ویروس کرونا؛ اولین آزمون بزرگ و حیاتی تکنولوژی در قرن جدید

ویروس کرونا پس از ظهور در چین تا کنون ۸۲ هزار بیمار و ۳۰۰۰ قربانی را به جامعه بشری تحمیل کرده است. همزمان با تلاش گسترده برای جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر آن توسعه ابزارهای مدرن و مبتنی بر هوش مصنوعی نیز شتاب بی سابقه ای گرفته است.

فناوری های جدید نظیر دماسنج های مادون قرمز به تدریج در چین رواج پیدا کرده و هر روزه دمای بدن کارکنان با آنها سنجیده می شود. البته این تنها نمونه ای عادی است و در مقیاس کلان شاهد استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی علائم ابتلا به ویروس کرونا، یافتن بیماران جدید و ردیابی شیوع ویروس هستیم.

ربات ها هم تعامل با بیماران بدون نیاز به ارتباط مستقیم با آنها را تسهیل کرده اند. ابزارهای نظارتی قدرتمند از جمله دوربین ها و پهپادهای مجهز به دوربین تشخیص چهره نیز در شناسایی افراد با نشانه های ابتلا به کرونا یا کسانی که بدون ماسک در نقاط پر خطر تردد می کنند، کارایی بسیاری داشته اند.

از آنجا که چین منشا ویروس کرونا و میزبان بیشترین بیمار است، جای تعجب ندارد که بیشتر این ابزارها در همین کشور مورد استفاده قرار می گیرند اما این ابزارهای هم مثل ویروس در حال رخنه به دیگر نقاط دنیا هستند.

ویروس کرونا و هموارسازی راه برای پهپادها و ربات ها

ویروس کرونا به شدت مسری است و به همین خاطر توصیه شده که ارتباط رو در رو به حداقل برسد. انجام اینکار در بیمارستان ها و امکان عمومی باعث می شود بیمار ویروس را به دیگران منتقل نکرده و کارکنان حوزه بهداشت و از جمله پرستاران هم ایمنی بالاتری داشته و زمان خود را صرف کارهای مهمتر کنند. بهترین ابزار برای انجام اینکار ربات ها و فناوری های مبتنی بر واقعیت افزوده هستند که در برخی مراکز برای ضدعفونی اتاق ها، ارتباط با بیماران قرنطینه شده، دریافت اطلاعات حیاتی و حتی تحویل دارو و غذا بکار گرفته شده اند.

برای مثال در سیاتل امریکا یک ربات برای درمان بیمار مبتلا به کرونا به کمک پزشکان آمده است. این ربات که گوشی پزشکی هم دارد به تعامل میان پرستاران و بیمار کمک کرده و ارتباط مستقیم آنها را به حداقل رسانده است.

بیمارستان های چین ربات هایی را از شرکت دانمارکی UVD خریداری کرده اند که اتاق بیماران را به شکل کنترل از راه دور ضدعفونی می کند. این ربات همچنین زمین را با استفاده از نور فرابنفش پاکسازی می کند که اکثر باکتری ها و ویروس ها را از جمله کرونا را  بین می برد.

ماشین های خودران هم در ارتش مبارزه با کرونا به خدمت گرفته شده اند و یک کمپانی چینی به نام JD.com تحویل بسته ها به بیمارستان را با استفاده از این ابزارها انجام می هد.

پهپادها که نوعی ربات پرنده محسوب می شوند هم در این کارزار جایی برای خود پیدا کرده اند. کمپانی MicroMultiCopter برای پایش اماکن عمومی، سمپاشی و تصویربرداری حرارتی از آنها استفاده می کند. دولت هم از این پرنده ها به عنوان ابزاری برای نظارت بر پایبندی شهروندان به قوانین قرنطینه استفاده می کند.

نقش هوش مصنوعی در نظارت بر میزان شیوع ویروس و یافتن درمان آن

کمپانی های Metabiota و BlueDot پیش از شیوع ویروس کرونا با استفاده از هوش مصنوعی آن را پیش بینی کرده و به مشتریان خود هشدار داده بودند. سازمان بهداشت جهانی و مرکز کنترل و پیشگیری آمریکا CDC اما چند روز بعد از این شرکت ها به مردم درباره کرونا هشدار دادند. حالا از همین فناوری برای نظارت پیوسته بر پست های ارسال شده در شبکه های اجتماعی و تعیین میزان شیوع ویروس استفاده می شود.

هوش مصنوعی در تشخیص و معاینه بیماران هم دستی بر آتش دارد. چندین بیمارستان در چین استفاده از نرم افزاری را کلید زده اند که در تصاویر سی تی اسکن به دنبال نشانه های Covid-19 می گردد.

همزمان شرکت های داروسازی با استفاده از پلتفرم های AI به دنبال کشف درمان‌های احتمالی هستند. هوش مصنوعی می‌تواند مولکول های جدیدی را برای مبارزه با کرونا تولید کند و یا از میان داروهای موجود در بازار، به دنبال درمان Covid-19 باشد. شاید استفاده از هوش مصنوعی پیدا کردن درمان کرونا را تسریع کند اما تضمینی وجود ندارد که داروی کشف شده توسط این فناوری عملکرد بهتری در مقایسه با نمونه انسانی آن داشته باشد.

کمک ویروس کرونا به پیشرفت فناوری هوش مصنوعی

همزمان با توسعه فناوری های جدید هوش مصنوعی به ویژه شناسایی چهره برای مقابله با کرونا، نگرانی های زیادی هم در رابطه با احتمال نقض حریم خصوصی افراد از طریق این ابزارها به راه افتاده است.

مدل های جدید شناسایی چهره به مراتب قوی تر از گذشته شده اند و کمپانی های فعال در این حوزه شیوع کرونا را یک غنیمت برای فروش بیشتر به شمار می آورند. کمپانی چینی SenseTime نرم افزار مربوط به تشخیص چهره خود را به گونه‌ای توسعه داده که قادر به شناسایی افراد بدون ماسک است. Remark Holding هم در توییتر مدعی شده نرم افزار آنها در شناسایی عدم استفاده افراد از ماسک عملکرد بهتری در مقایسه با کمپانی معروف بایدو دارد.

نگرانی منتقدان از این پیشرفت چندان بی مورد نیست. تا همین چند ماه قبل دولت هنگ کنگ ناتوان از شناسایی افراد زیر نقاب بود و به همین خاطر پوشیدن ماسک در تظاهرات را ممنوع کرده بود، حالا اما برخی شرکت های چینی در گرماگرم شیوع کرونا به توسعه فناوری هایی متهم شده اند که امکان شناسایی افراد حتی در صورت پوشیدن ماسک را دارد. اسکرین شاتی که از یک ویدیو در مورد فناوری شناسایی چهره پاناسونیک به نام FacePro منتشر شده، از توانایی پلتفرم آنها در شناسایی افراد دارای ماسک حکایت دارد.

ویروس کرونا همچنین شرکت ها را به سوی یکپارچه سازی سیستم شناسایی چهره با سامانه های تصویربرداری حرارتی سوق داده است. در این صورت شرکت می تواند ابتدا افراد با حرارت بدن بالا و مشکوک به بیماری را در میان جمعیت تشخیص داده و سپس هویت آنها را مشخص کند. ازجمله شرکت های دارای این فناوری می توان به SenseTime و Sunell اشاره کرد. تایلند هم در مبادی ورودی کشور به استفاده از فناوری کمپانی آلمانی Dermalog روی آورده که قابلیت تشخیص تب را دارد.

یکی دیگر از فناوری هایی که کمپانی ها سوار بر موج کرونا هراسی به تبلیغ آن روی آورده اند، ایمنی بیشتر سیستم های احراز هویت بی نیاز از تماس نسبت به روش هایی مثل اثر انگشت و کارت هوشمند است. این نظریه چندان نادرست نیست و متخصصان نسبت به انتقال ویروس کرونا از طریق تماس با سطوح آلوده هشدار داده اند.

با تمام این تفاسیر توسعه سریع سیستم های شناسایی چهره و احراز هویت در چین و دیگر کشورها باعث شده برخی شیوع ویروس کرونا را بهانه ای برای غرق کردن کشور در سیستم های نظارتی بدانند.

هرچند در حال حضر از این سیستم ها در راستای حراست از سلامت جامعه و شهروندان استفاده می شوند اما چه تضمینی جود دارد در آینده ورق برنگشته و از همین ابزارها برای کاهش آزادی مدنی و تعدی به حریم خصوصی افراد استفاده نشود؟ به هر حال باید منتظر ماند و دید پس از فروکش کردن تب کرونا دولت ها چه راهی در پیش می گیرند و واکنش مردم به آن چه خواهد بود.

شاید ربات ها و هوش مصنوعی لزوما جان ما را نجات ندهند اما به ما کمک خواهند کرد. در عین حال با روش های ساده ای مثل شستن کامل دست ها و دور ماندن از افراد دارای علائم بیماری می توان بدون گره زدن آینده جامعه به ابزارهای نظارتی، از شیوع ویروس کرونا جلوگیری کنیم.