کشف قارچ نادر در جزیره تاسمانی که مولکول‌هایی شبیه داروی مسکن تولید می‌کند

محققان در پژوهش جالبی متوجه شدند نوعی قارچ در تاسمانی (جزیره ای در جنوب شرق استرالیا)، مولکول هایی تولید می کند که ویژگی هایی شبیه به مواد افیونی داشته و می توان از آنها برای تولید داروی مسکن جدید با عوارض کمتر استفاده کرد.

دانشمندان با مشاهده مولکول های مورد بحث برای اولین بار می گویند که آنها از ویژگی های آرام بخش همانند مورفین برخوردار بوده ولی عوارض خطرناک آن مثل تنگی نفس را ندارند.

قارچ مذکور 16 سال پیش در نزدیکی محل به آب انداختن قایق ها در منطقه Huon Valley در جزیره تاسمانی کشف شده و از سرده پنی سیلیوم (Penicillium) است و مولکول هایی را تولید می کند که تا پیش از این ناشناخته بوده اند. این ترکیبات تتراپپتیدها (Tetrapeptides) نام داشته و قارچ مذکور سه نوع از آنها با ساختار مولکولی کاملاً جدید را تولید می کند.

نکته جالب اینکه دانشمندان با مشاهده مولکول های قارچ تازه کشف شده متوجه شدند که این مولکول ها اثری همانند مواد افیونی روی گیرنده های بدن انسان می گذارند.

دانشمندان با الهام گرفتن از ساختار منحصر به فرد مولکول های جدید، یک مولکول جدید به نام «بیلورفین» (Bilorphin) ساختند. این مولکول به خانواده ای از مولکول ها به نام آگونیست های اپیوئید مبتنی بر جی‌پروتئین تعلق داشته و دانشمندان در حال آزمایش آنها هستند تا مسکن های جدیدتر و با عوارض کمتر تولید کنند.

دانشمندان امیدوارند مولکول های جدید اثراتی همانند داروهایی همچون مورفین اما با عوارض جانبی کمتر از جمله تنگی نفس و یبوست را داشته باشند. آزمایشات گسترده ای که روی حیوانات برای بررسی اثر مولکول بیلورفین انجام شده، از اثربخشی ناچیز آن حکایت دارند که احتمالاً به دلیل ناتوانی مولکول در نفوذ کردن به سد خونی مغزی است.

محققان در آزمایشات متعدد موفق به تولید چندین مولکول آنالوگ شدند که یکی از آنها پس از آزمایش خوراکی و وریدی فعالیت چشمگیری نسبت به دیگر مولکول ها از خود نشان داد. این مسکن که «bilactorphin» نامگذاری شده، اثراتی مشابه داروی مورفین در موش ها دارد.

تحقیقات دانشمندان هنوز در ابتدای مسیر بوده و آنها معتقدند حداقل یک دهه دیگر تا عرضه تجاری دارو زمان باقی مانده است؛ با این وجود هیچ تضمینی به اثربخش بودن مسکن ذکر شده در انسان ها وجود ندارد.

یک مولکول دیگر از خانواده آگونیست های اپیوئید مبتنی بر جی‌پروتئین به نام «Oliceridine» سال گذشته به خاطر خطرات احتمالی برای انسان ها از سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه نگرفت.

«مک دونالد کریستی» (Macdonald Christie)، نویسنده ارشد مقاله و تیم او از دانشگاه سیدنی امیدوارند تا آزمایش مولکول های مورد بحث روی انسان ها نیز موفقیت آمیز باشد. او اعتقاد دارد تولید داروی مسکن جدیدی که احتمال اور دوزِ آن پایین است، اهمیت تحقیقات آنها را بیش از پیش افزایش داده. او در انتهای صحبت های خود می گوید:

«اگر این [آزمایش مولکول های جدید روی انسان ها] به تولید داروی جدید منجر شود، خطر مرگ ناشی از مصرف بیش از حد داروهای آرام بخش همانند کدئین به کمترین میزان خود خواهد رسید.»

نتایج تحقیق مذکور در ژورنال PNAS منتشر شده است.