قابلیت Google FLoC؛ ابزار جدید گوگل برای ردیابی کاربران در فضای وب

گوگل به‌تازگی قابلیت «Google FLoC» را به‌صورت آزمایشی در گوگل کروم اجرا کرده است. این قابلیت برای حفظ حریم خصوصی کاربران در زمان جمع‌آوری اطلاعات از آن‌ها به منظور نمایش هدفمند تبلیغات متناسب با موارد جستجو شده توسط آن‌ها ایجاد شده است. اما این قابلیت مخالفان زیادی دارد و می‌تواند دسترسی به اطلاعات کاربران توسط هکرها با اهداف مخرب را راحت‌تر کند. در این مطلب این قابلیت را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنیم.

بخش بسیار زیادی از ترافیک اینترنت در سراسر جهان صرف استفاده از سرویس اپلیکیشن‌های متعلق به گوگل که شامل جستجو در موتور جستجوی گوگل، تبلیغات با استفاده از گوگل ادز و استفاده از گوگل کروم برای وبگردی می‌شود. گوگل در سال‌های اخیر قابلیت Google FLoC را معرفی کرده است. قابلیت FLoC که مخفف «Federated Learning of Cohorts» است، مجموعه‌ای از فناوری‌هایی محسوب می‌شود که گوگل می‌خواهد آن‌ها را جایگزین کوکی‌های شخص ثالث کند که به‌زودی منسوخ خواهد شد.

در نگاه اول Google FLoC قابلیت بدون خطری به نظر می‌رسد و حتی اگر طرفدار گوگل باشید، ممکن است آن را جایگزینی کاملاً مناسب برای روش قدیمی نمایش هدفمند تبلیغات بدانید؛ اما از سوی دیگر بسیاری از شرکت‌های طراح مرورگر اینترنت با این قابلیت کاملاً مخالف هستند و به‌صراحت اعلام کرده‌اند این قابلیت را در مرورگرهای خود غیرفعال خواهند کرد به‌احتمال زیاد شاید با خواندن این جمله از خود پرسیده باشید این قابلیت جنجالی گوگل چیست و چرا باید مراقب آن باشید؟

چرا گوگل قابلیت FLoC را ایجاد کرد؟

اجازه دهید قبل از پاسخ به این سؤال، به این سؤال پاسخ دهیم که Google FLoC با چه هدفی ایجاد شده است و می‌خواهد جایگزین چه روشی شود. در واقع گوگل با ایجاد این قابلیت هم می‌خواهد تبلیغات را مانند گذشته هدفمند کند تا تبلیغات برای هر کاربر متناسب با مواردی که جستجو می‌کند، نمایش داده شوند و هم فعالیت کاربران دیگر مانند قبل ردیابی نشوند تا حریم خصوصی آن‌ها بیشتر حفظ شود. در حال حاضر وب‌سایت‌ها برای شناسایی راحت‌تر کاربران خود از کوکی‌ها استفاده می‌کنند.

 کوکی‌ها درواقع ابزاری برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران است. معمولا زمانی که شما در وب‌سایتی حساب کاربری ایجاد می‌کنید، پیام دربردارنده پرسشی نمایش داده می‌شود که از شما می‌پرسد آیا می‌خواهید نام کاربری و رمز عبور شما ذخیره شود یا نه؛ در صورت تأیید شما برای ذخیره‌سازی نام کاربری و رمز عبور، در دفعات بعدی در هنگام بازدید از وب‌سایت موردنظر می‌توانید بدون نیاز به وارد کردن اطلاعات حساب کاربری خود، به‌راحتی وارد آن شوید.

تشخیص کاربر به این شکل، به لطف وجود کوکی‌ها امکان‌پذیر شده است. در ضمن برای ردیابی فعالیت‌های آنلاین کاربر و نمایش تبلیغات به او متناسب با مواردی که جستجو می‌کند، نیز از کوکی‌ها استفاده می‌شود و هدف از استفاده از آن‌ها در این زمینه، هدفمند نمایش تبلیغات است.

متأسفانه معمولاً زمانی که از وب‌سایتی دیدن می‌کنید، کوکی‌های مورد استفاده برای نمایش هدفمند تبلیغات در سایت مورد نظر، متعلق به آن سایت نیستند و توسط وب‌سایت یا شرکت دیگری ایجاد شده‌اند و به همین دلیل به آن‌ها کوکی‌های شخص ثالث گفته می‌شود.

همان‌طور که گفتیم کوکی‌های شخص ثالث در حال منسوخ شدن هستند؛ زیرا این کوکی‌ها تمام فعالیت‌های آنلاین کاربران را ردیابی می‌کنند و اشخاص و شرکت‌های مختلف از این طریق می‌توانند به اطلاعات شما دست یابند که نقض آشکار حریم خصوصی است.

به همین دلیل انتقادات کاملاً جدی نسبت به کوکی‌های شخص ثالث همیشه وجود داشته و در سال‌های اخیر این قابلیت در بسیاری از مرورگرها غیرفعال شده است. به‌ عنوان ‌مثال مرورگر موزیلا در سال ۲۰۱۹ این قابلیت را به‌صورت پیش‌فرض غیرفعال کرد. توسعه‌دهندگان گوگل کروم بزرگ‌ترین مخالف مسدودسازی کوکی‌های شخص است؛ زیرا مسدودسازی کوکی‌های شخص ثالث به‌صورت بالقوه می‌تواند بزرگ‌ترین تهدید برای حوزه تبلیغات گوگل باشد. به همین دلیل قابلیت مسئولان طراح گوگل کروم بزرگ‌ترین مخالف مسدودسازی کوکی‌های شخص است؛ زیرا مسدودسازی کوکی‌های شخص ثالث به‌صورت بالقوه می‌تواند بزرگ‌ترین تهدید برای حوزه تبلیغات گوگل باشد. به همین قابلیت FLoC را به‌عنوان جایگزینی برای کوکی‌های شخص ثالث معرفی کرد.

درواقع هدف گوگل از معرفی این قابلیت هم حفظ حریم خصوصی کاربران و هم ارائه راه‌حلی منطقی و قابل دفاع در پاسخ به منتقدان جدی کوکی‌های شخص ثالث است و هم با بهره‌مندی از آن می‌خواهد همچنان بدون هیچ مشکلی به نمایش هدفمند تبلیغات ادامه دهد و درآمد خود را حفظ کند. جالب است بدانید که نمایش هدفمند تبلیغات یکی از منابع اصلی کسب درآمد گوگل به شمار می‌رود.

گوگل FLoC چیست؟

 به بیان ساده‌تر این گروه‌ها هم نگرانی کاربران در مورد شناسایی شدن را کاملاً برطرف می‌کند و آن‌ها در این گروه‌ها کاملاً ناشناس باقی می‌مانند و هم به تبلیغ‌کنندگان کمک می‌کنند به‌راحتی به هدف خود برسند.

مرورگرها برای مدیریت راحت گروه‌های cohort و شناسایی آن‌ها، به هر یک از آن‌ها یک ID اختصاص می‌دهند. گوگل مدعی است این قابلیت حفظ حریم خصوصی تک‌تک کاربران را تضمین می‌کند. در ضمن درآمد حاصل از نمایش هدفمند تبلیغات با استفاده از قابلیت گوگل FLoC حداقل ۹۵ درصد درآمدی است که از طریق نمایش هدفمند تبلیغات با استفاده از کوکی‌های شخص ثالث به دست می‌آید.

توسعه‌دهندگان گوگل کروم به‌تازگی مجموعه‌ای از فناوری‌های مرتبط با حفظ حریم خصوصی تخت عنوان Privacy Sandbox  را ایجاد کرده است که با بهره‌مندی از آن هم می‌تواند حریم خصوصی افراد در فضای آنلاین را کاملاً حفظ کند و هم‌ به بازاریابان و افراد فعال در حوزه کسب‌وکار کمک می‌کند تا  تبلیغات مربوط به کسب‌وکار و خدمات خود را به گروه‌های هدف مخاطبان نمایش دهند.

با پیاده‌سازی گوگل FLoC در مرورگر گوگل کروم، مرورگر دیگری به سابقه وبگردی شما ( (History دسترسی نخواهند داشت و مرورگر تنها کد اختصاصی گروه cohort را که در آن قرار گرفته‌اید، در اختیار سایت‌های متقاضی قرار می‌دهد.

گوگل متعهد شده است که دسترسی تمام سایت‌های متقاضی و تبلیغ‌کنندگان به گروه‌های cohort کاملاً یکسان باشد. یکی دیگر از تعهدات گوگل در رابطه با این قابلیت جلوگیری از استفاده از موضوعات حساس و تنش‌زا برای دسته‌بندی گروه‌های cohort است. در یک جمله می‌توان گفت گوگل متعهد شده است تمام تلاش خود را برای حفظ حریم خصوصی کاربران و جلوگیری از شناسایی شدن آن‌ها انجام دهد.

 البته با نگاهی به تاریخ فعالیت گوگل در حوزه‌های خدماتی مختلف و انگیزه‌های این شرکت بزرگ به‌خوبی متوجه می‌شویم که همیشه در مورد تعهدات گوگل در رابطه با حفظ حریم خصوصی تردیدهایی وجود داشته است و کاربران کاملاً به گوگل اعتماد نداشته‌اند!

گوگل قابلیت FLoC در ماه مه سال میلادی جاری معرفی کرد؛ البته چند شرکت فعال بزرگ در صنعت وب، مخالفت با جایگزینی کوکی‌های شخص ثالث با قابلیت FLoC  را هم‌صدا با یکدیگر اعلام کرده‌اند. شرکت DuckDuckGo ، شرکت پژوهشی فعال در حوزه حریم خصوصی، با اعلام خبر ایجاد افزونه‌ای برای گوگل کروم با قابلیت مسدودسازی FLoC به‌صراحت مخالفت جدی خود با این قابلیت را نشان داد. به دنبال این اتفاق توسعه‌دهندگان مرورگرهای بری  (Brave)، ویوالدی (Vivaldy) و فایرفاکس نیز مشابهی را برای مرورگرهای خود ایجاد کردند. سرویس میزبانی وب گیت‌هاب (Github) و سرویس مدیریت محتوای وب ورد پرس نیز اعلام کرده اند که از FLoC پشتیبانی نمی‌کنند.

 بنیاد مرزهای الکترونیک (Electronic Frontier Foundation) که با نام بنیاد الکترونیک نیز نامیده می‌شود، قابلیت FLoC را ایده‌ای اسف‌بار و وحشتناک توصیف کرده است و به نظر می‌رسد توسعه‌دهندگان مرورگرهای مایکروسافت اچ، سافاری و اپرا هم در گروه مخالفان FLoC قرار گرفته‌اند. البته تمام این افراد موافق جایگزین شدن کوکی‌های شخص ثالث با ابزاری مفیدتر برای نمایش هدفمند تبلیغات هستند؛ بنابراین در حال حاضر گوگل تنها شرکتی است که قابلیت FLoC را در مرورگرش یعنی گوگل کروم برای نمایش هدفمند تبلیغات پیاده‌سازی کرده است!

البته پیاده‌سازی FLoC نقایصی دارد که نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد! اینکه این قابلیت می‌تواند فرآیند فینگرپرینتینگ (Fingerprinting) را برای هکرها و افراد سوءاستفاده گر راحت‌تر کند. فینگرپرینتینگ یکی از روش‌های ردیابی کاربران و کسب اطلاعاتی مثل نوع مرورگر، منطقه زمانی، زبان پیش‌فرض سیستم شما و... محسوب می شود. افرادی که این اطلاعات به دست می‌آورند می‌توانند با قرار دادن آن‌ها در کنار هم به مجموعه‌ای از اطلاعات کاربردی در مورد کاربران دست پیدا کنند. قابلیت FLoc می‌تواند دستیابی به اطلاعات را برای افراد با اهداف مخرب راحت‌تر کند و چنین افرادی می‌توانند از طریق این قابلیت دسترسی گسترده‌تری به منابع اطلاعاتی پیدا کنند.

این افراد می‌توانند تنها با دستیابی به FLoC ID اطلاعات بسیار زیادی را در مورد شما به دست آورند. به هر حال و اینکه چگونه گوگل کروم در صورت استفاده از این قابلیت می‌تواند از شما در برابر هکرها محافظت کند خود را در این زمینه از دیگر مرورگرها متمایز کند، در آینده مشخص می‌شود.

در ضمن در صورت استفاده از قابلیت FLoC و به اشتراک‌گذاری داده‌های گروه Cohort با تبلیغ‌کنندگان، این افراد می‌توانند بیشتر از قبل به اطلاعات بیشتری در مورد کاربران دست پیدا کنند؛ به‌ عنوان‌مثال زمانی که وارد سایتی می‌شوید، سایت‌ها FLoC ID شما را به آدرس ایمیل تان لینک می‌دهند و پس از آن هکرها می‌تواند از طریق مهندسی معکوس و تجزیه و تحلیل گروه‌های Cohort و سازوکار آن‌ها برای کسب اطلاعات لازم در مورد کاربران، به اطلاعات بیشتر و بیشتری در مورد کاربران دست پیدا کنند.

آیا باید Google FLoC را مسدود کنیم؟

اگرچه گوگل قابلیت FLoC به‌عنوان ابزاری بسیار مفید برای حفظ حریم خصوصی کاربران معرفی کرده است؛ اما در حقیقت این قابلیت نیز برای ردیابی کاربران و دسترسی به اطلاعات آن‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که گفتیم دلیل توسعه‌دهندگان مرورگرهای مختلف برای مسدودسازی کوکی‌های شخص ثالث، جلوگیری از نقص حریم خصوصی کاربران و جلوگیری از راحت‌تر شدن دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران است؛ متأسفانه قابلیت FloC نیز همین مشکلات دارد و حتی مشکلات و معایب  بیشتری نسبت به کوکی‌های شخص ثالث دارد! با این وجود این مشکلات آیا واقعاً Google FLoc قابلیت مفیدی است و باید از آن استفاده کنیم؟ بدون تردید پاسخ منفی است!

بنابراین اگر در مورد اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های خود در فضای مجازی نگران هستید، نباید از قابلیت جدید گوگل استفاده کنید و این قابلیت تنها زمانی می‌تواند برای شما مفید باشد که بخواهید تبلیغات متناسب با آنچه جستجو می‌کنید، به شما نمایش داده شود.

 استفاده نکردن از Google FLoc اصلاً پیامد بعدی برای شما به دنبال نخواهد داشت و تنها شما را از استفاده از مرورگر گوگل کروم محروم می‌کند بنابراین اگر به گوگل کرومم عادت دارید، مجبور به پذیرفتن استفاده از FLoC و پیامدهای منفی آن هستید! گوگل در حال حاضر در حال آزمایش کردن قابلیت جدید خود v,d درصد کمی از کاربران گوگل کروم است.

کشورهایی که گوگل در حال امتحان کردن Google FLoc در آن‌ها است شامل استرالیا، برزیل، کانادا، هند، اندونزی، ژاپن، مکزیک، نیوزلند فیلیپین و ایالات متحده آمریکا می‌شود. چنانچه ساکن یکی از این کشورها هستند و و از گوگل کروم استفاده می‌کنید و می‌خواهید بدانید در حال شرکت در طرح آزمایشی Google FLoc هستید یا نه، به سایت https://amifloced.org/  مراجعه کنید که توسط بنیاد مرز الکترونیک طراحی شده است.

خوشبختانه در حال حاضر تعداد مرورگرهای طراحی شده بر پایه کرومیوم مثل مایکروسافت اج کمتر نیست و در صورت که واقعاً به گوگل کروم عادت کرده‌اید، می‌توانید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید؛ البته آینده Google FLoc اصلاً مشخص نیست و شاید گوگل استفاده از آن را متوقف کند! اما به ‌احتمال زیاد گوگل با وجود تمام مخالفت‌ها در مورد این قابلیت استفاده از آن را ادامه می‌دهد. حتی این احتمال وجود دارد که گوگل قابلیت FLoC  به‌صورت رسمی در گوگل کروم پیاده‌سازی کند و با استفاده از این قابلیت به حفظ حریم خصوصی و کاهش مصرف رم گوگل کروم کمک کند.