سفر فضایی طولانی چه تأثیری روی مغز فضانوردان دارد؟

همه می دانیم سفر فضایی طولانی روی بدن انسان تأثیر منفی دارند، اما به نظر می رسد حتی مغز نیز از این وضعیت در امان نیست. تحقیقات جدید نشان می دهند سفر فضایی درازمدت به ارتباطات مغزی هم آسیب می زنند.

تیمی از آزمایشگاه تحقیقات شناختی دانشگاه ملی روسیه از روش تصویربرداری تشدید مغناطیسی برای بررسی تغییرات مغز 11 فضانورد، قبل و بعد از سفر فضایی استفاده کردند. آنها همچنین نتایج را با افراد سالم که روی زمین زندگی می کنند، مقایسه نمودند. نتایج حاصل نشان داد مغز فضانوردان با شرایط بدون جاذبه سازگار شده است.

سفر فضایی طولانی، ارتباطات مغزی فضانوردان را تغییر می دهد

اقامت طولانی در فضا و محیط بدون جاذبه باعث می شود تا مغز فضانوردان، اطلاعات سیستم های بدن در مورد تعادل را دریافت نکند. با کنار گذاشتن سیستم های تعادلی معمول، بدن فضانوردان به راهکار جدیدی به نام «سیستم جایگزین برای کنترل حسی تنی» دست یافته است. در واقع این افراد به جای دستگاه دهلیزی، برای حفظ تعادل و تنظیم وضعیت بدن به دریافت های بصری و لمسی تکیه می کنند. همین موضوع باعث ایجاد تغییراتی در ارتباطات مغزی آنها می شود.

در بیانیه این تیم تحقیقاتی آمده است:

«تحت جاذبه زمین، هسته دهلیزی سیگنال های سیستم دهلیزی را پردازش می کند. اما در فضا، مغز فعالیت این ساختارها را کاهش می دهد تا اطلاعات متناقضی از محیط اطراف دریافت نکند.»

تغییرات دیگری هم در مغز فضانوردان مشاهده شده است. درون هر نیمکره مغز ما منطقه ای به نام لوب اینسولار وجود دارد که هم ایستایی یا هومئوستاز را تنظیم کرده و به کارکردهای دیگری مثل کنترل حرکتی یا عواطفی نظیر همدلی هم مرتبط است. در فضانوردان، ارتباط بیشتری بین قشرهای اینسولا در نیمکره های چپ و راست وجود دارد، ضمن این دو لوب با دیگر مناطق مغز نیز ارتباطات گسترده تری را تشکیل داده اند.

دکتر «اکاترینا پچنکووا» محقق ارشد این پزوهش می گوید «لوب های اینسولار مسئول یکپارچه سازی سیگنال های دریافتی از سیستم های حسی مختلف هستند.» افزایش ارتباطات این دو قشر مغز بیشتر در فضانوردانی مشاهده شده که مشکلاتی نظیر سرگیجه را بیشتر تجربه کرده اند.

این تحقیقات می تواند درک ما را از تأثیر سفرهای فضایی درازمدت افزایش دهد تا بتوانیم از طریق آموزش های ویژه، شرایط بهتری را برای آینده بشر در عصر فضا رقم بزنیم.