اندروید خام یا رابط کاربری اختصاصی؛ کدام یک بهتر است؟

شیائومی و وان پلاس به تازگی در اقدامی جالب، نظرسنجی گسترده ای را انجام دادند تا ببینند آیا کاربران به اندروید خام علاقه دارند یا رابط کاربری اختصاصی آنها را می پسندند. همان طور که می دانید پوسته های اختصاصی این دو شرکت به ترتیب MIUI و OxygenOS نام دارند.

جدا از شکست طنزآمیز این نظرسنجی و رابط های کاربری مورد بحث، این سؤال در ذهن علاقه مندان به وجود می آید که اندروید خام واقعاً به چه معناست و آیا همان چیزیست که کاربران به دنبالش هستند؟ آیا صدها کاربر شیائومی که سالهاست به MIUI خو گرفته اند، می دانند اندروید خام چه مزایا و معایبی نسبت به این پوسته اختصاصی دارد؟

در این مطلب قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم که «اندروید خام» واقعاً چیست و چه مزایا و معایبی دارد.

اندروید خام چیست؟

بسته به اینکه سؤال فوق را از چه کسی بپرسید، جواب های متفاوتی نیز دریافت خواهید کرد. بیشتر افراد معتقدند اندروید خام به معنای فقدان هرگونه نرم افزار اضافه و پوسته سفارشی است اما واقعیت اینجاست که اندروید پایه یا خام در این تعریف نمی گنجد.

فقط AOSP را می توان اندروید خام و خالص دانست

اگر بخواهیم واقعاً فنی به قضیه نگاه کنیم، خالص ترین شکل اندروید در «پروژه اپن سورس» یا AOSP دیده می شود. این پروژه متداول ترین شکل اندروید به شمار می رود و تمام سازندگان رام های اصلی یا سفارشی از آن بهره می گیرند. همه AOSP را برداشته و درایورهای سخت افزاری و لایه های رابط کاربری مخصوص خود را به آن اضافه می کنند

مسئله اینجاست که AOSP کاملاً خام است و اکثر قابلیت های کاربردی پایه و اپلیکیشن های مورد نیاز کاربران را در خود ندارد. لانچر پیش فرض این سیستم عامل (Launcher3) فقط امکان تغییر پس زمینه و افزودن ویجت را به شما می دهد، از موزیک پلیر خبری نیست و مرورگر پیش فرض آن هم کاملاً ناپایدار است. بنابراین شرکت کنندگان نظرسنجی مورد بحث منظورشان از اندروید خالص، AOSP نبوده است.

اندروید به تعریف گوگل

برخی از کاربران، اندروید خام را همان چیزی می دانند که گوگل ارائه می دهد، که این دیدگاه هم در نوع خودش جالب است. از آنجا که اهداف در درازمدت تغییر می کنند، تعریف گوگل از اندروید هم در درازمدت دستخوش تغییر خواهد بود و لزوماً با خواسته ها و نیازهای تمام کاربران تطابق ندارد.

به عنوان مثال گوگل هیچوقت رابطه خوبی با کارت حافظه نداشته و تا به امروز هیچکدام از موبایل های این شرکت، چه سری نکسوس و چه سری پیکسل، از این درگاه بهره ای نبرده اند. بنابراین اگر سلیقه گوگل را می پسندید باید قید حافظه اکسترنال را بزنید. در واقع گوگل طی چند سال اخیر تغییراتی را برخلاف میل باطنی خود و بنا به درخواست کاربران به اندروید اضافه کرده و اگر همه چیز طبق خواست این شرکت پیش می رفت، احتمالاً امروز با اندروید متفاوتی روبرو بودیم.

نکسوس و پیکسل اندروید خام ندارند

بسیاری از کاربران معتقدند تجربه اندروید روی خانواده نکسوس و حالا موبایل های پیکسل، همان چیزیست که از اندروید خام انتظار داریم. این نظر کمی منطقی تر از گروه اول (AOSP) به نظر می رسد اما آیا واقعیت دارد؟

مشخصاً موبایل های نکسوس و پیکسل با AOSP عرضه نمی شوند، چون «خدمات گوگل پلی» (Google Play Services) تحت مالکیت گوگل است و روی AOSP وجود ندارد. اپلیکیشن های گوگل (تقویم، پیام رسان، مرورگر و غیره) هم در این دستگاه ها جایگزین نمونه های پایه می شوند و نهایتاً لانچر مخصوص گوگل هم به آنها اضافه شده که روی اندروید خام یا محصولات دیگر شرکت ها دیده نمی شود.

حقیقت این است که از زمان عرضه خانواده پیکسل، گوگل حتی در زمینه رام اندروید هم به یک OEM (تولید کننده اصلی تجهیزات) بدل شده و علاوه بر خدمات گوگل پلی، موارد دیگری همچون لانچر اختصاصی، اپلیکیشن دوربین ویژه و برخی قابلیت های نرم افزاری را در اختیار کاربرانش گذاشته. طبیعتاً این تغییرات در مقایسه با رام های دیگر شرکت ها نظیر سامسونگ یا حتی وان پلاس کمتر است، اما به سختی می توان نام اندروید خام را روی آن گذاشت و بهتر است به آن «اندروید گوگل» یا «اندروید پیکسل» بگوییم.

اندروید خام ناامید کننده است

تجربه اندروید خالص و خام که کاربران از آن اسم می برند، هیچ لطفی ندارد. AOSP فاقد اپلیکیشن ها و تنظیمات مورد نیاز ماست و نکسوس ها و پیکسل ها هم بدون در نظر گرفتن اپلیکیشن های گوگل، قابلیت خاصی را در اختیار کاربر قرار نمی دهند. مثلاً به جز همین اواخر، حالت اسپلیت اسکرین (نمایش دو پنجره کنار هم) وجود نداشت و دکمه های دسترسی سریع قابل شخصی سازی نبودند.

البته اینجا باید به نکته مهمی اشاره کرد. اکثر کاربرانی که اکنون تقاضای اندروید خالص را می کنند، تقریباً با نحوه کارکرد اندروید آشنا هستند چون یا از خانواده نکسوس استفاده کرده اند یا اینکه وضعیت غیر قابل تحمل رام های اولیه شرکت های مختلف را به چشم دیده اند. از طرف دیگر کاربران جدید اکوسیستم اندروید از همان ابتدا با قابلیت های متعدد نرم افزاری، امکانات شخصی سازی و اپلیکیشن های ثالث مواجه می شوند که انتظارشان را از اندروید خام بالا می برد.

کاربران واقعاً دنبال چه هستند؟

می توان گفت زمانی که کاربران به دنبال تجربه اندروید خام و خالص هستند، دقیقاً رام یا نسخه مشخصی از اندروید را در ذهن ندارند بلکه مجموعه ای از قابلیت های کاربردی را در کنار حذف اپلیکیشن های غیر ضروری طلب می کنند. این موارد را در ادامه بررسی می کنیم.

حذف اپلیکیشن های اضافه

احتمالاً اولین چیزی که به ذهن کاربران می رسد، حذف برنامه های اضافه و غیر ضروری از روی موبایل باشد. اکثر سازندگان (OEM) و بدتر از آنها، اپراتورهای موبایل تعداد زیادی اپ اضافه را وارد اندروید می کنند که سرویس های نسبتاً سنگینی را در پس زمینه به اجرا در می آورند. البته باید قبول کرد که بسیاری از اپلیکیشن های خود گوگل هم به درد همه کاربران نمی خورد و می توان آنها را حذف کرد.

رابط کاربری سبک و استاندارد

اکثر کاربران تجربه ناخوشایند تاچ ویز (TouchWiz) سامسونگ را به یاد دارند که در زمان خود، سنگین ترین و کُند ترین رابط کاربری اندروید به شمار می رفت. البته اکنون با تغییر نام به «سامسونگ اکسپرینس» به مراتب بهتر و بهینه تر از قبل شده اما تاچ ویز نشان داد تغییر پوسته اندروید، لزوماً نتیجه خوبی به همراه ندارد.

تِم ها، پوسته ها و لانچرهای مختلف همگی به سرویس ها و اپلیکیشن های اضافه نیاز دارند که منابع سیستم را مصرف می کنند و باعث کاهش سرعت عملکرد دستگاه می شوند. سردرگمی کاربران پس از مواجهه با رابط کاربری جدید هم از جمله مواردی است که باید در نظر گرفته شود.

کنترل کامل

بسیاری از کاربران باتجربه دوست دارند تا جای ممکن، همه چیز را تحت کنترل خود بگیرند، یعنی هر آنچه نیاز دارند را استفاده کنند و هرچه اضافه به نظر می رسد را دور بریزند. اکثر سازندگان چنین حقی را برای کاربر متصور نمی شوند و بسیاری از اپلیکیشن های پیش فرض آنها قابل حذف نیست، مگر اینکه موبایل را روت کنید یا رام سفارشی نصب نمایید، و البته مشکلات پس از آن را هم بپذیرید.

مواردی که برشمردیم، همگی کاملاً منطقی به نظر می رسند و اکثر رام های رسمی موجود از آنها بی بهره اند. حتی گوگل هم به تدریج اندروید موبایل های پیکسل را محدود می کند. بنابراین به جز AOSP که عملاً قابل استفاده نیست، مابقی رام های موجود را نمی توان خام در نظر گرفت و همه آنها بسته به نیاز و ترجیح سازنده، تغییر کرده اند.

کدام یک بهتر است؟

تمام آنچه گفتیم نشان می دهد وقتی کاربران از تجربه اندروید خالص صحبت می کنند، منظورشان سیستم عاملی بدون اپ های اضافه همراه با کنترل کافی روی عملکردهای آن است. اینجا شاید برخی کارکردهای پایه که از یک موبایل هوشمند انتظار می روند، فدا شوند. البته کاربران با تجربه به راحتی می توانند نیازهای خودشان را برآورده کنند اما افرادی که تازه به این اکوسیستم بیایند کمی ناامید خواهند شد. شاید حتی تصور شود که اندروید امکانات خیلی کمتری نسبت به iOS دارد.

از طرفی، شرکت های سازنده موبایل هم هرچه دارند روی سر اندروید می ریزند و این سیستم عامل ساده و روان را تا جای ممکن پیچیده می کنند. نصب تِم و مجموعه آیکن و لانچرهای ثالث هم که سودی ندارد، تازه اگر اوضاع را بدتر نکند. نزدیک ترین تجربه ارزشمند نزدیک به اندروید خالص را می توان در اندروید گوگل به دست آورد، اما این شرکت هم محدودیت های خاص خودش را دارد.

بنابراین پاسخ به اینکه اندروید خالص بهتر است یا رام های OEM تا حدودی به تجربه و سلیقه کاربر بستگی دارد. برخی شرکت ها نظیر اسنشال یا نوکیا به اندروید خالص نزدیک ترند اما رابط کاربری آنها را هم نمی توان کاملاً خام محسوب کرد، چون برای عملکرد روان این سیستم عامل با سخت افزار موبایل باید تغییراتی در آن اعمال شود.

بنابراین تجربه ایده آل اکوسیستم اندروید را باید ترکیبی منطقی از موارد فوق در نظر گرفت، یعنی فقدان اپلیکیشن های اضافه تا جای ممکن و اعطای حق انتخاب به کاربر برای حذف موارد غیر ضروری، ارائه امکانات کافی برای شخصی سازی دستگاه، و نهایتاً سبک نگه داشتن پوسته و رابط کاربری؛ آرزویی که شاید هیچگاه محقق نشود.