نگاهی به اموجی ها از آغاز تا اکنون

در ارتباطات الکترونیکی و به ویژه پیام های متنی از قبیل ایمیل و پیامک، گاهی اوقات متن نمی تواند مفهوم مورد نظر را به خوبی منتقل کند. به هر حال تمام کاربران نویسنده های چیره دست نیستند که در نمایش حس درونی از قبیل شادی، عشق یا اظهار تاسف با کلمات مهارت داشته باشند و در چنین شرایطی اموجی ها وارد میدان می شوند.

اموجی ها نمادهایی گرافیکی و صورتک هایی هستند که قسمت عمده ای از بار ارتباطات در موبایل های هوشمند امروزی را بر به دوش کشیده و در پیام رسانی از طریق پلتفرم های مختلف نقش مهمی را بر عهده دارند.

این شکلک های کوچک در پیام های متنی تعادل برقرار کرده و با شخصی سازی و نمایش نسبتا دقیق احساس کاربر، احتمال سوءتفاهم را از بین برده و از نظر گرافیکی هم متن را تلطیف می کنند. همین کاربرد گسترده باعث شده پایشان به خارج از موبایل نیز باز شده و از کامپیوتر و فیلم گرفته تا فروشگاه ها را به اشغال خود درآورده اند.این ترند که با چند صورتک کارتونی شروع شد، امروزه به مجموعه ای چند هزار عددی تبدیل شده که امکان بیان پیچیده ترین احساسات را نیز برای کاربران فراهم می کنند. برخی برآوردها حاکی از این است که تقریبا دو سوم آمریکایی ها در پیام های خود هر روز از اموجی استفاده کرده و در سراسر دنیا روزانه 6 میلیون اموجی ارسال می شود.

به عبارت دیگر این صورتک ها دیگر ابزاری برای برقراری ارتباطات بین نوجوانان به شمار نرفته و به یک سبک ارتباطی تبدیل شده اند، تا حدی که برخی نگران به قهقرا رفتن زبان انگلیسی توسط آن هستند.

تاریخچه اموجی

این صورتک ها تاریخچه ای قدیمی تر از آنچه به نظر می رسد را یدک کشیده و در مسیر رسیدن به تکامل امروزی راه دور درازی طی کرده اند. اموجی های امروزی را نمی توان نخستین تلاش بشر برای نمایش احساسات از طریق نوشته به شمار آورد و این افتخار به Emoticons تعلق می گیرد که اولین بار از طریق ترکیب علامت های مختلف و به صورت :-) یا :-( و غیره ظهور پیدا کرد.

Emoticons در 19 سپتامبر 1982 و توسط متخصص کامپیوتری به نام «اسکات فالمن» در بولتن الکترونیک دانشگاه «کارنگی ملون» مطرح شد و به زودی به دانشکده های دیگر و دنیای خارج راه پیدا کرد. این نشانه ها چندین دهه در دنیای کامپیوتر سابقه دارند و برای نمایش حالت های خشونت، غم، شادی و غیره کاربرد داشته اند.

اموجی های امروزی را می توان نتیجه تکامل Emoticon دانست که ابتدا تنها از کاراکتر ها یا نشانه های الفبایی، تصویر نگاره های تک رنگ و کسل کننده بودند.

البته استفاده از صورتک های شاد در نامه های دستنویس تاریخ به مراتب دیرینه تری دارد. برخی تاریخ دانان برای اثبات این قضیه به شعر «To Fortune» «رابرت هریک» در سال 1648 اشاره می کنند. در بخشی از این شعر آمده:

روی خرابه هایم (لبخند زنان :)

به نظر نمی توان آن را جز صورتک چیز دیگری نام گذاشت.

آغاز عصر جدید اموجی ها

دوران جدید اموجی ها از سال 1995 و با معرفی دو آیکون کوچک قلب و تلفن از سوی کمپانی ژاپنی NTT DoCoMo آغاز شد. کاربران با استفاده از پیجرهای محبوب Pocket Bell این دو آیکون را برای هم ارسال می کردند که در این میان آیکون تلفن نشانگر این بود که ترجیح می دهند از طریق تلفن با هم مکالمه کنند و آیکون قلب هم که نیاز به توضیح خاصی ندارد.

بعدها DoCoMo به این بهانه که آیکون ها با یک محصول کسب و کار محور سازگاری ندارد، آنها را حذف کرد. دیری نپایید که جوانان ژاپنی در واکنش به پیجرهای Tokyo Messaging روی آورده و DoCoMo را متوجه اشتباهش ساختند.

پس از مدتی شانس دوباره در خانه DoCoMo را زد و یکی از مهندسان آنها به نام Shigetaka Kurita یک پلتفرم اینترنت موبایلی به نام i-mode را توسعه داد که اطلاعاتی از قبیل آب و هوا و نرخ بازار را از طریق نمادهای گرافیکی کوچک مثل ابر و آفتاب به اشتراک می گذاشت. یکی از دلایل توسعه آیکون برای پلتفرم i-mode محدودیت 250 کاراکتری برای هر ارسال پیام در آن بود.

این مهندس ژاپنی در سال 1999 مجموعه ای از 176 آیکون را برای پلتفرم خود منتشر کرد که شامل آیکون های ساده برای غذا، نوشیدنی، آب و هوا، ورزش، احساسات و غیره می شدند. Kurita این تصویر نگاره ها را اموجی نام گذاشت که از ترکیب واژه های ژاپنی اِی (تصویر) و موجی (کاراکتر) تشکیل شده بود.

در دهه 90 و حتی اوایل هزاره جدید سرعت اینترنت برای ارسال تصاویر اموجی ها چندان تعریفی نداشت و به همین خاطر به جای ارسال این تصاویر، اموجی های 12 در 12 پیکسل در موبایل های DoCoMo از قبل آپلود می شدند و زمانی که کاربر پیامی جدید می نوشت، داده آن در قالب دو بیت ارسال شده و در تلفن گیرنده دوباره به شکل اموجی نمایش داده می شد.

در سال های آتی آیکون های بیشتری از راه رسیدند اما بین دستگاه ها و اپراتورهای مختلف یکپارچگی لازم وجود نداشت، برای مثال زمانی که کاربر در تلفن خود علامت لبخند را می فرستاد، گیرنده اموجی غم را دریافت می کرد؛ بنابرین زمان استاندارد سازی آنها فرا رسیده بود.

استانداردسازی اموجی ها

در سال 2010 «کنسرسیوم یونیکد» متشکل از گروهی غیرانتفاعی از شرکت های فناوری و داوطلبان زبان شناس، کتابخانه ای استاندارد از کاراکترهای تصویری در دسترس برای اندروید، iOS، ویندوز و مک را تهیه کرد. طراحی دقیق این آیکون ها کاملا شبیه به هم نبود اما از بار معنایی یکسانی برخوردار بوده و به توسعه یک سیستم نسبتا عمومی برای برقراری ارتباط از طریق تصاویر کارتونی کوچک منجر شد.

اکنون در سال ۲۰۱۸ میلادی قرار داریم و استاندارد یونیکد بالغ بر ۲۸۰۰ اموجی را شامل می شود. با این حال اما، همه ساله کنسرسیوم یونیکد حدود صد اموجی جدید پیشنهادی را مورد بررسی قرار می دهد تا آیکون های تازه را انتخاب نماید.

در ادامه نمادها یا اموجی هایی که از شانس بیشتری برای انتخاب شدن برخوردار باشند روی وبسایت یونیکد آپلود می شوند تا مردم در موردشان نظر بدهند و در همین فرایند مواردی که به اتفاق آرا مناسب نباشند یا بیش از اندازه اختصاصی به نظر بیایند، از فهرست حذف می شوند.

در اینجا شاید بد نباشد اشاره کنیم که کنسرسیوم یونیکد همواره اموجی هایی که با الهام از چهره افراد زنده یا لوگوهای تجاری طراحی شده باشند را رد می کند. معدود اموجی هایی که بعد از این غربالگری باقی می مانند در اختیار کتابخانه ای قرار میگیرند که برای همین موضوع طراحی شده و برنامه نویسان و فروشندگان سخت افزار به آن دسترسی دارند.

مرحله بعدی استانداردسازی اموجی ها از سوی کنسرسیوم یونیکد است اما باید در نظر داشت که این موارد نه علامت تجاری خاصی دریافت می کنند نه اینکه مشمول قانون کپی رایت می شوند. اموجی ها در اصل به صورت متن باز و کاملا رایگان در اختیار همه افراد قرار می گیرند و می شود از آنها برای هر هدفی بهره گرفت.

اما همانطور که تایید می کنید همه اموجی ها هم به صورت یکسان مورد استفاده قرار نمی گیرند و در میان مجموعه وسیعی از آنها که در اختیار کاربران قرار دارند شاید دیسک های فلاپی و تلفن های آنالوگ کمترین استفاده را داشته باشند.

محبوب ترین اموجی

و البته مواردی هم هستند که بیش از همه محبوبیت پیدا کرده اند و اثری ماندگار از خود روی هوش فرهنگی جمعی ما باقی گذاشته اند. در سال ۲۰۱۷ میلادی، اموجی خنده با چشمان اشکبار عنوان محبوب ترین را برای سومین سال پیاپی از آن خود کرد و بعد از آن آیکون قلب بود که بیشتر از سایر اموجی ها توسط کاربران مورد استفاده قرار گرفت.

جالب است بدانید که استفاده از اموجی خنده با چشمان اشکبار آنقدر متداول شد که در سال ۲۰۱۵ دیکشنری آکسفورد آن را به عنوان کلمه سال برگزید.

ارتباطات پیامکی معمولا با سوء تفاهم های زیادی همراه هستند و کلمات در آنها نمی توانند بیانگر احساسات باشند. درست به همین خاطر این روزها ۹۲ درصد از افراد در فضای آنلاین از اموجی ها استفاده می کنند تا به پیامک های متنی خالی از احساس خود روح بدهند.

تفاوت های فرهنگی

اما نکته جالب در مورد اموجی ها آنکه برخی از آنها صرفا بیانگر یک مفهوم نیستند و در هر فرهنگ و سرزمین می توانند پیام های مختلفی را به مخاطبان خود القا کنند. برای مثال در دهه ۲۰۰۰ میلادی اموجی مدفوع با استقبال خوبی از سوی کاربران ژاپنی روبرو شد و از آن برای ابراز احساساتی نظیر بدگمانی، تنفر، شور و شعف و حتی ناامیدی استفاده می کردند. حالا این آیکون به قدری در سرتاسر دنیا محبوبیت پیدا کرده که تقریبا در هر جایی کاربرد دارد و وسایل و ابزارهای دیجیتالی و غیردیجیتالی مختلفی هم با الهام از آن طراحی شده که از اسپیکر گرفته تا کوسن را شامل می گردد.

از آنجایی که هر شرکت تولید کننده سخت افزار اجازه دارد نسخه های مورد نظر خود از اموجی های مورد تایید کنسرسیوم یونیکد را بسازد، بعضا حتما دیده اید که برخی اموجی ها در یک اکوسیستم طراحی جذاب تری نسبت به دیگری دارند. آیکون چیزبرگر گوگل را می توان یکی از جمله مواردی دانست که به خاطر تفاوت طراحی اش در اکوسیستم های مختلف سال گذشته به شدت جنجال آفرینی کرد. قرار گرفتن پنیر در زیر گوشت در این آیکون به قدری خبرساز شد که ساندار پیچای مدیرعامل گوگل را بر آن داشت تا از کارشناسان این شرکت بخواهد:

آب دستتان است زمین بگذارید و دستی به سر و روی آیکون چیزبرگر بکشید.

به بیان دیگر اموجی ها صرفا برای بیان احساسات مناسبت نیستند و می توانند سر منشا شکل گیری احساسات در افراد باشند.