بررسی بازی رومیزی دژ؛ سازه فرانسوی با معماری ایران باستان

بازی های رومیزی با قدمتی چندین ساله، حتی با طول عمری بیشتر از بازی های ویدویی سهم بزرگی از صنعت سرگرمی را در سطح جهان، به خصوص غرب در اختیار دارد. به ندرت می شود خانه ای را در آمریکا پیدا کرد که حداقل یک بازی فکری، رومیزی و یا هر چیزی که اسم آن را بگذارید، پیدا نشود. حتی در محیط های کاری و اداری هم این بازی ها در گوشه ای در انتظار بازی شدن توسط کارمندان در اوقات فراغت نشسته اند. حالا گستره این پدیده به صورت جدی به همه جای دنیا سرایت کرده است.

از دلایل محبوبیت این دسته بازی ها می توان به قابلیت بازی شدن به صورت جمعی، پیچیدگی و امکان بازی شدن با امکانات خیلی کمتر نسبت به بازی های ویدیویی و حتی قابلیت دوباره بازی شدن بالا را نام برد. البته از نظر هزینه به دلیل تنوع بالای بازی های رومیزی و وجود بازی های بسیار ارزان تا بازی هایی با قیمت های نجومی، نمی توان نظر قطعی داد ولی خرید یک باره یک بازی برای چند صد بار بازی کردن آن (در صورت پتانسیل آن) کافی است.

امروزه شاهد باز شدن پای این پدیده در ایران هم به صورت جدی هستیم. دلایل بالا در کنار عواملی هم چون بازگشایی کافه هایی با محوریت بازی های رومیزی در سطح ایران از مهمترین دلایل ترویج این سبک از سرگرمی در کشورمان است. در کنار همه این ها، شرکت هایی وجود دارند که با استفاده از وضع موجود، با بازنویسی و ترجمه بازی های مشهور و در موازات آن با طراحی بازی های جدید کمر به اشاعه این پدیده بسته اند. البته در بخش دوم هنوز به دست آورد های خیلی چشم گیری نرسیده ایم که به طور واضح قابل درک است؛ چرا که هنوز در اول راهی هستیم که سال ها پیش در جاهای دیگری از دنیا شروع شده است.

اما در رابطه با فاز اول، یا همان بازنگاری بازی ها به زبان فارسی تقریبا به جایگاه قابل قبول و خوبی از نظر سوی تولید کنندگان داخلی رسیده ایم. اهمیت این حرکت را از چند جهت باید بررسی کرد:

1. ترجمه صفحه، کارت ها، و از همه مهمتر دفترچه بازی ها موجب جذب قشر بیشتری از مردم به خصوص آن دسته افرادی که شناخت زیادی با بازی ها ندارند می شود و این به اولین هدف این موج، که اشاعه فرهنگ بازی های رومیزی/فکری به شمار می رود، بسیار کمک می کند.
2. زمانی که ای بازی ها به اسطلاح ایرانیزه می شوند، مراحل ساخت و تولید آن ها در داخل انجام می شود و همین نکته در درجه اول به بحث اشتغال زایی و سپس به کم شدن هزینه های خروجی کمک می کند. زمانی که هزینه ساخت و تولید پایین باشد، به تناسب قیمت محصول منتشر شده هم به مراتب نسبت به همتای خارجی خود کمتر می شود؛ همین امر موجب کمتر بودن قیمت بازی های ایرانیزه می شود. با این شکسته شدن قیمت، حالا باز هم قشر بیشتری می توانند تجربه بازی کردن این عناوین را به دست آورند که باز هم این پدیده به اصل اشاعه و گسترش بازی ها ختم می شود.
3. برای مخاطب ایرانی، اصولا ارتباط برقرار کردن با محیطی و تمی آشنا بسیار آسان تر است؛ به همین دلیل ممکن است حتی آن دسته از افراد که به هر دلیل رقبتی به بازی کردن ندارند، سپر های دفاعی خود را پایین بی‌آورند و شانسی دوباره به این بازی ها بدهند. باز هم این امر به هدف اصلی ذکر شده منتهی می شود.

از جمله شرکت هایی که در این عرصه پیش‌قدم و صاحب نام است می توان به نشر هوپا اشاره کرد. عناوینی مانند استوژیت و یا جالیز که نسخه های بازسازی شده بازی های دیکسیت و بوهنانزیا هستند در کنار کاپوچین و دیگر بازی های این نشر، نشان از آن دارد که این تیم بازار مقصد و مخاطب ایرانی را خوب آنالیز و شناسایی کرده است؛ هوپا با استفاده از کیفیت قابل قبول در کنار قیمت های خوب نقش پر رنگی را در بازار داخلی بازی های رومیزی ایفا می کند.

همه این ها را گفتم تا به اهمیت وجود عنوانی مثل بازی دژ اشاره کنم؛ عنوانی که آخرین محصول این شرکت به شمار می رود و در ادامه قصد داریم به بررسی آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

تاریخ، جامعه و بازی

اصولا طراحان بازی های رومیزی شغل و حرفه اصلی‌شان این نیست و فعالیتی است که در طول زمان به لیست رزومه کاری آن ها اضافه می شود و گاهی از تمامی جوانب کاری آن ها بزرگتر می شود. برونو فدوتی هم از همین دست بازی سازان است؛ این جامعه و تاریخ شناس فرانسوی، در 30 سالگی اولین بازی خود را به نام Knightmare Chess ساخت و پس از آن بود که حدود 40 بازی را تا به امروز طراحی و منتشر کرده است؛ البته بسیاری از این بازی ها را به صورت مشترک با دیگر سازنده ها ساخته و سپس روانه بازار کرده است.

اما می توان گل سرسبد بازی های او را، Citadels نامید. عنوانی که اولین بار در سال 2000 منتشر شده و جوایز بسیاری را نسیب خود و سازنده اش کرده است. حالا پس از 18 سال بازی تحولات زیادی به خود دیده است و بسته های الحاقی زیادی برای آن منتشر شده است که گیم پلی آن را دست خوش تغییرات زیادی کرده است.

سیتادلز یک بازی شخصیت پنهان، مدیریت کارت و دست است که تم و اتمسفری مدیوال دارد. هر بازیکن نقش یک معمار را دارد که باید زیباترین شهر را بسازد تا پادشاه را قانع کند تا او را برای ساخت شهر خودش انتخاب کند و او معمار مخصوص دربار بشود.

در این بازی هر بازیکن در هر دست یک شخصیت را از بین شخصیت های حاضر در بازی انتخاب می کند و کارهای مربوط به او را انجام می دهد. در مرحله بعد به جمع آوری منابع می پردازد و در آخر دست به ساخت و ساز مناطقی که در اختیار دارد می زند. در انتهای بازی کسی که بیشترین امتیازی را کسب کرده باشد و یا به روایتی زیباترین شهر را ساخته باشد پیروز بازی است.

این پروسه شاید سرراست و ساده به نظر برسد، اما به شدت درگیر کننده و هیجان انگیز است. هر کاراکتر می تواند یک یا چند بازیکن دیگر را با انتخاب های خود درگیر کند و این تعاملات استراتژیک هسته اصلی سیتادلز را شکل می دهند.

هفت اقلیم پارسی

زمانی که یک بازی گیم پلی و هسته اصلی بازی را حفظ می کند دو راه دارد، یا بازسازی بازی در قالبی جدید و یا حفظ تمام المان و فقط تغییر دادن زبان بازی و ترجمه صرف آن. وقتی تیمی تصمیم به پیاده سازی مورد اول می گیرد، نشان از جسارت و ریسک پذیری آن گروه دارد. ریسکی که می تواند بازی را تخریب کند و یا آن را بهبود ببخشد. بازی دژ، در خط میانه بازسازی و ترجمه قرار دارد؛ پس با ریسک کنترل شده تر ولی همان سط جسارت به سراغ یکی از بهترین بازی های کارتی چندین سال اخیر می رود.

در بازی دژ شاهد انتقال این گیم پلی و فضا در قالب اتمسفر ایران باستان هستیم. جایی که حسن نوزادیان هنر خود را به بازی هدیه کرده است و شاهد یکی از زیباترین بازی های ایرانیزه شده از نظر گرافیک و سبک هنری هستیم.

تغییرات اسمی و ظاهری شخصیت های اصلی بازی به بهترین نحو شکل گرفته است و هر کدام از آن ها کاملا موجه بازسازی شده اند. حتی به جرئت گفت بعضی از شخصیت ها از نظر گرافیکی از همتای قرون وسطایی خود زیباتر به نقش کشیده شده اند. این در حالی است که کارت های مناطق هم بسیار با دقت و ظرافت بازنگاری شده اند و سبک هنری بازی کاملا شما را راضی خواهد کرد.

بازی دارای یک تاج و تعدادی سکه برای داد و ستد است که در نسخه اصلی کیفیت بسیار خوبی داشتند. دقیقا این جا است که دژ می درخشد؛ تاج بازی به تم تاج پادشاهان ایران کهن تغییر طرح داد شده است و سکه ها با لوگو دژ و با ظرافت خاصی ضرب شده اند. سکه هایی از جنس پلاستیکی که از همتای خود بسیار زیباتر طراحی شده اند و به دلیل نازک تر بودن، استفاده و جا به جایی آن ها بسیار ساده تر است.

کیفیت کارت ها هم نسبت به محصولات داخلی، یک سر و گردن بالاتر است و می توان آن ها را با استاندارد بازی های روز خارجی مقایسه کرد. البته به دلیل نبود چاپگر های مخصوص در ایران، در بعضی نسخه ها ممکن است رنگ پشت کارت های شخصیت ها تا نیم پرده تغییر داشته باشد که برای بازی ای با محوریت شخصیت مخفی نکته ای منفی به شمار برود. البته این مشکل با ریزبینی خیلی زیاد قابل تشخیص است و در کل می توان به دلیل نبود بستر مناسب در ایران حتی از آن چشم پوشی کرد. ولی همین کارت ها مشکل دیگری دارند که جای دفاع زیادی از آن ها نمی گذارد، آن هم سایز و اندازه کارت ها است. کارت شخصیت ها به شدت بزرگ هستند و از قالب و سایز تاروتی بازی اصلی به یک حجم عریض تغییر شکل دادند که بر زدن و حرکت دادن آن ها را، مخصوصا به صورت مخفی، به شدت مشکل می کند.

در مجموع می توان گفت حالا که گیم پلی بازی متعلق به یکی از بهترین عناوین چند ساله اخیر است، باید دژ را نسبت به شرابط ساخت و فیزیکی اش زیر ذره بین بگذاریم؛ که می توان با اطمینان خاطر گفت کیفیت ساخت بازی، مخصوصا نسبت به قیمت آن، بسیار بالا است و کاملا ارزش تهیه کردن را دارد.

نگرش حرفه ای بازی دژ؛ ستاره درخشان هوپا

تو جامعه ای که قانون کپی رایت جدی گرفته نمی شود، پیگیری شرکت هایی که سراغ سازنده بازی برای کسب لایسنس اصلی برای بازسازی و ترجمه جای ستایش دارد. جالب است بدانید بازی دژ زیر نظر برونو فدوتی به فارسی بازگردانده شده است و بازی در اصل یکی از ترجمه های اصلی عنوان سیتادلز به شمار می رود.

این حرکت می تواند پایه گذار موجی جدید از ساخت و تولید عناوین مطرح دنیا با لایسنس  معتبر باشد که موجب ارتقا سطح بازی های رومیزی ایران می‌شود. حتی در پشت جعبه بازی، در بخش معرفی انگلیسی بازی، عنوان آن Citadels معرفی شده است که اعتبار آن را چند برابر می کند.

البته بازی دژ تنها شامل دسته اولیه بازی که در سال 2000 منتشر شد می شود که شامل 8 شخصیت آدمکش، راهزن، تردست، شاه، حکیم، تاجر، معمار و سردار است. سیتادلز در حال حاضر با احتساب بسته های الحاقی اش 27 کاراکتر دارد که با استفاده از آن ها می توان تعداد بازیکنان را از 7 به 8 افزایش داد و با ادقام آن ها گیم پلی را بسیار تغییر داد که امیدواریم به رسم همیشگی هوپا، که پشتیبانی از بازی های منتشر شده در قالب بسته های «پلاس» است، شاهد انتشار آن ها و اضافه شدنشان به بازی باشیم.

• برای بازی کردن این عنوان و بازی های متنوع دیگر می‌توانید به کافه مایند سر بزنید.