اسپیس اکس در مقابل آمازون: رقابت بر سر اینترنت ماهواره‌ای اکنون به کجا رسیده؟

با پر کردن آسمان بالای سرمان با هزاران ماهواره، اسپیس اکس و آمازون می‌خواهند اینترنت پرسرعت را در اختیار تمام مردم جهان بگذارند.

سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک اسپیس اکس اکنون بیش از ۱۰۰۰ ماهواره در مدار زمین دارد و فاز آزمایشی آن در مناطقی مشخص از ایالات متحده آمریکا، کانادا و بریتانیا آغاز شده است. از سوی دیگر، سیستم‌های Kuiper آمازون هنوز به فضا پرتاب نشده‌اند، اما این کمپانی غول خرده‌فروشی می‌گوید که برای ارسال بیش از ۳۲۰۰ ماهواره به مدار زمین برنامه‌ریزی کرده است.

این رقابت جدید بر سر اینترنت ماهواره‌ای، انبوهی از مزیت‌های مختلف را برای ما مصرف‌کنندگان به ارمغان خواهد آورد. بیایید به مرور هرآنچه لازم است بدانیم بپردازیم.

مزایای اینترنت ماهواره‌ای

در مناطقی که جمعیت پراکنده دارند، هزینه نصب زیرساخت پهن‌باند بیشتر از آن چیزی است که بسیاری از تامین‌کنندگان سرویس‌های اینترنتی (یا ISP) قادر به کسب درآمد باشند. بنابراین این نقاط یا کاملا نادیده گرفته می‌شوند یا مردم آن‌ها باید هزینه‌های کلانی بابت اینترنت بپردازند.

تنها در ایالات متحده، شمار افرادی که به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند به ۴۰ میلیون نفر می‌رسد. وب‌سایت BroadbandNow که به پایش وضعیت اینترنت پهن‌باند می‌پردازد، این موضوع را در گزارش سال ۲۰۲۰ خود آورده است. عدم دسترسی به اینترنت بیشتر در مناطق روستایی دورافتاده دیده می‌شود.

کمیسیون ارتباطات فدرال هر اتصال اینترنتی بالاتر از ۲۵ مگابیت بر ثانیه را «پرسرعت» در نظر می‌گیرد، اما برخی معتقدند چنین سرعتی برای یک خانه مدرن کافی نیست

در جریان پاندمی کووید-۱۹، زمانی که کار کردن یا درس خواندن از منزل تنها گزینه امن به حساب می‌آید، این جدا افتادگی دیجیتال می‌تواند به افرادی که دسترسی قابل اتکا به اینترنت ندارند آسیب فراوان وارد کند. در واقع چنین اتفاقی اساسا خطرناک است.

استارلینک و کویپر می‌توانند این مشکل را حل کنند. نخستین آزمایش‌های صورت گرفته روی سرویس استارلینک نشان می‌دهند که در بسیاری از مناطق دور افتاده ایالات متحده می‌توان به میانگین سرعت دانلود ۷۰ مگابیت بر ثانیه دست یافت و بنابر اطلاعات جمع‌آوری شده از سوی خبرگزاری PCMag، برخی کاربران حتی به سرعت ۱۷۰ مگابیت بر ثانیه هم دست پیدا کرده‌اند. در حال حاضر کمیسیون ارتباطات فدرال هر اتصال اینترنتی بالاتر از ۲۵ مگابیت بر ثانیه را «پرسرعت» در نظر می‌گیرد، اما برخی عقیده دارند چنین سرعتی برای یک خانه مدرن کافی نیست. Common Sense Media می‌گوید لازمه حقیقی برای از بین بردن جدا افتادگی دیجیتال، فراهم آوردن سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه برای تمام مردم است.

به محض اینکه صورت‌های فلکی ماهواره‌ای به صورت کامل وارد فاز عملیاتی شوند، مشتریان استارلینک در تئوری می‌توانند فارغ از اینکه در کدام نقطه از جهان هستند، به اینترنتی باثبات و سریع دسترسی داشته باشند - البته با این فرض که از پس هزینه‌های آن برآیند. این سرویس اکنون در قالب اشتراک ماهانه ۹۹ دلار به فروش می‌رسد و در ابتدای کار نیز باید ۴۹۹ دلار برای دیش ماهواره مخصوص آن بپردازید. بعد از اتمام فاز بتا، این قیمت‌ها ممکن است دستخوش تغییر شوند.

اگر قیمت‌های کنونی تغییر نکند، استارلینک بدون هیچ تردیدی گران‌قیمت‌تر از آن خواهد بود که بسیاری از مردم بتوانند به سراغش بروند

اگر قیمت‌ها تغییر نکند، استارلینک بدون هیچ تردیدی گران‌قیمت‌تر از آن خواهد بود که بسیاری از مردم بتوانند به سراغش بروند. حتی با وجود موافقت اخیر کمیسیون مبادلات فدرال آمریکا با سوبسید ماهانه ۵۰ دلار برای خانوارهای کم‌درآمد، باز هم کمپانی اسپیس اکس سرمایه‌گذاری کلانی از مشتریان خود طلب می‌کند. کمیسیون ارتباطات فدرال ضمنا وامی ۸۸۵ میلیون دلاری به اسپیس اکس داده تا سرویس اینترنت خود را به مناطق محروم در ۳۵ ایالت مختلف آمریکا ببرد، اما همچنان مشخص نیست این کمک مالی چه تاثیری بر قیمت‌گذاری‌ها خواهد گذاشت.

ایلان ماسک، مدیر عامل اسپیس اکس می‌گوید که دشوارترین چالش در مسیر راه‌اندازی سرویس استارلینک، کاهش قیمت ترمینال ماهواره‌ای کاربران است. از سوی دیگر، هنوز هیچ جزییاتی راجع به قیمت‌گذاری‌های سرویس کویپر آمازون منتشر نشده است.

علی‌رغم پوشش گسترده، فاز بتای استارلینک تنها در اختیار مردم حاضر در نقاط خاصی از جهان قرار گرفته و در این مدت باقی مانده، کمپانی به گسترش صورت فلکی ماهواره‌ای خود ادامه خواهد داد تا دستیابی به سرویس باکیفیت‌تر امکان‌پذیر شود. اما تشخیص‌ این موضوع که چرا سرمایه‌گذاری اسپیس اکس در نهایت موفقیت‌آمیز خواهد بود، آسان است: این کمپانی هم قادر به خدمت‌رسانی به مناطق دورافتاده و روستایی و هم شهرهای بزرگ است.

اگرچه می‌دانیم که صورت فلکی اینترنتی کویپر هم تمام کره خاکی را پوشش خواهد داد، اما هیچ جزییاتی راجع به اینکه سرویس آمازون چه زمانی و در کجا آغاز به کار می‌کند، منتشر نشده است.

اینترنت ماهواره‌ای چطور کار می‌کند؟

هم استارلینک و هم کویپر با هزینه ۱۰ میلیارد دلاری برای زیرساختی مشابه توسعه می‌یابند. اما تفاوت اینست که استارلینک زودتر از رقیب آمازونی خود شروع به کار کرده. کارکرد این سرویس‌ها بدین شکل است. نخست، ایستگاه‌های ارتباطی زمینی اسپیس اکس و آمازون با شبکه‌های ماهواره‌ای دو کمپانی ارتباط برقرار می‌کنند.

سازوکار دقیقا مشابه دیش‌های ماهواره‌ای تلویزیونی است؛ افرادی که می‌خواهند روی زمین به اینترنت متصل شوند، باید دیش خود را رو به آسمان تنظیم کنند

اسپیس اکس به آزمون و خطا با لیزرهایی پرداخته که داده را میان ماهواره‌ها مخابره می‌کنند و به این ترتیب، شمار ایستگاه‌های زمینی مورد نیاز برای دستیابی به پوشش گسترده کاهش می‌یابد. سیگنال سپس از طریق امواج رادیویی و از ماهواره‌ها با سرعت نور به دست مشتریان می‌رسد (در این بین باید افزود اگرچه کابل‌های فیبر نوری داده را با استفاده از نور منتقل می‌کنند، اما این فرآیند با حدودا ۷۰ درصد از سرعت نور صورت می‌گیرد). کویپر هم کارکردی دقیقا مشابه دارد.

ماهواره‌های متعلق به شرکت‌های قدیمی‌تر این حوزه، مانند HughesNet در فاصله ۲۲ هزار مایلی از زمین قرار گرفته‌اند. ماهواره‌های استارلینک و کویپر اما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در ارتفاعی بسیار پایین‌تر (بین ۲۰۰ الی ۴۰۰ مایل از زمین) به کار می‌افتند. این به استارلینک اجازه می‌دهد که به سرعت دانلود و آپلود بالاتر دست یابد و در عین حال تاخیر یا لتنسی کمتری داشته باشد.

سازوکار دقیقا مشابه دیش‌های ماهواره‌ای تلویزیونی است. افرادی که می‌خواهند روی زمین به اینترنت متصل شوند، باید دیش خود را رو به آسمان تنظیم کنند. اگرچه آب‌وهوای بد همواره روی عملکرد دیش‌های تلویزیونی تاثیر منفی گذاشته، اما کاربران استارلینک حداقل تا به امروز هنگام بارش شدید برف دچار مشکل نشده‌اند. این مهم عمدتا به لطف بهبودهای به وجود آمده در تکنولوژی‌های آنتن و رسیور است و تا حدی به فاصله کمتر ماهواره‌های استارلینک و زمین نیز ربط دارد.

اکنون کجای کاریم؟

اسپیس اکس به صورت مداوم به ارسال ماهواره‌های بیشتر به مدار پایینی زمین می‌پردازد و در هر پرتاب، ۶۰ ماهواره جدید به صورت فلکی‌اش اضافه می‌شود. این شرکت اکنون روی تکمیل پوشش اینترنتی در حوالی ایالات متحده و کانادا تمرکز کرده است. کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا تاکنون جواز ارسال ۱۲ هزار ماهواره از سوی اسپیس اکس را صادر کرده، اما ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس اکس قصد دارد تا یک دهه دیگر، بالغ بر ۴۲ هزار ماهواره استارلینک را به فضا پرتاب کند.

مدیریت پروژه کویپر برعهده راجیو بدیال، یکی از نایب روسای پیشین عملیات‌های استارلینک است

آمازون نیز از سوی دیگر هنوز هیچ‌یک از ماهواره‌های کویپر را به فضا نفرستاده است. این کمپانی هدف‌گذاری کوچک‌تری داشته و می‌خواهد ۳۲۰۰ ماهواره به مدار زمین بفرستد. جالب است بدانید مدیریت پروژه کویپر برعهده راجیو بدیال، یکی از نایب روسای پیشین عملیات‌های استارلینک است.

البته که بازیگران دیگری نیز در بازار اینترنت ماهواره‌ای داریم و همینطور چند شرکت که به این حوزه ورود کردند و نتوانستند آنقدرها در جلب توجه‌ها موفق شوند. OneWeb در حال ساخت یک صورت فلکی ماهواره‌ای مشابه استارلینک است. این شرکت اکنون ۱۰۴ ماهواره در زمین دارد و فاز نخست کارش را با ارسال ۶۵۰ ماهواره تا سال ۲۰۲۲ تکمیل خواهد کرد. البته وان‌وب در سال ۲۰۲۰ اعلام ورشکستگی کرد، اما در این برهه توانسته بار دیگر روی پای خود ایستاده و برنامه‌هایش برای ارسال ماهواره را از سر بگیرد. از دیگر رقبای بازار اینترنت ماهواره‌ای می‌توان به Globalstar و Iridium SSC اشاره کرد که هرکدام تنها چند دوجین ماهواره به فضا فرستاده‌اند.

مشکلات اینترنت ماهواره‌ای

در غایی‌ترین حالت، تصور اینکه تعبیه ۴۲ هزار ماهواره در مدار زمین دردسرساز نشود بسیار دشوار است. ماهواره‌های حاضر در مدار پایینی زمین می‌توانند در کار ترنریسورهای زمینی (فرستنده-گیرنده) که می‌خواهند با دیگر ماهواره‌ها ارتباط برقرار کنند، اختلال ایجاد کنند و تا به امروز متخصصین زیادی از این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند. کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا در بخشی از روند تصمیم‌گیری خود برای اعطای جواز به کویپر از آمازون خواسته که با بهبود طراحی ماهواره‌های خود، احتمال بروز چنین اختلالاتی را کاهش دهد.

این هم مشکلی دیگر: برخی از ماهواره‌هایی که در ارتفاعی بالاتر نسبت به زمین قرار گرفته‌اند به راحتی سقوط نمی‌کنند و در اتمسفر زمین نمی‌سوزند

این هم یک مشکل دیگر: برخی از ماهواره‌هایی که در ارتفاعی بالاتر نسبت به زمین قرار گرفته‌اند به راحتی سقوط نمی‌کنند و در اتمسفر زمین نمی‌سوزند. اگر این ماهواره دچار اختلال در عملکرد شوند یا آسیب ببینند، آنچه در نهایت تبدیل به زباله فضایی می‌شود می‌تواند خطرات بالقوه فراوانی داشته باشد. اگرچه برخی ماهواره‌های اسپیس اکس آنقدر به زمین نزدیک هستند که در اتمسفر سقوط کنند، اما سایر ماهواره‌ها آنقدر در ارتفاعی بالا قرار گرفته‌اند که در نهایت مثل زباله به دور زمین خواهند چرخید.

برای محققان و ماموریت‌های فضایی، وجود این حد از ماهواره‌های درخشان بدان معناست که در روند رصد تلسکوپی هم اختلال ایجاد خواهد شد و ارسال فضاپیما از امروز هم سخت‌تر می‌شود. به طور یقین هیچکس دلش نمی‌خواهد هنگام پرتاب موشک به فضا، در مسیر با یکی از این ماهواره‌هایی که دور زمین یا ماه می‌گردند، برخورد کند.

اگر حتی تمام این مشکلات را بتوان به شکلی امن برای زیست‌بوم حل کرد، هزینه‌ها همچنان چالش‌برانگیز خواهند بود. اینترنت به عنصری مهم در جوامع مدرن تبدیل شده. درحالی که نصب اینترنت ماهواره‌ای بسیار هزینه‌بر خواهد بود، خدمات‌دهندگان باید تمام تلاش خود را به کار ببندند تا آن را برای همه دسترس‌پذیر کنند. در غیر این صورت، ریشه‌کن کردن جدا افتادگی دیجیتالی کاری بسیار دشوار خواهد بود