که چنین مسئله ای مطرح شد به سال ۱۹۵۴ باز می گردد. پروفسور مک کی شخصی بود که این آزمایش را انجام داد و به موفقیت رسید.

کارمازین می گوید: «او این آزمایش را روی موش انجام داد و جواب گرفت ولی مردم از این ایده خوششان نیامد. فکر می کنم اساسا به نظر آن ها نادرست بود. ایده بسیار قدیمی است و من فکر می کنم همان اتفاق هم دوباره رخ دهد، یعنی مردم با همان فرض قبلی مخالفت می کنند و می گویند که نباید چنین کاری انجام شود.»

پژوهشی که در آمبروزیا در حال انجام است می تواند نقطه آغازی برای غلبه بر دشمن دیرینه بشر باشد اما در عین حال قادر خواهد بود تا حساسیت عموم مردم را هم بر انگیزد و جریانی نو از مخالفت ها را پدید آورد.

پیر شدن چگونه است؟

چرخه عمر انسان درست مانند یک روایت داستانی، اوج و فرودی دارد. مرحله پیشرفتی که در آن انسان از یک نوزاد نحیف به بزرگسالی کاملا بالغ تبدیل می شود و پس از آن است که فرآیند طولانی زوال آغاز شده و در انتهای مسیر طولانی اش به یک نتیجه ختم می شود. شاعران و فیلسوف ها در تمام طول تاریخ تلاش کرده اند تا ترحمشان از زوال اجتناب ناپذیر بدن را به رشته تحریر در آورند و یا در آن معنا و مفهومی پیدا کنند.

برای محققانی که با فرآیند پیر شدن انسان مبارزه می کنند، پیدا کردن تعریف مشخصی از پا به سن گذاشتن و دلیل آن، ضروری است. چرا که برای درمان یک بیماری باید ابتدا آن را کامل درک کنید.

پروفسور مایکل آر رز (Michael R. Rose) در کتاب «بیولوژی تکاملی پیر شدن» معنا و مفهوم پیر شدن را کاهش دائمی توان اجزای یک ارگانسیم می داند که به یک دلیل زوال فیزیولوژیکی داخلی اتفاق می افتد. به بیان بهتر، اجزای بدن با گذشت زمان از کار می افتند. تشخیص فرآیند پیر شدن آسان است اما توضیح دادن علت آن کار آسانی نیست.

تئوری غالب این است که پیر شدن نتیجه تکامل به حساب می آید. با توجه به دانش ما از تکامل، ارگانسیم ها جفت می شوند و خصوصیات آن ها از طریق ژن ها به نسل بعدی منتقل می شود. اما شبه دارونیست ها اغلب تلاش می کنند تا روایت و داستانی را به تکامل نسبت دهند. داستان هایی که بیان می کند چطور گونه های قدرتمندتر، ضعیف ها را از گردونه زمان خارج کردند، فرآیندی که تحت کنترل انطباق است. دو ارگانسیم از شکارچیان دوری می کنند و آنقدری زنده می مانند تا جفت گیری کنند و ژن هایشان را انتقال بدهند.

از نگاه بسیاری از زیست شناسان، بدن های ما دچار زوال می شود زیرا تکامل هیچ وقت به ما ژن هایی برای زندگی ابدی اعطا نکرد. تاد فرند در این باره می گوید:«نگاه حاکم در میان دانشمندان این است که پیر شدن نه قصد تکامل،‌ بلکه نتیجه بی توجهی آن بوده است. ما به شکلی طراحی شدیم تا به اندازه ای عمر کنیم که ژن هایمان را به نسل بعدی منتقل کنیم و چیزی که بعد از آن اتفاق می افتد، اهمیتی ندارد.»

مکانیزم های فیزیکی پیر شدن پیچیده هستند و درک محققان از این فرآیند بیشتر اوقات تغییر می کند. یکی از این تئوری ها روی تلومرها تمرکز می کند، تلومرها در واقع دنباله های تکرار شونده ای از اطلاعات ژنتیکی در انتهای کروموزم ها هستند. زمانی که سلول ها تقسیم می شوند، DNA درون آن ها باید جایگزین و تکرار شود اما این فرآیند منجر به کروموزم هایی می شود که قسمت هایی کوچکی را در انتهای خودشان ندارند. تلومرها یا همان دنباله های تکرار شونده در انتهای یک کروموزم قرار می گیرند تا زمانی که سلول تقسیم شد، یک کروموزوم کامل در انتها به دست آید.

اگرچه خود تلومرها گاهی دچار این مشکل می شوند و در بیشتر سلول ها، آن ها خودشان را دوباره پر نمی کنند. در نهایت این تلومرها و سپس به دنبال آن سلول ها، سالخورده شده و از کار می افتند. بعضی از تحقیقات نشان می دهد که تلومرها با فرآیند پیر شدن در ارتباط هستند اما اینکه آیا کوتاه شدن کروموزوم باعث پیر شدن می شود، هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد.

عامل ارائه شده دیگری برای پیر شدن که به تازگی به بحث جنجال برانگیزی شده است همین الان در حال پمپاژ شدن در سراسر رگ های بدن شما است: خون.