آیا سندرم توهم ویبره چیزی است که باید از آن بترسید؟

احتمالا تاکنون احساس کرده‌اید که جای گوشی شما در جیبی که معمولا آن را می‌گذارید، می‌لرزد ولی شما مطمئنید که گوشی خود را در خانه جا گذاشته‌اید. اگر پس از چند بار داشتن حس این لرزش با خود فکر کرده‌اید که دارید دیوانه می‌شوید، باید بگوییم که شما تنها نیستید و اصلا جای نگرانی نیست و شما دیوانه نشده‌اید. میلیون‌ها نفر دیگر نیز مانند شما چنین احساسی دارند. نام این ویبره/ لرزش، سندرم توهم گوشی است. در ادامه با ما همراه باشید تا علت این اتفاق را بررسی کنیم.

سندرم توهم گوشی چیست؟

سندرم توهم گوشی یا توهم ویبره یا همان Phantom Phone / Vibration Syndrome، سندرمی است که باعث می‌شود شما احساس کنید گوشی یا ساعت هوشمندتان در حال لرزش است؛ در صورتی که هیچ پیامی دریافت نکرده‌اید. این پدیده آنقدر عمومی شد که محققین سلامت روان، برای آن این نام را انتخاب کردند. اما بیاید علت این لرز‌های توهمی را جویا شویم.

علت این لرزش‌های چیست؟

خوشبختانه یکی از روان‌شناسان دانشگاه پوردو در فورت مین (Purdue University Fort Wayne) به نام میشل درویین (Michelle Drouin) در این رابطه تحقیقاتی انجام داده است. او که خود این لرزش‌ها را احساس می‌کند، می‌گوید:

این لرزش‌ها را می‌توان در دستبه‌بندی توهمات جای داد. شما چیزی را احساس می‌کنید که وجود خارجی ندارد.

برخلاف عنوان جذابش و این حقیقت که پدیده‌ای تحقیق شده است، سندروم توهم گوشی یک بیماری ذهنی نیست. گذاشتن گوشی در خانه و نبستن ساعت هوشمند، به مرور زمان باعث از بین رفتن این لرزش‌ها میشود. بدون داشتن گوشی در جیبتان یا ساعت روی مچ، انتظار شما برای حس کردن ویبره کمتر خواهد شد. بسیاری از محققین هم همین انتظار برای ویبره و لرزش را دلیل رخ دادن این سندرم می‌دانند.

دکتر دروین می‌گوید:

هر چه زمان بیشتری از گوشی خود فاصله بگیرید، کمتر این سیگنال‌های غلط را احساس خواهید کرد.

او همچنین عقیده دارد که چیزی که مردم احساس می‌کنند، می‌تواند حرکت ناگهانی عضلات آن ناحیه باشد.

شاید این یک اسپاسم عضلانی باشد که همیشه حس می‌کردیم ولی چون الان به سیگنالی برای روابط اجتماعی تبدیل شده، توجه ما بیشتر از قبل به آن جلب می‌شود.

تحقیقات در رابطه سندرم توهم گوشی چه می‌گویند؟

بسیاری از محققین که سندرم توهم گوشی را بررسی کرده‌اند، آن را به پدیده FOMO ربط می‌دهند. این پدیده که «ترس از دست دادن» نیز نام دارد، باعث می‌شود شما همواره در جستجوی پیام‌های و اعلان‌ها باشید تا مبادا خبری یا عکسی را از دست ندهید. این حس می‌تواند به خوبی نقش و اهمیتی که شبکه‌های اجتماعی در جوامع امروزی ایفا می‌کنند را نشان دهد.

این جا ماندن از شبکه‌های اجتماعی اسامی دیگری نظیر «ringxiety»، «vibranxiety» و «FauxCellArm» نیز دارد که یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران در سال ۲۰۱۷ به تفصیل آن را بررسی کرده است. نتایج به دست آمده جالب بود و بیش از نیمی از دانشجویان این دانشگاه، سندرم توهم یا لرزش گوشی را داشته‌اند و حتی مطمئن بودند که گوشی آن‌ها زنگ می‌خورد؛ در حالی که در عمل چنین اتفاقی نیفتاده است.

شخص دیگری که این توهمات را بررسی کرده است دنیل کروگر (Daniel Kruger) نام دارد. او روان شناس دانشگاه میشیگان است و عقیده دارد افرادی که بیش از دیگران این توهمات لرزش را حس می‌کنند، در رابطه‌های خود مشکلات بیشتری دارند. او باور دارد که این پدیده، هیچ ربطی به نرم‌افزار یا سخت‌افزار سازندگان گوشی هوشمند ندارد.

سلست لابدز (Celeste Labedz) فارغ‌التحصیل زمین‌شناسی که ۲۵ ساله هم هست، می‌گوید همیشه گوشی خود را داخل جیب پشتی شلوارش می‌گذارد و زمانی که گوشی آن جا نیست هم توهم لرزش گوشی را احساس می‌کند که اتفاق بسیار هم آزاردهنده است. او می‌گوید که این لرزش‌ها باعث می‌شود فکر کند آدم مهمی است و به همین دلیل پیام‌های زیاد دریافت می‌کند؛ در صورتی که این گونه نیست. از نظر او، این حس بسیار مزخرف است.

اما رابرت روزنبرگر (Robert Rosenberger) نظر دیگری دارد و می‌گوید احساس کردن این لرزش‌ها هیچ ربطی با علاقه داشتن به معروف بودن ندارد. او عقیده دارد که این احساسات، تنها بخش از تجربه‌های معمول داشتن گوشی است. او در ابتدا تصور می‌کرده که این پدیده‌ای عجیب و غیر طبیعی بوده که تنها مختص به خود اوست. او صدای ویبره را در حالتی می‌شنیده که گوشی خود را جای دیگر گذاشته بود. از نظر روزنبرگر، این احساس چندان رضایت‌بخش نیست ولی این که دیگر دوستانش هم چنین احساس‌هایی دارند، باعث می‌شود او حس بهتری به سندرم توهم گوشی داشته باشد.

اما رابطه‌ای دیگر نیز بین داشتن سندرم توهم گوشی و اضطراب وجود دارد. پروفسور زکری لیپتون (Zachary Lipton) نیز این لرزش‌ها را احساس می‌کند و می‌گوید وقتی مضطرب است، این احساسات تقویت می‌شوند. او می‌گوید:

شما احساس می‌کنید به شرایط بعد از ضربه خوردن یک حیوان درمانده دچار شده‌اید. این حس واقعا فاجعه است.

آیا باید نگران سندرم توهم گوشی باشیم؟

با تمام این اوصاف، در صورتی که گوشی شما ویبره زد و پس از این که به آن نگاه کردید و دیدید خبری نیست، احتیاجی نیست بترسید. چرا که حس شما به میلیون‌ها نفر دیگر شبیه است. راه‌هایی هم که می‌تواند شما را از شر سندرم توهم گوشی رها کند، این است که یا به این احساسات غلط بخندید، یا آن را نادیده بگیرید یا این که کلا گوشی را برای مدتی از خود دور کنید.